Nước mặt Sông Đuống vay 4.000 tỉ đồng đầu tư, AquaOne của Shark Liên cũng đem gần hết cổ phần thế chấp huy động vốn
Nhà máy nước mặt Sông Đuống nhìn từ trên cao (Ảnh: Zing)
Xung quanh câu chuyện giá nước thu mua từ Công ty CP Nước mặt Sông Đuống được tạm tính 10.246 đồng/m3, cao hơn giá nước bán lẻ gây xôn xao dư luận trong thời gian qua; ông Nguyễn Việt Hà - Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội giải thích do nhà máy nước có mức đầu tư lớn cùng với đó là chi phí tài chính đội do sử dụng đòn bẩy nợ vay cao trong quá trình xây dựng.
Theo ông Hà, chủ đầu tư dự án nước Sông Đuống - CTCP Nước AquaOne vay tới gần 4.000 tỉ đồng để đầu tư nhà máy, con số này tương đương 80% tổng mức đầu tư. Vốn vay cao khiến cho chi phí lãi vay chiếm khoảng 20% giá thành nước Sông Đuống, tức khoảng 2.100 đồng/m3.
Bà Đỗ Thị Kim Liên - Shark Liên
Khởi công từ tháng 3/2017, đầu tháng 9 vừa qua Nhà máy nước mặt Sông Đuống chính thức được khánh thành giai đoạn 1, đạt công suất 300.000 m3/ngày đêm. Đây là một trong hai nhà máy nước sạch lớn nhất miền Bắc, đủ khả năng cung cấp nước sạch cho 1/3 dân số Hà Nội.
Ngay sau khi khánh thành, Wha-up (một công ty Thái Lan) công bố thương vụ mua lại 34% nhà máy nước Sông Đuống với giá 2.073 tỉ đồng. Con số này đưa định giá nhà máy lên mức 6.097 tỉ đồng, gấp 6 lần số vốn góp ban đầu.
Theo quan sát, Wha-up đã mua cổ phần từ quĩ đầu tư VIAC (No.1) Limited Partnership thuộc Vietnam Oman Investment 27% vốn điều lệ giá trị 1.646 tỉ đồng và từ CTCP Nước AquaOne, 7% vốn điều lệ giá trị 427 tỉ đồng.
Sau khi thoái bớt vốn, AquaOne vẫn là cổ đông lớn nhất tại Nước mặt Sông Đuống và nắm quyền chi phối 51%, tiếp theo là cổ đông Thái Lan Wha-up nắm 34%. Hai cổ đông Nhà nước là Công ty TNHH MTV Nước sạch Hà Nội (Hawacom) và Công ty TNHH MTV Ứng dụng Công nghệ mới và Du lịch (Newtatco) lần lượt nắm 10% và 5%.
Năm 2014, bà Đỗ Thị Kim Liên (Shark Liên) cùng các cộng sự sáng lập nên CTCP Nước AquaOne; công ty khi đó vốn 100 tỉ đồng do Shark Liên góp vốn 50%, bà Nguyễn Thu Hương góp vốn 40%, hai cổ đông khác là bà Đinh Thị Linh Chi và ông Võ Song Bình mỗi người 5%.
Đến thời điểm hiện tại, AquaOne đã tăng vốn điều lệ lên 1.000 tỉ đồng với cơ cấu cổ đông hoàn toàn thay đổi. Trong đó nắm giữ nhiều nhất là CTCP Đầu tư Một Trăm 50%, Công ty TNHH MTV One Invest 40% và ba cổ đông cá nhân gồm bà Đỗ Thị Minh Đức (em gái Shark Liên) 6%, bà Đinh Thị Linh Chi 3% và ông Nguyễn Văn Mỹ 1%.
BM tổng hợp
Nhưng thực tế, CTCP Đầu tư Một Trăm lại là doanh nghiệp do bà Đỗ Thị Minh Đức là người đại diện pháp luật. Thành phần sáng lập của công ty này cũng bao gồm bà Đỗ Thị Kim Liên góp 50% và bà Đức góp tới 45%. Trong khi đó, Công ty TNHH MTV OneInvest hiện cũng do một nhân vật đã nhắc đến ở trên - bà Đinh Thị Linh Chi làm đại diện pháp luật.
