Giá trị vốn hóa thị trường Grab và Sea lao dốc sau khi IPO: Tấm gương cho công ty mẹ Gojek trước ngày lên sàn chứng khoán Indonesia

Có thể đây không phải là thời điểm tốt để siêu ứng dụng GoTo của Indonesia IPO. Hai đối thủ lớn của GoTo trong khu vực là Sea và Grab đã mất 2/3 giá trị thị trường khi làm điều tương tự, theo Asia Nikkei.

Indonesia - điểm tựa cho kế hoạch IPO của GoTo

Tuy nhiên, bằng cách tập trung vào thị trường Indonesia, nền kinh tế kỹ thuật số lớn nhất khu vực, GoTo hy vọng sẽ thu hút được các nhà đầu tư mới và nhận ra điều mà các nhà phân tích đang gọi là mức định giá "khó tin" gần 30 tỷ USD.

GoTo có các dịch vụ từ gọi xe, giao đồ ăn đến thương mại điện tử và tài chính. Siêu ứng dụng này đã sẵn sàng để IPO vào ngày 4/4 trên sàn giao dịch chứng khoán Indonesia. Giá cổ phiếu công ty ước tính giao dịch trong khoảng 2,2 cent – 2,4 cent, qua đó GoTo được định giá vào khoảng 28 tỷ USD, trở thành công ty lớn thứ 4 được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Indonesia.

"Indonesia là viên ngọc quý của Đông Nam Á. Bất kỳ nền tảng nào muốn trở thành một phần của Đông Nam Á, họ phải có một vị trí rất quan trọng ở Indonesia. Chúng tôi may mắn vì đã bắt đầu tại thị trường đang phát triển rất nhanh này", Andre Soelistyo, CEO GoTo cho biết tại một cuộc họp báo sau khi công bố kế hoạch IPO.

GoTo được thành lập vào tháng 5/2021 thông qua sự hợp nhất giữa hai kỳ lân Gojek và Tokopedia, thương vụ M&A lớn nhất trong lịch sử doanh nghiệp của Indonesia. Gojek đã là một "siêu ứng dụng", cung cấp các dịch vụ tiêu dùng kỹ thuật số từ gọi xe đến giao hàng và thanh toán di động, trong khi Tokopedia là nền tảng thương mại điện tử cây nhà lá vườn lớn nhất Indonesia.

GoTo tin rằng hệ sinh thái của họ là duy nhất. Siêu ứng dụng này kết hợp các hoạt động tương đương của những doanh nghiệp Mỹ nổi tiếng như Uber, DoorDash và Amazon cùng với một nhánh fintech tham gia vào hệ thống thanh toán và ngân hàng kỹ thuật số. Siêu ứng dụng Grab của Singapore không có đơn vị thương mại điện tử như Tokopedia, trong khi Sea, tập đoàn công nghệ lớn khác của Singapore, chỉ có sự hiện diện nhỏ trong mảng dịch vụ gọi xe.

Gojek và Tokopedia có nguồn gốc sâu xa từ nền kinh tế Indonesia, với hàng triệu tài xế và thương nhân sử dụng nền tảng này. Theo bản cáo bạch IPO của GoTo, công ty đã có 2,5 triệu tài xế và 14 triệu thương nhân đăng ký tính đến tháng 9/2021. Ngoài ra, GoTo đã sử dụng khoảng 8.100 công nhân cố định tính đến tháng 7/2021. Trong số này, hơn 6.400 người đang làm việc tại Indonesia.

GoTo lưu ý trong bản cáo bạch IPO rằng họ sẽ "tiếp tục tăng cường sự hiện diện bên ngoài lãnh thổ Indonesia" và "có kế hoạch mở rộng có chọn lọc sang các khu vực địa lý có tiềm năng tăng trưởng cao ở Đông Nam Á và những nơi khác". Tuy nhiên, mục đích sử dụng tiền của công ty cho thấy Indonesia vẫn là thị trường trọng tâm của họ.

