Hành lang trên bộ, tham vọng mới của Nga

Khi khai chiến với Ukraine, Nga đã đặt ra mục tiêu rất tham vọng là lật đổ chính quyền Kiev. Giờ đây, sau khi thất bại với kế hoạch ban đầu, Điện Kremlin đã phải hạ thấp kỳ vọng và tập trung theo đuổi các mục tiêu có phần hạn chế hơn.

Hiện, Nga đã chuyển mọi sự chú ý sang miền đông Ukraine, sau khi Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố sứ mệnh “giải phóng” Donbass, khu vực bao gồm hai nước cộng hòa tự xưng Donetsk và Luhansk.

Trong tuần qua, Nga được cho là đã tấn công hàng nghìn mục tiêu ở vùng Donbass. Binh lính Nga cũng đã bao vây nhà máy thép Azovstal ở Mariupol (Ukraine), nơi những người bảo vệ cuối cùng của thành phố đang cầm cự.

Mariupol là chướng ngại vật cuối cùng đang cản trở Nga thành lập một hành lang trên đất liền, chạy từ vùng Donbass tới bán đảo Crimea mà Moscow sáp nhập bất hợp pháp từ Ukraine năm 2014.

Liệu việc thiết lập một hành lang trên bộ như vậy có thể làm hài lòng ông Putin và chấm dứt cuộc chiến hay không là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Tuy nhiên, nó đã và đang gây thiệt hại kinh tế lẫn nhân đạo rất lớn cho Ukraine và có thể sẽ gây khó khăn cho Nga nếu muốn kiểm soát lâu dài.

Mất mát khó đong đếm cho Ukraine

Theo Foreign Policy, hành lang trên bộ của Nga (nếu thành) sẽ khiến người Ukraine mất một phần lớn lãnh thổ và kéo nền kinh tế nước này đi lùi. Xưa nay, nền kinh tế của đất nước Đông Âu chủ yếu phụ thuộc vào hoạt động thương mại được tiến hành qua các cảng tại khu vực Biển Đen.

Giới chức Ukraine cho biết ít nhất 21.000 người đã thiệt mạng dưới các trận pháo kích của Nga ở Mariupol và ít nhất 100.000 người vẫn mắc kẹt trong thành phố, phải chật vật tìm kiếm lối thoát an toàn.

Hệ thống phòng thủ của Mariupol hầu hết đã sụp đổ. Dù vậy, những binh sĩ Ukraine cuối cùng đang trú ngụ tại nhà máy thép Azovstal vẫn thề sẽ “chiến đấu đến giọt máu cuối cùng”.

Theo Phó Thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk, các nỗ lực nhằm xây dựng một hành lang nhân đạo cho dân thường đã thất bại vì “Nga từ chối”. Sau đó, bà cho biết hai bên đã đạt được một thỏa thuận khác để sơ tán phụ nữ và trẻ em.

Mariupol từ lâu đã là một cảng chiến lược trên Biển Azov - một phần của Biển Đen, đồng thời là trung tâm giao thương thép, than và ngũ cốc. Cảng biển của Mariupol đóng vai trò trung tâm trong xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Ukraine sang Trung Đông cũng như một số khu vực khác.

Nếu Nga giành chiến thắng ở Mariupol và tạo được một hành lang trên bộ, họ sẽ nắm quyền kiểm soát hơn 400 km bờ Biển Đen. Qua đó, Nga có thể tước đi 80% đường bờ biển của Ukraine và phá hủy nền kinh tế của nước láng giềng.

Có thể không phải thắng lớn cho Nga

Foreign Policy nhận định, thành công thiết lập một hành lang trên bộ sẽ là một chiến thắng to lớn đối với ông Putin. Một số nhà phân tích còn tự hỏi liệu hành lang trên bộ có khuyến khích ông Putin mở rộng hoạt động quân sự nhằm cắt đứt hoàn toàn Ukraine khỏi biển hay không.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khác vẫn đưa ra cái nhìn có phần bi quan cho Nga. Đơn cử, ông Nick Reynolds - nhà nghiên cứu tại viện chính sách quốc phòng RUSI, nói Nga có cơ hội chiếm được toàn bộ vùng Donbass nhưng sẽ rất khó với tình trạng binh lực kiệt quệ và tiêu hao đáng kể trong cuộc chiến.

“Nếu xung đột kéo dài, điều mà tôi sẽ theo dõi là việc huy động lực lượng của Nga. Cho đến nay, ông Putin vẫn tránh đặt đất nước vào trạng thái chiến tranh, nhưng mọi thứ có thể thay đổi. Điều này có thể gây mất ổn định trước nhưng có thể cho phép Nga tiến hành các hoạt động quân sự mới”, ông Reynolds chia sẻ thêm.

Ngoài ra, ngay cả khi Nga thành công chiếm được khu vực phía đông của Ukraine và xây dựng được một hành lang trên bộ tới bán đảo Crimea, nước này vẫn sẽ phải vật lộn để giữ vùng lãnh thổ vừa chiếm được, đặc biệt là trước sự kháng cự dữ dội từ người dân Ukraine.

Ông Eduard Barusin, người phát ngôn của lực lượng ly khai thân Nga tại nước cộng hòa tự xưng Donetsk, cho biết các cuộc tấn công cuối cùng vào Mariupol đang được tiến hành. Vị này tuyên bố một tương lai tốt đẹp hơn đang chờ đợi người dân thành phố cảng.

Theo Foreign Policy, ông Barusin cho hay: “Trong tương lai gần, các lực lượng bảo vệ giả của người dân Ukraine sẽ buộc phải đầu hàng và người dân Mariupol sẽ có thể thở phào nhẹ nhõm”.

Tuy nhiên, tại Ukraine, khả năng công chúng chấp nhận Nga nắm quyền kiểm soát đã giảm mạnh, ngay cả trong số những người ủng hộ Moscow kể từ khi cuộc chiến mới bắt đầu.

Theo một cuộc khảo sát gần đây, gần 60% người Ukraine cho biết họ sẽ chống lại sự chiếm đóng của Nga, trong khi hơn 30% khẳng định sẽ cầm vũ khí chống lại quân đội và những con rối mà Nga để lại.

Quân đội Nga đã ra tối hậu thứ khác để buộc binh lính Ukraine ở Mariupol đầu hàng. Dù kết quả trận chiến này như thế nào, người Nga vẫn sẽ gặp nhiều thử thách trên hành trình xây dựng một hành lang trên bộ.

Nga có thể giành được chiến thắng trong trận chiến, nhưng sẽ không giành được hòa bình cho đến khi họ đạt được một thỏa hiệp lâu dài với chính phủ Ukraine, Foreign Policy nhấn mạnh.