Đầu tháng 10 vừa qua, Shark Liên chính thức trở thành Tổng giám đốc tại AquaOne, hoán đổi vị trí với ông Tạ Đức Hoàng tại CTCP Nước mặt Sông Đuống.
AquaOne cầm cố cổ phiếu Công ty CP Nước mặt Sông Đuống huy động vốn
Như đã đề cập, AquaOne - cổ đông lớn nhất Công ty CP Nước mặt Sông Đuống đã tăng cường vay nợ cùng thời điểm góp vốn vào nhà máy Sông Đuống.
Cụ thể, tại thời điểm cuối năm 2017, khi nhà máy Sông Đuống khởi công được 9 tháng, nợ vay ngắn hạn của AquaOne ở mức 268 tỉ đồng, trong khi nợ vay dài hạn 587 tỉ đồng, tăng 65% so với năm trước đó.
Điều này có thể được hình dung rằng, việc đầu tư góp vốn vào dự án nhà máy nước mặt Sông Đuống của Shark Liên rất có thể đã được tài trợ bằng vốn vay ngay từ đầu.
BM tổng hợp
Và để có được các khoản vay, AquaOne của Shark Liên đem cổ phần tại nhiều doanh nghiệp nước sạch trong hệ sinh thái làm tài sản đảm bảo.
Dữ liệu từ Bộ Tư Pháp cho thấy, để có được khoản vay 590 tỉ đồng đồng từ Ngân hàng TNHH Indovina - chi nhánh Thiên Long, công ty AquaOne đã dùng 20,9 triệu cổ phiếu CTCP Nước mặt Sông Đuống làm tài sản đảm bảo (tương ứng 20,9% vốn điều lệ).
Đồng thời, công ty của Shark Liên cũng đã đem 20 triệu cổ phiếu Nước mặt Sông Đuống làm tài sản đảm bảo tại CTCP Quản lý Quĩ Sài Gòn (Sài Gòn Capital - nay đổi tên thành CTCP Quản lý quĩ VPS).
Như vậy 40,9 triệu cổ phiếu trên 51 triệu cổ phiếu Nước mặt Sông Đuống do AquaOne sở hữu đã được đem làm tài sản đảm bảo cho các khoản vay.
Chưa dừng lại ở đó, AquaOne cũng đem 16,64 triệu cổ phiếu CTCP Nước AquaOne Hậu Giang, tương đương 32% vốn cổ phần làm tài sản đảm bảo tại VIAC (No.1) Limited Partnership. Đem 14,7 triệu cổ phần và 8,26 triệu cổ phần CTCP Cấp thoát nước Phú Yên (Mã: PWS) làm tài sản đảm bảo tại CTCP Chứng khoán VPS và Ngân hàng TMCP Indovina - chi nhánh Thiên Long…
Indovina Bank (IVB) là ngân hàng liên doanh đầu tiên tại Việt Nam thành lập năm 1990. Đến cuối năm 2015, vốn điều lệ của IVB là 193 triệu USD do Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) và Ngân hàng Cathay United (Cathay United Bank – CUB) của Đài Loan mỗi bên góp 50%.
Theo giới thiệu trên website AquaOne, công ty của Shark Liên hiện đang là chủ đầu tư ba dự án nước sạch qui mô lớn. Ngoài nước mặt Sông Đuống, AquaOne đang sở hữu 66% cổ phần tại CTCP Nước AquaOne Hậu Giang, vận hành nhà máy nước công suất 100.000 m3/ngày đêm, định hướng mở rộng đến 600.000 m3/ngày đêm trong tương lai.
AquaOne cũng được TP Hà Nội giao dự án nước sạch Hòa Bình - Xuân Mai đáp ứng nhu cầu của người dân phía Tây Nam Thủ đô. Giai đoạn 1 của dự án dự kiến hoàn thành năm 2021 đạt công suất 150.000 m3/ngày đêm, dự kiến đến năm 2030 tăng công suất lên 900.000 m3/ngày đêm.
