Vì sao Grab, Gojek đều đang tăng tốc trên cuộc đua IPO?

Khi các "kỳ lân" công nghệ Đông Nam Á như Grab, Gojek và Tokopedia niêm yết trên sàn chứng khoán, các nhà đầu tư thị trường đại chúng cuối cùng cũng có cơ hội để đẩu tư vào chúng.

Một yếu tố bất định của bất kỳ cuộc IPO nào chính là cách thị trường đại chúng định giá các startup và giá trị vốn hoá trên thị trường đại chúng sẽ chênh lệch với định giá của các nhà đầu tư tư nhân ra sao. Câu trả lời cho câu hỏi này không chỉ ảnh hưởng đến các nhà đầu tư, người sáng lập và nhân viên, mà còn ảnh hưởng rộng rãi đến cả bức tranh startup công nghệ.

Phân tích của TechInAsia dự phóng tổng giá trị vốn hoá của Grab, Gojek và Tokopedia sau khi lên sàn có thể cao hơn tổng mức định giá ở các vòng gọi vốn tư nhân tới 24 tỷ USD.

Trong giới đầu tư và tài chính, quỹ đầu tư mạo hiểm và các quỹ tư nhân có bề ngoài hấp dẫn hơn so với thị trường đại chúng.

Dù vậy, thực tế, thị trường đại chúng vẫn có tác động cực kỳ lớn. Ở một khía cạnh, việc thực hiện IPO sẽ giúp công ty tiếp cận được nguồn vốn dồi dào hơn và số lượng nhà đầu tư lớn hơn.

Ở Mỹ, các quỹ tương hỗ quản lý số lượng tài sản tới 8,4 nghìn tỷ USD, cao hơn gấp 6 lần so với quy mô tài sản của các quỹ tư nhân và cao hơn 18 lần so với tài sản của các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Con số thậm chí còn lớn hơn nếu tính các nhà đầu tư nước ngoài, vốn có khả năng tiếp cận thị trường đại chúng Mỹ khá dễ dàng.

IPO là một quá trình cực kỳ "khốc liệt" và có thể phơi bày ra ánh sáng nhiều khía cạnh của một công ty, từ tình hình tài chính cho tới quản trị doanh nghiệp với các kết qủa cũng rất khác nhau.

Tốt – xấu phơi bày

Airbnb là ví dụ cho thấy việc một startup có thể IPO thành công. Công ty cho thuê chỗ ở ngắn ngày này có cổ phiếu định giá 68 USD/ cổ phiếu, cao hơn mức giá mục tiêu ban đầu nằm trong khoảng từ 44 USD đến 60 USD. Giá cổ phiếu của Airbnb thậm chí tăng lên 146 USD khi bắt đầu giao dịch trên thị trường thứ cấp.

Ngược lại, khi IPO, giá cổ phiếu của Uber giao dịch ở mốc 45 USD/ cổ phiếu, chỉ bằng một phần ba so với dự đoán ở mức dự đoán của các nhà đầu tư. Không dừng lại ở đây, giá cổ phiếu Uber rớt 8% khi phiên giao dịch đầu tiên đóng cửa trên sàn thứ cấp.

Nếu như màn IPO của Uber bị xem là một thất bại thì hành trình IPO WeWork xứng đáng được nhắc đến với hai từ "thảm họa".

Sau khi nộp hồ sơ IPO, công ty cho thuê văn phòng tại Mỹ phải hứng chịu những chỉ trích không ngừng nghỉ vì tình hình tài chính bết bát và cấu trúc quản trị doanh nghiệp rối rắm.

Cuối cùng, kế hoạch IPO của WeWork bị huỷ bỏ, người sáng lập Adam Neumann phải rời công ty và 2.400 nhân sự bị sa thải.

Giới đầu tư cho rằng những tình huống mà WeWork và Uber tạo ra đã làm thay đổi niềm tin của các nhà đầu tư vào startup mong muốn lên sàn chứng khoán.

