Xói mòn niềm tin tiêu dùng - Rủi ro lớn đối với kinh tế Mỹ (Phần 2)
Khách hàng mua sắm tại cửa hàng ở Atlanta, Georgia, Mỹ. Ảnh: EPA/TTXVN
Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến thương mại, Mỹ và Trung Quốc đã nhiều lần thông báo "đình chiến", chính Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần tuyên bố đôi bên đang “cận kề” một giải pháp để khai thông bế tắc trên hồ sơ thương mại.
Dù vậy, Washington và Bắc Kinh vẫn dùng những biện pháp “ăn miếng trả miếng” và tiếp tục lao vào một cuộc đọ sức bất chấp những cảnh báo rằng cuộc chiến thương mại đe dọa đến tăng trưởng kinh tế của cả Mỹ lẫn Trung Quốc và của toàn thế giới.
Theo khảo sát của tờ Wall Street Journal, cuộc chiến thương mại leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc - cụ thể là việc hai nước bắt đầu áp đợt thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu của nhau từ ngày 1/9 - đang làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu, gây hoang mang cho các doanh nghiệp nhỏ của Mỹ, làm suy giảm giao thương giữa các nền công nghiệp lớn ở châu Á và gây thiệt hại cho các nhà máy theo hướng xuất khẩu ở châu Âu.
Theo một cuộc khảo sát hàng tháng đối với hơn 670 công ty nhỏ, niềm tin vào nền kinh tế của các công ty này ở Mỹ đã giảm trong tháng 8/2019, xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11/2012. Tỷ lệ những người cho rằng thể trạng kinh tế Mỹ sẽ xấu đi trong 12 tháng tới đã tăng lên 40%, so với 29% vào tháng Bảy và 23% một năm trước.
Wall Street Journal dẫn lời ông Chris Williamson, nhà kinh tế trưởng tại IHS Markit - đơn vị thực hiện cuộc khảo sát này, cho hay: “Cuộc chiến thương mại và thuế quan vẫn là mối quan tâm lớn nhất của các nhà sản xuất, và sự leo thang chiến tranh thương mại toàn cầu trong tháng Tám đã càng khiến mọi người e ngại rủi ro”.
Trong khi đó, Mỹ vẫn đang tiêu thụ quá mức. Dữ liệu gần đây nhất của Bộ Tài chính Mỹ cho thấy trong năm tài chính này, chi tiêu chính phủ đã tăng 7% lên 4.100 tỷ USD, còn các khoản thuế nhà nước thu được chỉ tăng 3%, đạt khoảng 3.100 tỷ USD.
Kết quả là lần đầu tiên trong 7 năm, thâm hụt ngân sách Chính phủ Mỹ đã vượt mốc 1.000 tỷ USD, bởi chi tiêu công đã vượt quá khoản thuế thu được. Để đối phó với gánh nặng nợ nần, Mỹ tính đến việc phát hành trái phiếu 50 năm.
Theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin, Bộ này đang phân tích các lựa chọn để thu hút đầu tư dài hạn. Nếu có nhu cầu cao về trái phiếu chính phủ và mức chênh lệch giữa trái phiếu 30 năm và 50 năm là phù hợp, Mỹ sẽ lại sử dụng các khoản tiền vay dài hạn.
Những khoản vay như vậy có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Một mặt, khoản vay dài hạn cho phép tái tài trợ cho khoản nợ hiện tại, nghĩa là giải quyết vấn đề dịch vụ nợ công khổng lồ trong ngắn hạn. Mặt khác, gánh nặng nợ ngày càng tăng vì những lý do khách quan.
Chẳng hạn, chính sách giảm thuế mà Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang theo đuổi là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thâm hụt ngân sách nghiêm trọng hiện nay. Vì vậy, nếu Mỹ không giải quyết một cách có hệ thống các vấn đề đang tồn tại, thì việc tái cấp vốn cho các khoản nợ chỉ là một biện pháp nửa vời, bởi khoản vay càng dài thì càng tốn kém.
Theo CNN, mặc dù ông Trump có thể phủ nhận rằng cuộc chiến thương mại của ông với Trung Quốc có thể gây hỗn loạn cho nền kinh tế Mỹ, song các quốc gia khác đã cảm thấy bị ảnh hưởng và tác động này có thể sâu rộng - trong một số trường hợp có thể để lại hậu quả lâu dài sau khi cuộc chiến thuế quan chấm dứt.
Đó là lý do vì sao tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm Các nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) ở Pháp, các thành viên của nhóm đã lên tiếng chống lại việc phát động chiến tranh thương mại. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đã thẳng thừng nói về “những tranh chấp vô nghĩa”, đồng thời cảnh báo rằng “cuộc chiến thương mại sẽ dẫn đến suy thoái”.
CNN nhận định: “Trung Quốc không phải là một đối tác công bằng trong thương mại và nếu chính sách của ông Trump bằng cách nào đó làm thay đổi hành vi của Trung Quốc, nhiều người sẽ vui mừng.
Tuy nhiên, trong lúc đó, thiệt hại đang lan rộng và những người chỉ trích cho rằng có nhiều cách tốt hơn để giải quyết vấn đề, bao gồm việc cùng hợp tác với các đồng minh thay vì liên tục đe dọa họ”.
Ngày 1/9, mức thuế mới đánh vào hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc với tổng giá trị 110 tỷ USD mỗi năm, bao gồm cả quần áo và đồ điện tử, đã có hiệu lực tại Mỹ. Tại Trung Quốc, cũng từ thời điểm đó, loại thuế đối ứng cho việc nhập khẩu các sản phẩm của Mỹ - bao gồm đậu tương, dầu và dược phẩm - cũng bắt đầu được kích hoạt.