Trong số 17.900 tỷ rupiah (hơn 1,2 tỷ USD) mà công ty đang tìm cách huy động, khoảng 30% sẽ được sử dụng trên toàn bộ GoTo, 30% khác dùng cho Tokopedia và 25% cho GoPay, dịch vụ thanh toán kỹ thuật số của công ty. GoTo hiện đang vận hành các dịch vụ theo yêu cầu của Gojek ở Singapore và Việt Nam, nhưng mỗi nơi đó sẽ chỉ được phân bổ cụ thể 5% số tiền thu được từ IPO.

"Indonesia đang phát triển khá nhanh và từ góc độ số hóa, vẫn còn nhiều dư địa để phát triển. Đây là cơ hội mà chúng tôi muốn nắm bắt", theo CEO GoTo.

Grab và Sea sẽ thách thức GoTo tại quê nhà

Nền kinh tế kỹ thuật số của Indonesia là nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, vào năm 2021, quy mô nền kinh tế kỹ thuật số Indonesia đạt giá trị 70 tỷ USD, gấp hơn hai lần so với quy mô của Thái Lan, quốc gia xếp thứ hai. Báo cáo cho biết, đến năm 2025, nền kinh tế kỹ thuật số của Indonesia sẽ đạt mức tăng trưởng 146 tỷ USD, gần gấp ba lần so với vị trí số hai của Việt Nam.

Các đối thủ của GoTo tất nhiên không bỏ qua thị trường Indonesia. Grab, Sea và nhiều công ty khác trong những năm gần đây đã phân bổ nguồn vốn cho thị trường Indonesia. Sự cạnh tranh càng gay gắt hơn khi đại dịch COVID-19 bùng phát mang lại nhiều cơ hội hơn cho các dịch vụ dựa trên kỹ thuật số.

Giao đồ ăn là một ví dụ điển hình. Năm 2020, Grab với 53% thị phần và Gojek với 47% là những người thống trị thị trường giao đồ ăn, theo nghiên cứu của công ty tư vấn Momentum Works. Tuy nhiên, vào năm 2021, khi Sea gia nhập thị trường Indonesia với những nỗ lực tiếp thị đã dẫn đến thị phần của Grab giảm xuống còn 49% và của Gojek xuống còn 43%.

Một cuộc chiến tay ba khác đang diễn ra trong lĩnh vực ngân hàng. Cả ba siêu ứng dụng này gần đây đã đầu tư vào các ngân hàng địa phương nhỏ, nhằm cung cấp hình thức cho vay trực tuyến và các dịch vụ tài chính dựa trên kỹ thuật số khác.

GoTo nhận ra môi trường cạnh tranh. "Grab và các chi nhánh của họ là một trong những đối thủ cạnh tranh chính của công ty về các dịch vụ theo yêu cầu và dịch vụ công nghệ tài chính. Công ty cũng cạnh tranh với Sea về mảng kinh doanh thương mại điện tử và dịch vụ công nghệ tài chính", theo nội dung bản cáo bạch của GoTo.

Sự cạnh tranh giữa ba đơn vị này đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình số hóa ở Indonesia, với việc khách hàng bị thu hút bởi những ưu đãi khác nhau. Mặc dù chiến lược này đã mang lại sự tăng trưởng về tổng giá trị hàng hóa nhưng nó cũng dẫn đến những tổn thất đáng kể.

Theo bản cáo bạch, GoTo lỗ ròng khoảng 530 triệu USD trong 7 tháng đầu năm. Trong khi đó, cả Grab và Sea cũng báo cáo khoản lỗ ròng hàng tỷ USD trong cả năm ngoái.

"Nhiều công ty trong làn sóng công nghệ tiêu dùng hiện nay dường như có nền kinh tế internet yếu hơn và chi phí hoạt động cao hơn nhiều so với thế hệ công ty công nghệ trước đó như Google và Facebook. Điều này có nghĩa lộ trình đạt được lợi nhuận của họ gặp đầy thách thức, vì rất khó để bảo vệ vị trí thị trường mà không chi nhiều tiền cho việc tìm kiếm khách hàng và đối tác", Walter Theseira, phó giáo sư kinh tế tại Trường Đại học Khoa học Xã hội Singapore cho biết.

IPO vào thời điểm này có phải là rủi ro với GoTo?

Thời kỳ đại dịch bùng phát, các cổ phiếu công nghệ đã tăng trưởng nóng. Tuy nhiên khi điều đó dần biến mất, thái độ của nhà đầu tư có thể thay đổi. Bằng những đợt tăng lãi suất, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã làm cho các cổ phiếu công nghệ thua lỗ, trở nên kém hấp dẫn hơn so với các khoản đầu tư khác.

Giá trị vốn hóa thị trường của Sea, doanh nghiệp niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán New York năm ngoái đạt 200 tỷ USD, cho đến nay là mức cao nhất trong số các công ty của Đông Nam Á. Con số này đã giảm xuống còn khoảng 62 tỷ USD trong tuần này. Giá trị vốn hóa thị trường Grab, công ty được niêm yết trên sàn Nasdaq vào tháng 12/2021, cũng sụt giảm mạnh. Từ mức định giá khoảng 40 tỷ USD khi niêm yết, giờ đây Grab có giá trị khoảng 13 tỷ USD.

Jianggan Li, CEO Momentum Works cho biết: "Thời điểm này rất khó khăn để IPO. Các nhà đầu tư tổ chức hết sức thận trọng, đặc biệt khi GoTo có mức định giá tương đối cao. GoTo có lẽ cần phải thu hút các loại nhà đầu tư khác".

Một số người tin rằng vì GoTo được niêm yết tại Indonesia nên sẽ được che chắn tốt hơn. Chuyên gia Angus Mackintosh, nhà sáng lập CrossASEA Research nói: "Tất nhiên, các công ty công nghệ tăng trưởng thua lỗ đang phải đối mặt với áp lực bán ra khi các nhà đầu tư có cách tiếp cận khác đối với thị trường, nhưng trong trường hợp này, đó là một đợt IPO trong nước".

Tương tự như vậy, Lawrence Loh, giáo sư tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore lưu ý rằng giá trên Sở giao dịch chứng khoán Indonesia vẫn ổn định bất chấp xu hướng giảm gần đây trên thị trường toàn cầu. Tính đến thời điểm hiện tại, Jakarta Composite Index tăng 5,4% so với cùng kỳ năm ngoái và đạt mức cao kỷ lục. "Đợt IPO của GoTo có thể sẽ được đón nhận một cách thuận lợi vì điều này diễn ra ngay tại trung tâm thị trường tự nhiên của công ty, Indonesia", ông Loh nhấn mạnh.

Tuy nhiên, việc IPO cũng sẽ thu hút nhiều sự giám sát của nhà đầu tư hơn về khả năng sinh lời. "Sẽ có sự cạnh tranh ngang bằng giữa ba công ty công nghệ lớn nhất khu vực. Họ sẽ phải đối mặt với áp lực giống nhau từ các cổ đông trong việc thể hiện lợi nhuận ngay cả trong ý nghĩa tức thời", ông Loh nói.

GoTo, Grab và Sea sẽ cần phải chứng minh rằng họ có thể cải thiện tỷ suất lợi nhuận và tạo ra lợi nhuận trong các hoạt động kinh doanh cốt lõi cũng như tăng hiệu quả trong các sản phẩm tài chính kỹ thuật số.

Ông Jianggan Li cho biết sức mạnh chính của GoTo là tập trung vào Indonesia, nơi "có thể xây dựng sự hợp lực tiềm năng với tất cả đơn vị kinh doanh'. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng Grab và Sea có rất nhiều tiền mặt mà họ có thể sử dụng để mở rộng ở Indonesia, một viễn cảnh gây ra sự cạnh tranh khốc liệt và nhiều rủi ro tài chính hơn cho các siêu ứng dụng.