Đi tìm định giá cho Grab, Gojek và Tokopedia

TechInAsia từng nói rằng các nhà đầu tư Mỹ rất quan tâm đến các công ty công nghệ ở các thị trường mới nổi.

Sea có thể là một biểu tượng tiêu biểu của startup công nghệ Đông Nam Á đạ được một số thành công trên sàn Mỹ. Dù vậy, nếu nhìn vào Sea để "liên tưởng" đến các công ty khác, điều này không khác nào việc định giá một căn nhà bằng cách nhìn vào số tiền người khác chi trả cho các căn nhà tương tự trong khu vực. Vấn đề là, không có hai căn nhà nào giống hệt nhau.

Là công ty công nghệ duy nhất của Đông Nam Á thực hiện IPO ở Mỹ, Sea chắc chắn sẽ là một cột mốc tốt để so sánh, ngay cả khi mảng hoạt động của nó không hoàn toàn trùng khớp với Grab, Gojek và Tokopedia.

Để củng cố thêm dữ kiện, các nhà đầu tư có thể sẽ sử dụng thêm một số công ty công nghệ đã niêm yết khác, cả từ thị trường mới nổi lẫn thị trường phát triển.

Bảng dưới đây gồm các công ty mà TechInAsia cho rằng có thể là một số ví dụ hợp lý để tìm ra giá trị của Grab, Gojek và Tokopedia. Chúng bao gồm các công ty công nghệ từ cả thị trường mới nổi và phát triển cũng như hoạt động trong đa dạng các mảng như TMĐT, gọi xe, giao đồ ăn và công nghệ tài chính.

Sau đó, TechInAsia lấy giá trị vốn hoá chia cho doanh thu 2020 dự phóng để có hệ số giá/ doanh thu (P/S ratio). Hệ số trung bình cho nhóm công ty này là 15,3x. Hiểu đơn giản, các nhà đầu tư sẵn lòng bỏ ra 15,3 USD cho mỗi 1 USD doanh thu mà các công ty có trong năm 2020.

Sau đó, TechInAsia sử dụng hệ số 15,3x để áp dụng cho Grab, Gojek và Tokopedia để đưa ra mức định giá dự đoán. Doanh thu của Grab, Gojek và Tokopedia trong bài viết được dự phóng dựa trên phân tích các thông tin công khai.

Như vậy, phân tích hiện tại đều cho thấy việc IPO có thể thổi định giá của Grab, Gojek và Tokopedia lên một tầm cao mới. Sau tất cả, đây cũng có thể là lý do mà cả 3 startup hàng đầu Đông Nam Á muốn IPO càng nhanh càng tốt.

Một cuộc chạy marathon, không phải một đường chạy ngắn

Dẫu vậy, những nhận định của TechInAsia chỉ mang tính chất tham khảo. Với hệ số cao (15,3x), chỉ cần một thay đổi nhỏ trong doanh thu (ví dụ: 100 triệu USD), cũng có thể mang đến một thay đổi lớn trong định giá (1,5 tỷ USD trong trường hợp này).

Thực tế, có nguồn tin nói rằng nếu Gojek và Tokopedia thực hiện sáp nhập và sau đó IPO, định giá của pháp nhân sau sáp nhập có thể dao động từ 35 tỷ USD đến 40 tỷ USD.

Định giá của Grab, Gojek và Tokopedia còn có thể cao thấp phụ thuộc nhiều vào điều kiện chung của thị trường ở thời điểm IPO.

Dù sao đi nữa, giá trị vốn hoá ở thời điểm IPO cũng chỉ là một thước đo.So với đợt IPO dưới mức kỳ vọng, Uber giờ lại đang dần tìm lại chỗ đứng của mình. Sau khi giá cổ phiếu rớt xuống mốc 14,82 USD vì đại dịch vào hồi tháng 3/2020, giá cổ phiếu của Uber vừa đạt mốc cao chưa từng có 60,63 USD, tăng 35% so với mức giá IPO.