Xe tăng và máy bay vắng bóng trong lễ duyệt binh 9/5: Có phải Nga đã hết vũ khí hiện đại?

Ngày Chiến thắng 9/5 là sự kiện thiêng liêng, tưởng nhớ chiến thắng của Hồng quân Liên xô trước Phát xít Đức trong Thế chiến II. Đồng thời, sự kiện này cũng là dịp để trình diễn sức mạnh quân sự của Nga.

Tuy nhiên, theo BBC, vào năm nay, chỉ có 8.000 binh sĩ tham gia cuộc diễu binh, con số thấp nhất kể từ 2008. Vào năm ngoái, có tới 11.000 binh sĩ diễu hành qua Quảng trường Đỏ, còn vào 2020 là 14.000 người.

Newsweek dẫn nguồn tin của Nga cho biết tại Moscow, một số đơn vị quân sự cũng vắng mặt trong cuộc diễu binh năm nay, chẳng hạn như Sư đoàn Xe tăng Cận vệ số 4, Sư đoàn Bộ binh Cơ giới Cận vệ số 2, Lữ đoàn Bộ binh Cơ giới Cận vệ độc lập số 27 và Lữ đoàn Công binh số 45.

Các phương tiện tham gia cuộc duyệt binh năm nay cũng ít hơn nhiều, bao gồm các phương tiện bọc thép như “Tiger”, “Ural”, “KamAZ”, hệ thống tên lửa “Iskander”, S-400, “Yars”, cũng như xe bọc thép chở quân “Boomerang”.

Xe tăng chủ lực hiện đại hoàn toàn vắng bóng trong Ngày Chiến thắng 2023. Chỉ duy nhất một chiếc T-34 xuất hiện trong lễ duyệt binh hôm 9/5 vừa qua. T-34 là loại xe tăng được sản xuất và sử dụng từ thời chiến tranh vệ quốc (1941 - 1945) chống lại Đức Quốc xã, từ lâu đã bị loại khỏi biên chế quân đội Liên xô và Nga.

Trong khi đó, Ngày Chiến thắng năm ngoái có tới 10 chiếc T-72, ba chiếc T-14 “Armata” và 7 chiếc T-90. Những phương tiện chiến đấu khác như BMP-3, BMP-2, BTR, BMD-4M cũng không hề xuất hiện vào ngày 9/5/2023.

Trong hai năm liên tiếp, Ngày Chiến thắng tại Moscow không hề có sự xuất hiện của không quân. Năm ngoái, Nga đã hủy màn trình diễn trên không với lý do thời tiết xấu, mặc dù trời có nắng đẹp. Các quan chức Moscow không cho biết lý do tại sao quy mô lễ kỷ niệm năm nay lại bị thu hẹp.

Mối lo an ninh

Một giả thuyết cho việc Nga kỷ niệm sự kiện ngày 9/5 giản dị và thiếu khí tài quân sự là do mối lo ngại về an ninh. 

Theo NBC News, Nga kỷ niệm chiến thắng trước Phát xít Đức chỉ vài ngày sau vụ tấn công bằng máy bay không người lái vào Điện Kremlin. Nga tố cáo Ukraine đứng sau vụ tấn công trên và nhắm đến Tổng thống Vladimir Putin.

Đồng thời, một loạt các vụ tấn công bằng máy bay không người lái, phá hoại và tấn công khủng bố nhằm vào cá nhân khác cũng xảy ra sâu trong lãnh thổ Nga trong những tháng gần đây.

Chính quyền một số khu vực đã phải thu hẹp quy mô hoặc hủy cuộc duyệt binh mừng Ngày Chiến thắng. 

Quảng trường Đỏ đã bị đóng cửa trong hai tuần trước sự kiện, nhằm ngăn chặn các mối đe dọa an ninh. Moscow cũng cấm sử dụng các loại máy bay không người lái dân sự ở trung tâm thành phố. Các ứng dụng gọi xe, vốn dùng công nghệ GPS để định vị, cũng đã bị mất tín hiệu.

Cuộc tuần hành “Trung đoàn bất tử”, với hàng trăm nghìn người Nga cầm chân dung của những thành viên gia đình chiến đấu chống lại Phát xít Đức vào Ngày Chiến thắng, cũng đã được chuyển lên mạng.

Các nhà chức trách Crimea đã hủy bỏ gần như hoàn toàn các sự kiện Ngày Chiến thắng “do những cân nhắc về an ninh”, theo truyền thông nhà nước Nga. 

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết: “Tốt hơn hết nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa”.

