Sau một nhiệm kỳ của ông Trump, Đảng Cộng hòa mất đi tất cả

Lời tiên đoán thành sự thật

Ngày 16/5/2016 khi Donald Trump vẫn đang tranh giành đề cử của Đảng Cộng hòa, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham đăng tweet: "Nếu đề cử Donald Trump, chúng ta sẽ bị hủy hoại … và chúng ta đáng bị như vậy".

Ban đầu, lời tiên đoán của vị thượng nghị sĩ bang South Carolina không hề ứng nghiệm. Vào tháng 1/2017, ông Trump nhậm chức Tổng thống sau khi lội ngược dòng đánh bại ứng viên Đảng Dân chủ Hillary Clinton, Đảng Cộng hòa kiểm soát Nhà Trắng và chiếm đa số cả ở Thượng viện và Hạ viện.

Chính ông Graham cũng "thay lòng đổi dạ", từ chỗ là người chỉ trích trở thành người ủng hộ cuồng nhiệt nhất cho ông Trump.

Trong năm đầu nhiệm kỳ của ông Trump, Đảng Cộng hòa dễ dàng thông qua Đạo luật Việc làm và Cắt giảm thuế, nhờ đó hạ thuế suất thu nhập doanh nghiệp từ 35% còn 21%.

Bước sang cuộc bầu cử giữa kỳ 2018, làn sóng phản đối ông Trump lên cao giúp cho Đảng Dân chủ chiếm lại đa số ở Hạ viện, bà Nancy Pelosi giành được ghế Chủ tịch. Nhà lãnh đạo cũ của Hạ viện – ông Paul Ryan – người từng được coi là gương mặt tương lai đầy triển vọng của Đảng Cộng hòa đã phải sớm nghỉ hưu và chuyển sang ngồi trong hội đồng quản trị các doanh nghiệp.

Từ khi để mất Hạ viện, Đảng Cộng hòa và ông Trump không còn thông qua được đạo luật lớn nào hoàn toàn theo ý mình nữa, làm gì cũng phải nhìn trước ngó sau xem ý Đảng Dân chủ ra sao.

Hai năm sau, trong cuộc bầu cử tổng thống 2020, ông Trump mất ghế tổng thống và Đảng Cộng hòa mất luôn cả thế đa số tại Thượng viện sau khi thua trong cả hai cuộc đua nước rút ở Georgia.

Hai ứng viên Đảng Cộng hòa – Thượng nghị sĩ Kelly Loeffler và David Perdue – cố học theo phong cách chính trị dân túy của ông Trump nhưng bất thành và đành chịu thất bại trước hai ứng viên không kinh nghiệm chính trường của Đảng Dân chủ.

Đảng Cộng hòa chỉ cần giữ được một trong hai ghế ở Georgia là có thể duy trì thế đa số tại Thượng viện, nhưng việc ông Trump liên tục dùng các buổi vận động để cáo buộc gian lận bầu cử, kích động người ủng hộ và chỉ trích quan chức bang đã làm mất lòng nhiều cử tri Đảng Cộng hòa.

Lần đầu tiên kể từ năm 2008, Đảng Dân chủ kiểm soát cả Nhà Trắng, Thượng viện và Hạ viện.

Ông Trump vùng vẫy trong cùng quẫn

Chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử 2016 không hoàn toàn thuyết phục khi ông chỉ hơn đối thủ về số phiếu đại cử tri và thua về phiếu bầu phổ thông.

Năm 2020, ông Trump thua đối thủ Joe Biden tới 72 phiếu đại cử tri và hơn 7 triệu phiếu phổ thông. Hai thành trì kiên cố của Đảng Cộng hòa là Arizona và Georgia đều rơi vào tay Đảng Dân chủ, qua đó trở thành minh chứng rõ ràng nhất cho tâm lý chán ghét của một bộ phận không nhỏ cử tri đối với Tổng thống Trump.

Joe Biden trở thành ứng viên Đảng Dân chủ đầu tiên giành được Arizona kể từ năm 1996 và chiến thắng ở Georgia kể từ năm 1992. Ông Trump thì trở thành một trong ba tổng thống tái tranh cử thất bại trong 100 năm gần đây và là người đầu tiên trong gần 30 năm qua.

Ông Trump tâm không phục và khẩu cũng không phục. Vị tổng thống thứ 45 của nước Mỹ liên tục cáo buộc có gian lận bầu cử tràn lan, đồng ý sẽ chuyển giao quyền lực nhưng tuyên bố sẽ không tới dự lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Biden và tiếp tục đòi sửa đổi luật bầu cử.

