Từ 1/1/2026, thiết kế nhà máy điện hạt nhân phải đảm bảo an toàn, an ninh như thế nào?

Theo đó, từ ngày 1/1/2026, việc thiết kế nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải bảo đảm các chức năng an toàn cơ bản như: kiểm soát phản ứng dây chuyền; tải nhiệt từ vùng hoạt lò phản ứng và nơi lưu giữ nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng, ngăn ngừa phát tán phóng xạ.

Việc thiết kế phải áp dụng phương pháp tiếp cận có hệ thống để xác định các hạng mục quan trọng về an toàn và đặc tính an toàn nội tại, thực hiện hoặc có ảnh hưởng đến chức năng an toàn cơ bản đối với tất cả các trạng thái của nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu.

Cùng với đó, cần bảo đảm khả năng thực hiện chức năng an toàn cơ bản với độ tin cậy cao, bảo đảm việc vận hành ổn định trong toàn bộ tuổi thọ theo thiết kế;

Riêng đối với nhà máy điện hạt nhân, Chính phủ yêu cầu thiết kế dựa trênkết quả phân tích an toàn tất định và phân tích an toàn xác suất để ngăn ngừa sự cố và giảm thiểu hậu quả nếu xảy ra.

Đối với lò phản ứng nghiên cứu, phải thiết kế dựa trên kết quả phân tích an toàn tất định và kết quả phân tích an toàn xác suất (nếu có) theo phương pháp tiếp cận theo cấp độ.

Ngoài ra, thiết kế phải kiểm soát phát thải phóng xạ trong giới hạn cho phép, tính đến kinh nghiệm từ các dự án tương tự; tính đến phương án tháo dỡ, xử lý chất thải phóng xạ và phục hồi môi trường khi chấm dứt hoạt động; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân.

Về nguyên tắc thiết kế an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân, Nghị định yêu cầu kết hợp các tính năng an toàn thụ động và chủ động; áp dụng tính độc lập, tính dự phòng, tính đa dạng, khả năng tự bảo vệ, khả năng khôi phục hoạt động sau sự cố, hạn chế sai hỏng cùng nguyên nhân;

Thiết kế về an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân phải bảo đảm thuận lợi cho việc hiệu chuẩn, thử nghiệm, bảo trì, sửa chữa, thay thế, kiểm tra, theo dõi khả năng thực hiện chức năng và duy trì tính toàn vẹn của các hạng mục quan trọng về an toàn. Đặc biệt, cần tính đến các nguy hại bên trong và bên ngoài cơ sở, bao gồm cả nguy cơ do con người trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra.

Về an ninh hạt nhân, hệ thống bảo vệ thực thể phải tính đến các biện pháp kiểm soát tiếp cận, phát hiện, trì hoãn và ứng phó kịp thời với hành vi xâm nhập, phá hoại hoặc đánh cắp vật liệu hạt nhân. Thiết kế cũng cần bảo vệ hệ thống thông tin và điều khiển trước nguy cơ tấn công mạng; dựa trên đánh giá mối đe dọa và tích hợp các biện pháp bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân mà không gây cản trở nhau.

Nghị định nêu rõ việc giám sát phải tuân thủ pháp luật, bảo đảm tính độc lập, khách quan và minh bạch; ngăn ngừa, phát hiện sớm và xử lý kịp thời nguy cơ mất an toàn; lưu giữ kết quả giám sát; không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu.

Việc giám sát được thực hiện theo các hình thức:trực tiếp tại hiện trường, kiểm tra hồ sơ và tài liệu, giám sát trực tuyến, với phương pháp tiếp cận theo cấp độ để xác định mức độ, tần suất, phạm vi và phương thức giám sát phù hợp đối với từng hạng mục, hệ thống, hoạt động theo mức độ rủi ro về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân.