Tài sản của nhóm (Club goods) là gì?

Hình minh họa (Nguồn: amcham)

Tài sản của nhóm

Khái niệm

Tài sản của nhóm hay của làng trong tiếng Anh gọi là: Club goods.

Của làng hay tài sản của nhóm là những tài sản thỏa mãn hai điều kiện (i) giá trị sử dụng của tài sản giảm khi số lượng người sử dụng đạt đến một mức nào đó, và (ii) có thể ngăn cản người khác không sử dụng tài sản đó được. 

Ví dụ

Ví dụ điển hình của tài sản nhóm là con đường: nếu nhiều người đi con đường đó thì sẽ dẫn đến nạn kẹt xe. Ta có thể giải quyết vấn đề bằng cách biến con đường thành đường có thu phí và dựng rào chắn, từ đó sẽ ngăn cản những người không muốn trả tiền mà vẫn có con đường dùng. 

Vấn đề của tài sản của nhóm

Vấn đề của cả của chùa và của làng là không ai chịu đóng góp để xây dựng của chùa hay của làng (nếu mình không đóng thì cũng có người khác đóng và mình cũng sẽ được hưởng, mà mình đóng thì người khác không đóng cũng được hưởng). 

Tình trạng này gọi là "của công không ai lo" (tragedy of the common). Vấn đề hiện tại là làm thế nào để làm gia tăng giá trị của của làng và của chùa, đồng thời hạn chế khả năng lẩn tránh trách nhiệm đóng góp xây dựng và tâm lí nhờ vả (free riding). Nhà kinh tế Coase gọi đó là hai vấn đề về chi phí xã hội. 

Biện pháp 

Có hai cách giải quyết cho vấn đề của chi phí xã hội. Theo nhà kinh tế Pigou, thì cần phải đánh thuế, và tiền thuế nộp cho Chính phủ để cùng xây dựng của chùa và của làng. Vấn đề là ở chổ tiền thuế thu không bao giờ công bằng, và đôi khi bị sử dụng một cách lãng phí, không hiệu quả.

Đối với của làng, nhà kinh tế Buchanan-Ng đề xuất cách giải quyết là các thành viên của nhóm phải đóng một khoản phí tùy theo cách họ định giá chi phí đó. 

Khi đó, các thành viên phải sử dụng tài sản nhóm (sân golf, hồ bơi), vì không sử dụng thì sẽ phí khoản hội phí mình đóng góp. Càng nhiều người đóng thì hội phí càng giảm. 

Tuy nhiên khi số lượng người đã đủ thì không cần phải thu hút thêm hội viên nữa. Hội viên nào cảm thấy không muốn sử dụng tài sản thì có thể bán thẻ hội viên của mình. 

Tuy nhiên, nguyên tắc của Buchanan khiếm khuyết ở chỗ:

- (i) Đã giả thiết một cách vô căn cứ rằng mỗi thành viên của nhóm có giá trị sử dụng ngang nhau;

- (ii) Cách giải quyết của Buchanan không đưa ra được điểm cân bằng Pareto;

- (iii) Tự thân các nhóm không thể tăng tối ưu giá trị sử dụng về lâu dài;

- (iv) Không thành lập được các nhóm có nhiều sản phẩm. 

Trong tương lai, quản lí tài sản công vẫn còn là đề tài thú vị của các cuộc nghiên cứu, nhất là khi nước ta quyết định con đường phát triển là kinh tế thị trường định hướng XHCN.

(Tài liệu tham khảo: Kinh tế Luật, Lê Nết, 2006, NXB Tri thức Thành phố Hồ Chí Minh)