BOT Xa lộ Hà Nội: Chỉ định thầu sai, quyết toán phí duy tu cao hơn thực tế hàng chục tỷ đồng

Trong số 6 dự án BOT, BT tại TP HCM được thanh tra, Xa lộ Hà Nội là một trong những dự án có nhiều sai phạm nhất.

bot xa lo ha noi chi dinh thau sai quyet toan phi duy tu cao hon thuc te hang chuc ty dong

Xa lộ Hà Nội. Ảnh: Diaoconline.

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành kết luận thanh tra về việc chấp hành quy định của pháp luật trong việc thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức BT, BOT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn TP HCM. Trong số các dự án được thanh tra, Xa lộ Hà Nội là một trong những dự án được TTCP chỉ ra nhiều sai phạm nhất.

Theo TTCP, ngay từ khâu chuyển nhượng quyền thu phí giao thông của dự án BOT Xa lộ Hà Nội để trả nợ ngân sách thành phố đã có nhiều sai sót.

Cụ thể, ngày 30/8/2002, UBND TP HCM ban hành quyết định về chuyển quyền quản lý thu phí giao thông đường Điện Biên Phủ (Xa lộ Hà Nội) và đường Hùng Vương nối dài (đường Kinh Dương Vương), theo đó chuyển quyền quản lý thu phí giao thông đường Điện Biên Phủ từ Công ty Sản xuất kinh doanh thương mại và dịch vụ Thanh Niên xung phong và quyền quản lý thu phí giao thông đường Hùng Vương nối dài từ Công ty đầu tư và dịch vụ TP HCM với giá trị chuyển nhượng là 1.000 tỷ đồng.

Trên cơ sở quyết định của UBND TP HCM, ngày 17/9/2002, Sở Tài chính (được UBND TP ủy quyền ký hợp đồng) và Công ty CP đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP HCM đã ký hợp đồng và phụ kiện hợp đồng chuyển nhượng về chuyển nhượng quyền quản lý, thu phí giao thông trên Xa lộ Hà Nội và tuyến đường Hùng Vương nối dài.

Ngày 24/5/2013, UBND TP HCM ban hành quyết định kết thúc thu phí hoàn vốn Dự án chuyển nhượng quyền thu phí đường Điện Biên Phủ và Kinh Dương Vương. Theo đó, chấm dứt thu phí trạm Xa lộ Hà Nội từ 24h ngày 31/5/2013; chấm dứt thu phí tuyến Hùng Vương từ 12h ngày 31/3/2013; duy trì trạm thu phí tuyến Xa lộ Hà Nội để tổ chức thu phí hoàn vốn đầu tư dự án Xây dựng cầu Rạch Chiếc.

Ngày 29/10/2013, Sở Tài chính và công ty đã ký biên bản thanh lý hợp đồng, thời điểm xác định chấm dứt hợp đồng là 24h ngày 31/5/2013. Công ty đã thu hồi hoàn vốn số tiền là 151,15 tỷ đồng, số tiền chưa thu hồi hoàn vốn là 157,01 tỷ đồng.

Số tiền công ty chưa thu hoàn vốn đã được ngân sách thành phố hoàn trả cho công ty bằng 2 lệnh hoàn trả khoản thu ngân sách nhà nước của Sở Tài chính.

Kết quả thanh tra, TTCP cho biết, về chi phí tiền thuê nhà, theo biên bản thanh lý hợp đồng giữa Sở Tài chính và công ty, trong tổng số 157,01 tỷ đồng chưa thu trên gần 148,59 tỷ đồng được khoán chi phí và hơn 8,4 tỷ đồng phát sinh ngoài khoản đã được phê duyệt. Trong số hơn 8,4 tỷ đồng có gần 3,9 tỷ đồng là tiền thuê trạm Kinh Dương Vương (bao gồm cả lãi phát sinh) đã nằm trong chi phí quản lý trước đó trị giá gần 3,3 tỷ đồng được quyết toán là chưa đúng quy định của hợp đồng.

Về công tác duy tu, bảo dưỡng và trùng tu theo quy định tại hợp đồng giữa Sở Tài chính và công ty, trong đó chi phí bảo dưỡng được khoan bằng 2% tổng doanh thu chưa trừ thuế VAT để sửa chữa thường xuyên và trùng tu một lần cho các tuyến Điện Biên Phủ, Nguyễn Hữu Cảnh và Hùng Vương.

TTCP kết luận, Công ty và Sở Tài chính quyết toán chi phí duy tu, bảo dưỡng là hơn 39,5 tỷ đồng (theo phương án khoán)/45,3 tỷ đồng (thực tế duy tu, bảo dưỡng); chênh lệch tăng giữa duy tu thực tế và khoán là gần 5,8 tỷ đồng. Chi phí trùng tu được tính quyết toán là hơn 17,95 tỷ đồng (theo phương án)/5,12 tỷ đồng (thực tế chi phí trùng tu), chênh lệch tăng giữa chi phí trùng tu theo phương án và thực tế là 12,84 tỷ đồng.

Về quyết toán dự án, TTCP cũng cho biết, dự án đã được Sở Tài chính TP HCM phê duyệt quyết toán ngày 8/9/2015, giá trị phê duyệt quyết toán là gần 824,84 tỷ đồng. Sở Xây dựng TP HCM đã ban hàng quy định về điều chỉnh chi phí nhân công, máy thi công không đúng quy định về hệ thống thang bảng lương, phụ cấp trong các công ty nhà nước, dẫn đến chi phí nhân công trong quyết toán tăng sai gần 3,2 tỷ đồng.

Về chi phí duy tu, bảo dưỡng, theo hợp đồng chuyển nhượng, quản lý quyền thu chi phí duy tu, bảo dưỡng cầu được tính là 2% doanh thu chi phí chưa trừ thuế VAT với giá trị hơn 10,05 tỷ đồng, phải được chuyển trả cho Khu quản lý giao thông đô thị số 2 để thực hiện duy tu, bảo dưỡng. Tuy nhiên, tại thời điểm kiểm tra, Công ty CP Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP HCM chưa chuyển giá trị hơn 10,05 tỷ đồng cho Khu quản lý giao thông đô thị số 2 thực hiện công tác duy tu, bảo dưỡng là không thực hiện đúng theo quy định của hợp đồng.

Về xây dựng và công bố danh mục dự án, UBND TP HCM không thực hiện xây dựng và công bố danh mục các dự án BOT, trong đó có dự án Mở rộng Xa lộ Hà Nội để kêu gọi đầu tư, vi phạm quy định tại điều 7, điều 8 Nghị định số 78/2017/NĐ-CP ngày 11/5/2017.

Về lựa chọn nhà đầu tư, dự án do nhà đầu tư đăng ký đầu tư và được UBND TP HCM chấp thuận ngày 23/1/208 giao Công ty CP đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật TP HCM làm nhà đầu tư, tổ chức đầu tư dự án Mở rộng Xa lộ Hà Nội theo hình thức BOT. Qua xem xét, TTCP kết luận, việc chỉ định nhà đầu tư của UBND TP HCM mà không tổ chức đấu thầu rộng rãi trong nước và quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư đàm phán hợp đồng là vi phạm quy định tại điều 10, điều 11 Nghị định số 78/2017/NĐ-CP.