Công ty TNHH Nước sạch Hòa Bình - Xuân Mai được thành lập từ tháng 3/2018 với mức vốn điều lệ 530 tỉ đồng, 100% thuộc sở hữu của Nước AquaOne. Tại thời điểm thành lập, bà Đỗ Thị Kim Liên là Tổng giám đốc công ty này, tuy nhiên trung tuần tháng 10 vừa qua, Shark Liên chuyển giao lại cho ông Nguyễn Văn Lâm.
Tìm hiểu của người viết cho thấy, AquaOne hiện cũng đang sở hữu cổ phần tại một số doanh nghiệp nước địa phương, như tại CTCP Cấp thoát nước Phú Yên (Mã: PWS) nắm gần 60% vốn điều lệ; hay tại CTCP Nước sạch Hòa Bình (Mã: HBW) nắm 11%...
Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển: Nước mặt Sông Đuống giống các dự án BOT hiện nay!
Nếu các đơn vị thực hiện dự án đầu tư hạ tầng không chứng minh được nguồn vốn chủ sở hữu có quy mô lớn, kì vọng lợi suất thấp và sử dụng dài hạn, thì mô hình này chẳng có giá trị gì tốt hơn so với việc giao cho một công ty công ích nhà nước có kinh nghiệm và chức năng thực hiện, nhà nước phát hành trái phiếu và quản lý chặt (chi phí đầu tư - giá thành - giá bán hoàn vốn).
Bản thân các mô hình này để giảm áp lực vốn của nhà nước và huy động được nguồn vốn nhàn rỗi chi phí thấp đòi hỏi an toàn của nhà đầu tư và tổ chức. Còn nếu vay thương mại của ngân hàng thì để Công ty nhà nước (nhà nước) vay theo dự án độc quyền kinh doanh còn tốt hơn.
Đồng thời, khi các công ty vay vốn ngân hàng làm dự án như vậy thì nó còn hút một lượng lớn nguồn vốn tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh vào đầu tư hạ tầng dài hạn mà lẽ ra phải từ nguồn vốn khác có tính dài hạn và lợi suất thấp (Quĩ bảo hiểm, hưu trí, Quĩ đầu tư cân bằng...).
Vốn lợi suất thấp, quy mô lớn và dài hạn ở đây chính là vốn của các Quĩ bảo hiểm nhân thọ, Quĩ hưu trí tự nguyên, Quĩ đầu tư trái phiếu...Đó là những nguồn vốn có thời gian sử dụng trên 10 năm, có nguồn thu và huy động đều đặn rất lớn và lợi suất không cao nhưng phải đảm bảo an toàn (đúng chuẩn dịch vụ công độc quyền kinh doanh).
Vốn này không chỉ từ các quĩ trong nước mà còn từ các quĩ hưu trí tự nguyện, quĩ đầu tư trái phiếu trên thế giới. Nơi những nhà đầu tư có sẵn nguồn vốn rẻ, mà họ mua trái phiếu Chính phủ Mỹ chỉ có lợi suất từ 1% - 5% tùy thời kì.
Với Nhà máy Sông Đuống, một công ty có vốn chủ sở hữu chỉ 20%, còn vốn vay ngân hàng đến 80% thì đây không phải là dạng công ty mà nhà nước cần giao dịch vụ công độc quyền như cấp nước.
Bởi vì chi phí cao mà người dân phải trả phải vượt trên lãi suất cho vay của Ngân hàng; trong khi tiêu chí lợi suất cho dạng đầu tư này phải xác định chỉ được nằm ở khoảng giữa hai mức lãi suất 1) Lãi suất tiền gửi của nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp tại ngân hàng và 2) Lãi suất cho vay của ngân hàng.
Tóm lại, đây không phải là một dự án sáng tạo win - win, mà là dự án làm theo dạng độc quyền, rồi mọi chi phí được tính đủ cho khách hàng không có sự lựa chọn là người dân...
Cái này rất giống các dự án BOT hiện nay...Thực chứng cho thấy, dù nhà máy nước Sông Đuống mới đi vào hoạt động nhưng chủ đầu tư đã thu lợi lớn sau khi bán 34% vốn cho tỉ phú Thái Lan thu về hơn 2.000 tỉ đồng.
