Một đội tàu bí ẩn đang được hình thành để giúp Nga né trừng phạt

Theo Bloomberg, một đội tàu bí ẩn, không rõ chủ nhân đang được tập hợp lại để vận chuyển hàng hóa của Nga. Liệu đội tàu này có đủ để giúp Moscow chống lại lệnh trừng phạt sắp có hiệu lực vào ngày 5/12 của Liên minh châu Âu (EU) hay không?

Gần như chắc chắn sau ngày 5/12, phần lớn dòng chảy dầu của Nga sẽ được xử lý bằng một mạng lưới tàu biển, chủ tàu, cảng và các tuyến đường phức tạp, bí mật, do các thực thể sẵn sàng làm ăn với Nga chi phối.

“Nếu nhìn vào số lượng tàu biển được bán ra trong 6 tháng vừa qua cho những người mua không tiết lộ danh tính, rõ ràng là một đội tàu đang được xây dựng nhằm vận chuyển [dầu Nga]”, ông Christian Ingerslev, Giám đốc điều hành của Maersk Tanker A/S cho biết.

Tới ngày 5/12, EU sẽ cấm nhập khẩu dầu từ Nga và ngừng cung cấp dịch vụ vận tải, tài chính và bảo hiểm cho những giao dịch liên quan. 

Nhà môi giới tàu biển Braemar ước tính để xuất khẩu 4 triểu thùng dầu Nga, những con tàu mới được mua sẽ cần được thêm vào đội tàu từng chở dầu của Iran và Venezuela trong những năm qua.

Đội tàu trên bao gồm 240 chiếc, trong đó có 102 chiếc Aframax (trọng tải từ 80.000 đến 120.000 tấn), 58 chiếc Suezmax (đi qua được kênh Suez, trọng tải khoảng 160.000 tấn) và 80 chiếc tàu chở dầu thô rất lớn (VLCC, trọng tải đến 250.000 tấn).

Ông Anoop Singh, người đứng đầu về nghiên cứu tàu chở dầu tại Braemar cho hay: “Hoạt động giao dịch tàu chở dầu đã tăng mạnh kể từ khi xung đột bắt đầu và khi sắp đến hạn chót 5/12 bởi những thực thể không được tiết lộ, có trụ sở tại Dubai, Hong Kong, Singapore và Đảo Síp”.

Nhiều chiếc tàu trong số này đã cũ và sẽ được đưa vào đội tàu bí ẩn. Công ty vận tải Sovcomflot của Nga cũng sẽ cung cấp một số tàu.

Tàu sang tàu

Ngoài đội tàu bí ẩn đang hình thành, hoạt động chuyển tải từ tàu sang tàu (STS) chắc chắn sẽ tăng lên. Hoạt động trên trở nên sôi động do nguy cơ dính trừng phạt khi vận chuyển dầu trực tiếp từ cảng của Nga và nhu cầu xếp lô hàng nhỏ lên tàu chở dầu cỡ lớn trong các chuyến đi dài.

Chuyển tải từ tàu sang tàu cũng là một thách thức, nhất là tại biển Baltic, khu vực có cảng xuất khẩu hàng đầu của Nga.

Để thực hiện STS, một tàu sẽ di chuyển tới gần chiếc kia và gắn ống để bơm dầu. Thời gian để bơm dầu có thể mất tới hai ngày và nên được thực hiện tại những vùng nước lặng với thời tiết tốt. Đôi khi, STS còn gồm nhiều bước: chuyển dầu từ tàu ban đầu tới một kho nổi rồi mới tới tàu khác.

Trước đây, các tàu chở dầu Nga thường được chuyển thẳng tới châu Âu. Sau ngày 5/12, châu Á và nhất là Trung Quốc, Ấn Độ, dường như chắc chắn sẽ trở thành những điểm đến hàng đầu của dầu Nga.

Một khi các lệnh trừng phạt có hiệu lực, STS sẽ khó có thể diễn ra tại các vùng biển châu Âu. Đồng thời, việc chuyển tải trong biển Baltic cũng không hợp lý. Những con tàu chở dầu thô siêu lớn (supertanker), thường dùng để chuyển nhiên liệu tới châu Á, có kích thước quá lớn để có thể rời biển Baltic với hàng chất đầy trong boong.

Hoạt động chuyển tải có thể được thực hiện tại các cảng an toàn hoặc vùng biển không thuộc chủ quyền của những quốc gia đang áp đặt lệnh trừng phạt lên Điện Kremlin.

Một số nhà môi giới tàu biển gợi ý những địa điểm như Gibraltar hay Ceuta. Số khác lại nghi ngại về khả năng này do sự liên hệ của những cảng trên với Anh và Tây Ban Nha, hai quốc gia đã hạn chế thương mại với Nga.

Một lựa chọn khác cho việc chuyển tải là ở hải phận quốc tế, thậm chí là giữa Đại Tây Dương. Khu vực gần quần đảo Azores, một vùng tự trị của Bồ Đào Nha ở giữa Đại Tây Dương, có thể là một lựa chọn. 

STS thường tốn kém và đi kèm rủi ro. Nhưng hoạt động này giúp đảm bảo dòng chảy của dầu Nga và giúp người mua giữ kín hoạt động của mình. Để đưa dầu tới thị trường, Nga có thể sẽ còn dùng đến hai lần STS, lần đầu ở trong biển Baltic, và lần thứ hai ở giữa đại dương. Thông thường, dầu từ các quốc gia bị trừng phạt khác chỉ cần tới một lần STS.

Mua bán điên cuồng

Trong những tháng qua, hoạt động mua bán trên thị trường tàu chở dầu đã qua sử dụng diễn ra rầm rộ, đặc biệt là những loại tàu sử dụng để chuyển dầu thô Urals và ESPO khỏi cảng.

Các tàu lớp Aframax cỡ nhỏ có thể chở khoảng 650.000 đến 750.000 thùng dầu và hoạt động tại các vùng nước nông.

Những tàu Aframax với khả năng phá băng được chú ý vì chúng sẽ cần thiết cho hoạt động xuất khẩu dầu Urals từ các cảng Baltic trong mùa đông năm nay. Những chiếc Aframax phá băng đang có giá gấp đôi so với một năm trước, và người mua loại tàu này cũng thích giữ bí mật về danh tính.

Các nhà môi giới cũng nhận thấy sự gia tăng trong hoạt động giao dịch đối với các tàu Aframax không phá băng từ 15 tuổi trở nên. Một số sẽ xuất hiện ở phía đông Siberia để vận chuyển dầu ESPO tới các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc và Ấn Độ.

Vấn đề bảo hiểm

Nga sẽ còn phải gặp thêm những khó khăn trong việc tìm kiếm bảo hiểm đáp ứng với tiêu chuẩn cho đội tàu bí ẩn. Hầu hết các tàu chở dầu đều được 13 thành viên của Nhóm Câu lạc bộ P&I Quốc tế (IG) bảo hiểm. Nhiều tổ chức trong đó có trụ sở tại châu Âu.

Lệnh trừng phạt sắp có hiệu lực sẽ buộc các doanh nghiệp trong EU phải ngừng cung cấp bảo hiểm cho các lô hàng dầu Nga. Đồng thời, IG cũng sẽ không nhận được sự tái bảo hiểm từ các công ty EU với mặt hàng này.

IG có trụ sở tại London. Hiện Anh vẫn không hoàn toàn tham gia lệnh trừng phạt của EU, đồng nghĩa với việc dầu Nga có thể vẫn sẽ được bảo hiểm một số rủi ro.

Quy định trừng phạt dầu Nga sắp có hiệu lực của EU gồm hai điểm quan trọng. Thứ nhất, các công ty vận tải biển, bao gồm cả đội tàu không lồ của Hy Lạp, sẽ chỉ có thể được thuê để chở dầu Nga nếu giá mua vào dưới mức trần.

Thứ hai, các tàu chở dầu trên toàn cầu sẽ không được tiếp cận dịch vụ bảo hiểm và tái bảo hiểm của khối trong tương lai nếu mua và vận chuyển dầu của Nga cao hơn mức trần.