Ông Michael A. Horowitz nói với NBC News: “Khi Tổng thống Putin bước lên bục phát biểu, mọi người sẽ nghĩ ngay đến hình ảnh máy bay không người lái tấn công Điện Kremlin”.

Nga hết xe tăng, máy bay?

Các nhà phân tích phương Tây có một cách lý giải khác về việc Nga không tổ chức diễu binh bằng xe tăng chủ lực hiện đại hoặc máy bay chiến đấu, máy bay ném bom.

Theo các chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington, Nga đang cố gắng “che giấu sự xuống cấp của quân đội”. Moscow đã mất một lượng lớn khí tài quân sự khi tấn công Ukraine kể từ năm ngoái.

Nền tảng tình báo nguồn mở (OSINT) Oryx ước tính rằng Nga đang mất khoảng 150 xe tăng mỗi tháng ở Ukraine. Moscow cũng đã lấy những chiếc xe tăng hàng chục năm tuổi ra khỏi kho dự trữ. Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) hồi tháng 2 ước tính rằng Nga đã mất ít nhất 40% số xe tăng so với trước xung đột Ukraine. 

ISW lưu ý rằng Nga đang cần rất nhiều khí tài quân sự cho chiến trường Ukraine. ISW cũng nói rằng các quan chức Nga có thể lo ngại "lễ kỷ niệm vinh danh các quân nhân đã khuất có thể làm bùng lên sự phản ứng trong nước với con số thương vong cao tại Ukraine”. Bộ Quốc phòng Anh đã đưa ra một đánh giá tương tự vào tháng trước. 

Forbes cũng đi đến kết luận giống với các cơ quan trên, trích dẫn việc Nga đã đưa những xe tăng T-62 và T-55/54 cũ kỹ từ kho dự trữ ra chiến trường. Tờ báo này cho rằng Nga có thể đã hết xe tăng “hiện đại”.

Tuy nhiên, một câu hỏi được đặt ra là tại sao Nga không mang thêm những chiếc T-34 ra. Điện Kremlin đã mua khoảng 20 chiếc T-34 từ Lào vào năm 2019. Forbes cho rằng, có thể là ngoài việc mất xe tăng ở Ukraine, một lượng lớn kíp chiến đấu thiết giáp của Nga cũng đã thiệt mạng, khiến chỉ có một chiếc T-34 xuất hiện trong Ngày Chiến thắng.

Nga đang giả vờ?

Nga không có lời giải thích chính thức nào cho việc Ngày Chiến thắng năm nay được tổ chức giản dị hơn so với những năm trước. Tất nhiên, không thể khẳng định rằng những suy đoán của chuyên gia và phương tiện truyền thông phương Tây về tình trạng quân đội Nga là chính xác.

Trong suốt một năm qua, ISW và các cơ quan tình báo Anh đã liên tục đưa ra dự báo rằng Nga sắp hết tên lửa. Tuy vậy, ngay trong Ngày Chiến thắng năm nay, Moscow vẫn tiếp tục phóng hàng loạt tên lửa hành trình và máy bay không người lái vào các mục tiêu ở Ukraine.

Người xưa có câu "binh bất yếm trá", có nghĩa là khi dùng binh, việc lừa dối quân địch để giành lấy lợi thế là điều tất yếu. Vào đầu thế kỷ 20, Nga phát triển học thuyết quân sự có tên gọi "maskirovka" (hay ngụy trang) nhằm mục đích đánh lừa đối phương. 

Rõ ràng, việc cường quốc quân sự thứ hai thế giới không kiếm nổi 20 chiếc xe tăng chủ lực để duyệt binh tại Moscow là điều khó tin. Ngay cả khi toàn bộ số xe tăng T-72 và T-90 đã được chuyển hết ra chiến trường, Nga vẫn còn những phương tiện đang thử nghiệm, có thể mang ra trình diễn như robot chiến đấu, xe tăng T-14 hay T-15.

Tại Vladivostok ở miền Viễn Đông, xe tăng chủ lực hiện đại và xe chiến đấu bộ binh vẫn xuất hiện trong Ngày Chiến thắng.

Tương tự, không quân Nga cũng không phải chịu thiệt hại nặng nề tại chiến trường Ukraine. Việc điều chuyển một số chiếc MiG-31 hay Tu-160 bay qua Quảng trường Đỏ nhiều không phải là điều không thể, mà do Điện Kremlin không muốn.

Tôn Tử đã từng dạy rằng hãy tỏ ra yếu đuối khi mình mạnh mẽ, và mạnh mẽ khi yếu đuối để đánh lừa đối phương. Do vậy, không thể loại trừ khả năng rằng Nga đang cố tỏ ra mình đuối sức.