Marathon giữa hai siêu cường: Trung Quốc nhiều cơ hội bắt kịp Mỹ về công nghệ

Ngoài chiến tranh thương mại, hai siêu cường hàng đầu thế giới còn bị kéo vào cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt nhằm chiếm lĩnh nhiều lĩnh vực công nghệ thế hệ mới như mạng 5G và trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong vài năm qua, Bắc Kinh đã công bố một số kế hoạch nhằm biến Trung Quốc thành nước tiên phong trong nhiều lĩnh vực công nghệ:

- Trung Quốc hiện đang chuẩn bị công bố chi tiết kế hoạch 15 năm thường được biết đến với cái tên "China Standards 2035". Tài liệu này sẽ phác thảo kế hoạch giúp Trung Quốc thiết lập các tiêu chuẩn công nghệ trên toàn cầu trong tương lai.

- Năm 2017, Trung Quốc tuyên bố tham vọng trở thành nhà lãnh đạo thế giới trong lĩnh vực AI vào năm 2030.

- 5 năm trước, tức năm 2015, Bắc Kinh tiết lộ kế hoạch "Made in China 2025" nhằm thống trị hoạt động sản xuất công nghệ cao trên toàn cầu.

Về cơ bản, kế hoạch China Standards 2035 nêu ra các qui tắc và thông số kĩ thuật trong vận hành nhiều công nghệ thường nhật như mạng di dộng. Theo CNBC, việc Trung Quốc có thể tác động đến các khía cạnh công nghệ như trên có thể cho thấy tầm ảnh hưởng rộng lớn mà nước này đạt được ở nhiều lĩnh vực công nghệ trên phạm vi toàn cầu.

Ông Frank Rose - chuyên gia cấp cao về bảo mật về chiến lược tại Viện Brookings, nhận định: "Cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc về cơ bản chính là ai sẽ nắm quyền kiểm soát tiêu chuẩn và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin trên thế giới".

Mỹ tạm dẫn đầu về năng lực AI

Gần đây, Citi đã nghiên cứu năng lực AI của 48 nền kinh tế và kết quả cho thấy Mỹ hiện đang dẫn đầu. 47 nền kinh tế còn lại trong chỉ số của Citi sẽ phải đối mặt với "nhiều trở ngại lớn khi cố bắt kịp ngành công nghiệp AI của Mỹ trong giai đoạn 2020 - 2030".

Mỹ đạt được vị trí số một trong nghiên cứu của Citi là nhờ sức mạnh AI, đặc biệt là về số lượng bằng sáng chế, đầu tư và nghiên cứu học thuật. Citi cho biết bảng xếp hạng không có gì đáng ngạc nhiên khi mà nhiều công ty phần mềm lớn đều đặt trụ sở chính tại Mỹ.

Để cho ra kết quả, Citi đã đánh giá 5 yếu tố gồm nghiên cứu học thuật, bằng sáng chế, đầu tư, lao động và phần cứng trong lĩnh vực AI.

Tuy nhiên, bản báo cáo trên cũng cho thấy chỉ Trung Quốc (xếp hạng hai sau Mỹ) có khả năng "nuôi dưỡng một hệ sinh thái mạnh mẽ và độc lập cho ngành công nghiệp AI nhờ vào tiềm lực kinh tế và địa chính trị".

Mỹ không nên "ngủ quên trên chiến thắng"

Theo ông Michael Brown - Giám đốc Đơn vị Cải tiến Công nghệ Quốc phòng thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ, Trung Quốc vẫn cần phải bắt kịp Mỹ trong hai lĩnh vực, cụ thể là động cơ phản lực và chất bán dẫn.

"Trung Quốc chưa đạt đến trình độ của Mỹ ở hai lĩnh vực này. Dù vậy, tôi nghĩ chúng ta cũng không nên ngủ quên trên chiến thắng", ông Brown phát biểu tại hội thảo trực tuyến của Viện Brookings.

Ông Brown nói tiếp: "Tôi cho là Trung Quốc có thể bắt kịp chúng ta nên điều đó khiến tôi rất lo lắng nếu Mỹ không chịu tỉnh giấc và cân nhắc đường đi nước bước".

Mặc dù nhiều quốc gia khác đã dốc sức đầu tư để thúc đẩy lĩnh vực công nghệ sinh học, Trung Quốc là "nước duy nhất sở hữu tiềm lực có khả năng gây ra mối đe dọa đến vị thế của Mỹ" trong lĩnh vực này, CNBC dẫn lời ông Scott Moore - Giám đốc chương trình Global China Program tại Đại học Pennsylvania, cho hay.

Ông Moore cho hay, Trung Quốc đặt mục tiêu đầu tư khoảng 4% GDP cho lĩnh vực công nghệ sinh học vào năm 2020, trong khi chính phủ Mỹ chỉ chi khoảng 2% GDP cho ngành này.

Marathon của hai siêu cường

Các chuyên gia đã gợi ý rằng Mỹ có thể phối hợp với các đồng minh và định hướng lại chính sách đối nội để tăng khả năng cạnh tranh.

"Mỹ và các đồng minh chiếm gần 2/3 tổng chi tiêu cho hoạt động nghiên cứu và phát triển trên toàn cầu. Chúng ta có nhiều hướng đi tuyệt vời để tận dụng nguồn lực đó và hợp tác vì các ưu tiên chung", ông Andrew Imbrie - thành viên cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu An ninh và Công nghệ Mới nổi của Đại học Georgetown, nhận định.

Đầu tư vào nghiên cứu từ phía chính phủ lẫn giới hàn lâm là một "chiến lược có hiệu quả" từ thời Chiến tranh Lạnh và có thể sử dụng lại trong tình huống hiện tại, ông Brown nói.

"Tuy nhiên, quan trọng và khó khăn hơn chính là phải cải cách tư duy kinh doanh cũng như thị trường vốn, chuyển đổi từ tư duy ngắn hạn sang định hướng dài hạn hơn", ông Brown lập luận.

Theo vị chuyên gia thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ thì tư duy ngắn hạn đã ăn sâu vào cộng đồng doanh nghiệp Mỹ nên đường lối hoạt động thường tập trung vào doanh thu hàng quí, tăng giá cổ phiếu ngắn hạn và nắm giữ cổ phiếu trong thời gian ngắn.

Trái lại, Trung Quốc lại có tư duy dài hạn và nhìn nhận công nghệ cùng sự đổi mới là chìa khóa để phát triển năng lực quốc gia, là một phần của chiến lược tổng thể.

Tư duy ngắn hạn không phải là hướng đi đúng đắn nếu Mỹ đang chuẩn bị để "chạy đua marathon cùng Trung Quốc", ông Brown nói. "Chúng ta phải thay đổi tư duy, nếu không Mỹ sẽ thua cuộc trước Trung Quốc", ông nhấn mạnh.