Tuy nhiên, phán quyết của hơn 50 tòa án từ cấp bang đến cấp Tối cao liên bang đã cho cả nước Mỹ cũng như những người quan tâm trên toàn thế giới thấy những cáo buộc gian lận của phe ông Trump là hoàn toàn vô căn cứ.

Trong sự phẫn uất vì mọi cuộc chiến pháp lý đều thảm bại, ông Trump kích động hàng nghìn người ủng hộ tập trung tại thủ đô Washington, tiến về phía Điện Capitol ngày 6/1 – khi các nghị sĩ Quốc hội đang kiểm phiếu đại cử tri để chứng nhận chiến thắng của ông Biden.

Bạo lực nhanh chóng nổ ra, hàng trăm người biểu tình quá khích vượt qua hàng rào cảnh sát rồi tràn vào tòa nhà Quốc hội, đập phá, trộm cắp đồ đạc. Các nghị sĩ phải vội vàng sơ tán. Ít nhất 5 người đã chết, hàng chục người bị thương.

Nền tảng ủng hộ của ông Trump càng thu hẹp lại. Nhiều quan chức cấp dưới của tổng thống, trong đó có hai bộ trưởng, đã từ chức để phản đối hành vi xúi giục bạo loạn. Ít nhất 8 nghị sĩ từng có kế hoạch phản đối chứng nhận kết quả bầu cử đã đổi ý, chuyển sang ủng hộ ông Biden thắng cử. 

Các ứng dụng mạng xã hội Twitter, Facebook và Instagram đồng loạt cấm ông Trump đăng bài, thậm chí là xóa tài khoản vĩnh viễn để ngăn nguy cơ bạo lực leo thang.

Đảng Cộng hòa không chỉ mất đi quyền lực trong nhánh hành pháp và lập pháp mà còn trở nên chia rẽ hơn bao giờ hết. Hàng trăm nghị sĩ chia ra thành hai phe vì ông Trump, một bên kiên quyết ủng hộ tổng thống trong nỗ lực lật ngược thất bại bầu cử, một bên khẳng định người dân Mỹ đã lên tiếng và ông Trump đã thua.

Theo The Atlantic, trong chính trị, mỗi sự việc diễn ra thường vì nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng vai trò của ông Trump trong các thất bại của Đảng Cộng hòa rõ ràng là rất lớn. Ông Trump từng gọi cuộc bầu cử giữa kỳ 2018 là "một cuộc trưng cầu ý dân về tôi". Những người ủng hộ ông dường như không mấy mặn mà nhưng những người phản đối thì tỏ ra rất nhiệt tình với cuộc trưng cầu ý kiến này.

Một lượng cử tri khổng lồ đi bỏ phiếu đã giúp Đảng Dân chủ giành chiến thắng và tranh thủ được sự ủng hộ của nhóm dân cư ngoại ô, đặc biệt là những phụ nữ da trắng có bằng đại học.

Cuộc bầu cử năm 2020 thì hiển nhiên là về ông Trump và kết quả chênh lệch đã rất rõ ràng. Vậy nhưng ông Trump vẫn muốn biến cuộc chạy đua nước rút giành hai ghế thượng nghị sĩ ở Georgia thành cuộc chiến của riêng mình. Tổng thống Mỹ cho rằng danh tiếng cá nhân của mình là đủ để kéo cử tri đi bỏ phiếu và mang lại chiến thắng cho hai ứng viên cùng Đảng. Kết cục là một thảm họa.

Cử tri Dân chủ, đặc biệt là những người da màu, ồ ạt đi bỏ phiếu; những cử tri khu vực ngoại ô tiếp tục phản đối ông Trump. Trong khi đó, nhiều cử tri Đảng Cộng hòa lại đứng ngoài, một nguyên nhân quan trọng là ông Trump liên tục tuyên bố hệ thống bầu cử của bang Georgia là trò lừa đảo. Nếu đã là trò lừa đảo thì đi bỏ phiếu phỏng có ích gì?

Đảng Cộng hòa sẽ phải chờ thêm ít nhất hai năm nữa mới có hy vọng lấy lại một phần quyền lực trong cuộc bầu cử giữa kỳ 2022. Trong thời gian đó, ông Biden và Đảng Dân chủ sẽ có cơ hội thông qua các chính sách tả khuynh cấp tiến như hạn chế nhiên liệu hóa thạch, thúc đẩy năng lượng xanh, tăng thuế với doanh nghiệp, ...