Chủ tịch VitaJean: Cần thay đổi ngành dệt may không còn chỉ làm gia công và bị ép giá

Mới đây, Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam (VPBA) đã tổ chức Diễn đàn Kinh tế tư nhân thứ lần II với chủ đề “Để kinh tế tư nhân thực sự là động lực quan trọng của nền kinh tế”.

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch Công ty TNHH Việt Thắng Jean cho biết năm 2022, tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam đạt mức gần 44,5 tỷ USD, tăng 8,8% so năm 2021, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng đã chậm lại từ quý IV/2022.

Bước sang năm 2023, ngành dệt may đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 47-48 tỷ USD, song thực tế cho thấy xuất khẩu mặt hàng vẫn tiếp đà giảm 17% trong quý I. Trong bối cảnh suy thoái kinh tế, lạm phát gia tăng, tăng trưởng xuất khẩu dệt may sang các thị trường chủ lực của Việt Nam như EU, Mỹ, Nhật Bản… có mức giảm sâu nhất lịch sử.

Do vậy, ông Phạm Văn Việt cho rằng ở thời điểm này các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần tính toán đến các chiến lược phát triển bền vững theo chuỗi giá trị, trong đó đa dạng nguồn cung và chuyển đổi số được coi là chìa khóa.

Chủ tịch VitaJean phân tích tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng khiến các nhà nhập khẩu lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản có xu hướng ưu tiên lựa chọn chuỗi cung ứng có khả năng sản xuất nhiều công đoạn, tập trung tại một địa điểm, đồng thời minh bạch toàn bộ quá trình sản xuất từ nguyên liệu đến thành phẩm.

Mặt khác, xu hướng tiêu dùng cũng đang chuyển từ thời trang nhanh sang thời trang bền vững, trong đó các nhà nhập khẩu sẽ lựa chọn các nhà cung cấp sử dụng nguyên liệu, năng lượng xanh và giảm thiếu tối đa hóa chất…

Ông Phạm Văn Việt cho rằng để giữ vững vị thế cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam phải thay đổi để tiến sâu hơn vào cuộc chơi toàn cầu.

Việc thay đổi mô hình sản xuất - kinh doanh, từ tìm nguồn cung ứng tiêu chuẩn và bền vững đến xây dựng quy trình sản xuất không ô nhiễm, tác động tiêu cực đến môi trường, phân phối các sản phẩm có “nhãn xanh” thân thiện môi trường đến tay người tiêu dùng.

Doanh nghiệp Việt Nam cần phải tư duy dài hạn về tái cấu trúc chuỗi cung ứng, cần định vị lại vị thế của mình, chúng ta không còn đơn thuần là gia công công đoạn (CMT), lợi nhuận thấp, thường xuyên bị ép giá mà phải sớm chuyển đổi sang FOB (mua nguyên liệu, bán thành phẩm), ODM (tự thiết kế bán hàng) hay OBM (sở hữu nhãn hàng riêng).

“Nếu thiếu đi tư duy dài hạn và tầm nhìn lớn, doanh nghiệp Việt không thể tận dụng cơ hội này để đi sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông Việt nói.

Ngoài việc đa dạng và hoàn thiện chuỗi cung ứng, Chủ tịch VitaJean cũng khẳng định đầu tư vào công nghệ, chuyển đổi số cũng là một yếu tố vô cùng quan trọng để tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp dệt may Việt Nam.

Bản thân VitaJean cũng đã đầu tư mạnh công nghệ 4.0 vào sản xuất, điển hình như dây chuyền công nghệ may đứng có thể giảm thiểu tới 35% lao động, laser giảm 95% lao động, công nghệ nhuộm nano không sử dụng nước và tiết kiệm tới 96% hóa chất… Tuy nhiên, chi phí đầu tư những hệ thống công nghệ cao này đòi hỏi nguồn vốn rất lớn, ít nhất 12,5 triệu USD/dây chuyền.

Từ thực tiễn của doanh nghiệp, ông Phạm Văn Việt cho rằng đầu tư cho công nghệ, quy trình sản xuất xanh hay xây dựng thương hiệu riêng không dễ dàng, giá thành cũng không rẻ, doanh nghiệp cần có nguồn vốn, nguồn nhân lực trình độ cao cũng như khung hành lang pháp lý thông thoáng

“Thực tế, thời gian qua ngành đã có một số doanh nghiệp dệt may đầu tư, cải tiến công nghệ nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường, tuy nhiên số lượng chưa nhiều.

Nếu chúng ta không đầu tư mạnh vào công nghệ cao thì khoảng 3-5 năm nữa sẽ khó cạnh tranh được với các đối thủ như Ấn Độ, Bangladesh…”, ông Việt nói.

Để hoàn thiện chuỗi cung ứng ngành dệt may, ông Việt cho rằng Nhà nước cần có chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng tính tự chủ về nguyên phụ liệu đầu vào cho sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhập.

Đồng thời cần tập trung ngay từ khâu vật tư cung ứng nguyên phụ liệu xanh cho đến khâu sản xuất phân phối. Trong đó, phải có định hướng quy hoạch cụm công nghiệp hỗ trợ với cơ sở hạ tầng hoàn thiện, tập trung vào các công đoạn có lợi thế cạnh tranh rõ rệt để thu hút đầu tư FDI.

Ngoài ra, Nhà nước cần tăng cường vai trò của các Tham tán thương mại nước ngoài trong việc tìm kiếm, mở rộng thị trường ở cả chiều nhập và xuất khẩu, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nhận chuyển giao kỹ thuật, công nghệ 4.0, bắt kịp xu thế mới để tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong loạt đề xuất về xây dựng chuỗi giá trị ngành dệt may, ông Việt còn nhất mạnh đến việc quy hoạch và hình thành Trung tâm thiết kế thời trang tại TP HCM - địa phương đóng góp hơn 40% kim ngạch xuất khẩu dệt may cả nước.

Ông Việt kỳ vọng trung tâm này sẽ là “sân chơi” cho các nhà thiết kế, các doanh nghiệp thời trang cả nước, nơi tập trung các sự kiện thời trang, quảng bá sản phẩm nhằm thu hút khách đến tham quan tìm hiểu, mua sắm.