Giá đậu nành chịu áp lực trước lo ngại căng thẳng thương mại Mỹ - Trung

Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, đậu nành nằm trong số các mặt hàng chịu ảnh hưởng rõ rệt từ cuộc chiến thương mại. Các yếu tố cơ bản của thị trường này bị chi phối bởi hai nhân tố lớn: Mỹ, nhà sản xuất hàng đầu thế giới, và Trung Quốc, nhà nhập khẩu lớn nhất. Giá cả đang chịu áp lực từ kỳ vọng rằng căng thẳng thương mại sẽ gia tăng dưới thời ông Trump nhiệm kỳ hai, theo Nikkei Asia.

Hợp đồng tương lai đậu nành trên Sàn giao dịch Chicago (CBOT) giao dịch ở mức khoảng 9,81 USD/giạ vào thứ Sáu tuần trước. Giá đã giảm dần kể từ khi đạt mức đỉnh 17,84 USD vào năm 2022 sau cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Năm 2018, chính quyền ông Trump đã tăng thuế đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ. Đáp lại, Trung Quốc tăng thuế đối với một số mặt hàng từ Mỹ, bao gồm đậu nành, ngô và các sản phẩm nông nghiệp khác. Điều này dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc và kéo giá giảm.

Căng thẳng tương tự có thể tái diễn, đặc biệt khi ông Trump đe dọa áp thêm 10% thuế đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), Trung Quốc được ước tính chiếm hơn 60% khối lượng nhập khẩu đậu nành toàn cầu trong năm tiếp thị kết thúc vào năm 2025.

Từ ngày 5/11, một ngày trước khi ông Trump được tuyên bố chiến thắng, giá đậu nành đã giảm 1,2%. Theo ông Matthew Biggin, nhà phân tích nông nghiệp tại BMI, “Nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump đã được thị trường phản ánh vào giá” với phản ứng ban đầu là “khá nhỏ.”

Vẫn có nhiều bất định về chính sách của Trump. Ông Carlos Mera, trưởng bộ phận nghiên cứu thị trường hàng hóa nông nghiệp tại Rabobank, cho rằng chính quyền có thể hỗ trợ nông dân thông qua các khoản trợ cấp, chẳng hạn như hỗ trợ lưu trữ sản phẩm. Các chính sách như vậy “có thể ngăn chặn tác động lớn lên thị trường đậu nành, ít nhất trong ngắn hạn,” ông nói.

Ông Mera dự đoán hợp đồng tương lai đậu nành sẽ giao dịch ở mức 9,65 USD/giạ trong giai đoạn tháng 1-3 năm nay, với mức trung bình dưới 10 USD.

Ông Biggin nhận định lo ngại về chiến tranh thương mại ít tác động đến thị trường vì “nhu cầu của Trung Quốc vốn đã được dự báo sẽ giảm.” Nguyên nhân chủ yếu là do lượng tồn kho lớn của Trung Quốc. Từ tháng 1 đến tháng 11/2024, Trung Quốc nhập khẩu đậu nành nhiều hơn 9,4% so với cùng kỳ năm 2023, phần lớn do nước này thực hiện chiến lược đảm bảo nguồn cung trước khi căng thẳng thương mại bùng phát.
Trung Quốc dự kiến sẽ tăng trưởng nhu cầu đậu nành chậm hơn do dân số đã đạt đỉnh và chính phủ chuyển sang sử dụng ngô thay thế trong chăn nuôi. Dù vậy, các yếu tố như an ninh lương thực và sản lượng trong nước vẫn đảm bảo sự ổn định tương đối về nhu cầu.

Về phía cung, USDA ước tính sản lượng đậu nành của Mỹ sẽ đạt mức gần kỷ lục 121,42 triệu tấn trong giai đoạn từ tháng 9/2024 đến tháng 8/2025. Brazil, nhà sản xuất lớn nhất, cũng dự kiến thu hoạch kỷ lục 169 triệu tấn từ tháng 10/2024 đến tháng 9/2025.

La Nina, yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp Nam Mỹ, được dự báo là yếu và ngắn hạn, giúp giảm bớt lo ngại về gián đoạn sản xuất.
Giá đậu nành dự kiến duy trì cao hơn mức trước đại dịch, khi chiến tranh thương mại tác động mạnh đến thị trường, với giá trung bình năm 2019 dưới 9 USD mỗi giạ. Tuy nhiên, sau điều chỉnh lạm phát, mức giá hiện tại khoảng 9,65 USD vẫn thấp hơn giá trung bình. 

Ngoài ra, nhu cầu đậu nành để sản xuất nhiên liệu sinh học cũng là yếu tố cần theo dõi, đặc biệt khi ông Trump có thể thay đổi các chính sách năng lượng của chính quyền ông Biden. Nếu ông Trump giảm yêu cầu pha trộn nhiên liệu sinh học vào nhiên liệu gốc dầu mỏ, nhu cầu này có thể giảm. Tuy nhiên, việc khuyến khích sử dụng nhiên liệu sản xuất trong nước, như nhiên liệu sinh học từ đậu nành, có thể thúc đẩy nhu cầu.

Dù chính sách có thay đổi thế nào, nhu cầu đậu nành làm nguyên liệu cho các nhà máy nhiên liệu sinh học đã xây dựng sẵn vẫn được duy trì, đảm bảo rằng giá khó giảm sâu hơn so với mức trước đại dịch.