Bloomberg: Kinh tế Việt Nam khởi sắc, thị trường chứng khoán xuống sắc

Tuy nhiên theo Bloomberg, những nhân tố thuận lợi này đã không chuyển biến thành lợi nhuận cho nhà đầu tư chứng khoán.

Việt Nam đang chiếm vị thế ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu và được thế giới coi là nước hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang diễn ra.

Lập luận này được minh họa sinh động bằng quyết định dịch chuyển sản xuất của nhiều doanh nghiệp tiếng tăm. Cụ thể, Google đang có kế hoạch chuyển sản xuất dòng smartphone Pixel từ Trung Quốc sang Việt Nam, Samsung cũng đã đóng cửa nhà máy smartphone cuối cùng ở Trung Quốc - bỏ lại phía sau một thành phố tiêu điều, hoang vắng.

Ngay cả các doanh nghiệp Trung Quốc cũng rời đi, chẳng hạn như Goertek – hãng cung cấp tai nghe Airpod cho Apple. Dường như đã đến lúc Việt Nam tiến nhanh trên vũ đài công nghệ thế giới. Tốc độ tăng trưởng GDP trong hai năm 2018-2019 cũng đều trên 7%, thuộc hàng cao nhất thế giới.

Ấy vậy nhưng những tin tức tốt lành này lại không giúp cho thị trường chứng khoán khởi sắc. Chỉ số VN-Index của Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM từ đầu năm đến nay chỉ tăng vỏn vẹn 7,3%, thua xa mức tăng 32% của chỉ số CSI 300 trên hai sàn Thượng Hải và Thẩm Quyến dù Trung Quốc bị coi là chịu thiệt hại nặng nề vì thương chiến.

Các thị trường mới nổi đồng loạt đi lên mạnh mẽ trong dịp Giáng sinh tháng 12/2019, riêng thị trường Việt Nam lại biến động lình xình.

Vậy điều gì đã khiến thị trường Việt Nam kém sắc như vậy?

Các quĩ ETF đang trở thành một nguồn vốn nước ngoài quan trọng. Theo Bloomberg, năm 2019 các quĩ ETF mô phỏng chỉ số tham chiếu VN-Index đóng góp 44% dòng vốn ngoại vào Việt Nam.

Tuy nhiên khi nhìn vào cấu phần của chỉ số, nhà đầu tư không khỏi lắc đầu ngao ngán. Mang tiếng là khu vực sản xuất được hưởng lợi lớn từ thương chiến Mỹ - Trung nhưng thị trường chứng khoán Việt Nam lại chịu sự chi phối bởi nhóm cổ phiếu ngân hàng và nhà phát triển bất động sản lớn nhất cả nước - Vingroup.

Gần đây Vingroup đã lấn sân sang cả các mảng sản xuất xe hơi và điện thoại nhưng dòng tiền của tập đoàn này vẫn chủ yếu chảy từ lĩnh vực bất động sản ra.

ROE trung bình của các ngân hàng Việt Nam đạt khoảng 15%, khiến cho nhiều nhà băng quốc tế phải ghen tị. Tuy nhiên tín dụng ngân hàng hiện đã vượt GDP hàng năm, tức là khá cao so với một nước có GDP bình quân đầu người khoảng 2.500 USD/năm.

Vậy nên các ngân hàng Việt cần huy động thêm vốn để làm tấm đệm phòng rủi ro nợ xấu sau này. Theo Fitch Ratings, khoảng một nửa số ngân hàng tại Việt Nam không đạt tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) 8%.

Cho dù nhà đầu tư đồng ý bỏ tiền mua cổ phần thì hoạt động tăng vốn của các ngân hàng cũng gặp khó khăn vì room khối ngoại bị pháp luật giới hạn ở mức 30%.

Nếu mức trần này không được gỡ bỏ, ngành ngân hàng Việt Nam có nguy cơ rơi vào tình trạng khủng hoảng tín dụng như Trung Quốc hoặc phải cắt giảm cho vay doanh nghiệp. Cả hai phương án đều không phải tin tốt lành gì cho nhà đầu tư.

Ba cổ phiếu bất động sản "họ Vingroup" là VIC của Tập đoàn Vingroup và hai thành viên là VRE của Vincom Retail và VHM của Vinhomes hiện có tỉ trọng ảnh hưởng chỉ số VN-Index khoảng 15%. Tuy nhiên việc tìm kiếm các khu đất lớn trong những đô thị như TP HCM và Hà Nội đang ngày càng khó khăn.

Nhà nước đang hạn chế phê duyệt các dự án mới, ảnh hưởng tiêu cực tới tiềm năng tăng trưởng của các nhà phát triển bất động sản.

Chia sẻ với Bloomberg, một nữ quản lí danh mục đầu tư cho rằng việc cả ba công ty họ Vingroup cùng niêm yết khiến bà rất khó mua khối lượng lớn nhóm cổ phiếu này. Nếu muốn tăng tỉ trọng mảng bất động sản, bà chỉ việc mua Vinhomes (VHM). Nếu muốn mảng vận hành trung tâm thương mại, bà có thể mua Vincom Retail (VRE). Vậy tại sao bà phải mua cổ phiếu Vingroup (VIC)?

Theo Bloomberg, nhân tố chính đứng sau diễn biến kém khả quan của thị trường Việt Nam là qui định về sở hữu nước ngoài. Các cổ phiếu chất lượng cao đều đã chật "room" và các nhà đầu tư ngoại đang phải giao dịch với nhau với giá cao hơn mặt bằng trên thị trường.

Vì các vấn đề thanh khoản, những cổ phiếu này chỉ được các tổ chức cung cấp chỉ số phân bổ mức tỉ trọng nhỏ xíu. Những cổ phiếu còn lại trong chỉ số đều là những món hàng kém hấp dẫn mà nhà đầu tư không mấy hào hứng.

Trên khía cạnh này, Việt Nam đang lặp lại sai lầm của Trung Quốc trước đây là tạo điều kiện cho một thị trường chứng khoán không lành mạnh phát triển dựa vào các ngân hàng cho vay quá đà trong khi thiếu vắng các cổ phiếu công nghệ của nền kinh tế mới.

Theo Bloomberg, nền kinh tế Việt Nam nhiều khả năng sẽ giảm tốc; đến lúc đó, các ngân hàng sẽ cần thêm vốn và các start-up sẽ muốn chào bán cổ phần ra công chúng. Vì vậy, Việt Nam cần tháo gỡ các chính sách bảo hộ và thực sự mở cửa nền kinh tế để giữ chân nhà đầu tư nước ngoài ngay từ bây giờ.