Những khoản thu nhập nào không phải chịu thuế thu nhập cá nhân?

Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành quyết định số 108 về quy trình, trình tự, thủ tục để cơ quan thuế hoàn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tự động cho người nộp thuế trực tiếp quyết toán thuế. Việc giải quyết hoàn thuế TNCN theo quy trình mới được triển khai từ kỳ quyết toán thuế TNCN năm 2024.

Theo đó, quy trình hoàn thuế TNCN tự động gồm ba bước. Nếu hồ sơ của người nộp thuế đáp ứng đầy đủ các điều kiện, hệ thống sẽ tự động tạo đề xuất hoàn thuế, lập quyết định hoàn thuế. Toàn bộ quá trình được thực hiện tự động trong ba ngày làm việc.

Vậy theo quy định hiện hành, những khoản thu nhập nào phải chịu thuế TNCN và những khoản thu nhập nào được miễn thuế TNCN?

Các khoản thu nhập phải chịu thuế TNCN

Thông tư số 111 ngày 15/8/2013 được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 92 ngày 15/6/2015 đã quy định 10 khoản thu nhập phải chịu thuế, gồm:

Thứ nhất, thu nhập từ kinh doanh, bao gồm hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ và hoạt động hành nghề độc lập của cá nhân.

Thứ hai, thu nhập từ tiền lương, tiền công, gồm có tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương, tiền công bằng tiền hoặc không bằng tiền; các khoản phụ cấp, trợ cấp.

Thứ ba, thu nhập từ đầu tư vốn, như: tiền lãi cho vay; cổ tức nhận được từ việc góp vốn mua cổ phần; lợi tức cổ phần; thu nhập nhận được từ lãi trái phiếu, tín phiếu;...

Thứ 4, thu nhập từ chuyển nhượng vốn, gồm: chuyển nhượng phần vốn trong các tổ chức kinh tế; chuyển nhượng chứng khoán; các hình thức khác.

Thứ 5, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, gồm các thu nhập từ: chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc sử dụng nhà ở; chuyển nhượng quyền thuê đất, quyền thuê mặt nước; uỷ quyền quản lý bất động sản mà người được uỷ quyền có quyền chuyển nhượng bất động sản hoặc có quyền như người sở hữu bất động sản; thu nhập khác nhận được từ chuyển nhượng bất động sản. 

Thứ 6, thu nhập từ trúng thưởng: trúng thưởng xổ số; trúng thưởng trong các hình thức khuyến mại khi tham gia mua bán hàng hóa, dịch vụ; trúng thưởng trong các hình thức cá cược; trúng thưởng trong các trò chơi, cuộc thi có thưởng; các hình thức trúng thưởng khác.

Thứ 7, thu nhập từ bản quyền, là thu nhập nhận được khi chuyển nhượng, chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ; thu nhập từ chuyển giao công nghệ.

Thứ 8, thu nhập từ nhượng quyền thương mại, là các khoản thu nhập mà cá nhân nhận được từ các hợp đồng nhượng quyền thương mại, bao gồm cả trường hợp nhượng lại quyền thương mại theo quy định.

Thứ 9, thu nhập từ nhận thừa kế gồm: chứng khoán; phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh; bất động sản và tài sản khác như ô tô, xe máy, du thuyền,...

Cuối cùng là thu nhập từ nhận quà tặng gồm: chứng khoán; phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh; bất động sản và tài sản khác như ô tô, xe máy, du thuyền,...

Các khoản thu nhập được miễn thuế TNCN

Song song với đó, Thông tư 92 và Thông tư 111 cũng quy định nhiều khoản thu nhập được miễn thuế TNCN.

Cụ thể, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản (bao gồm cả nhà ở hình thành trong tương lai, công trình xây dựng hình thành trong tương lai theo quy định) giữa vợ với chồng; bố mẹ đẻ với con đẻ; bố mẹ nuôi với con nuôi; bố mẹ chồng với con dâu; bố mẹ vợ với con rể; ông bà nội với cháu nội; ông bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau.

Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền với đất ở của cá nhân trong trường hợp người chuyển nhượng chỉ có duy nhất một nhà ở, quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam cũng không phải chịu thuế.

Trong nhóm thu nhập từ bất động sản còn có thu nhập từ giá trị quyền sử dụng đất của cá nhân được Nhà nước giao đất không phải trả tiền hoặc được giảm tiền sử dụng đất theo quy định; thu nhập từ chuyển đổi đất nông nghiệp để hợp lý hóa sản xuất nông nghiệp nhưng không làm thay đổi mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, được Nhà nước giao để sản xuất.

Nhóm liên quan đến thu nhập từ nhận thừa kế cũng được miễn thuế TNCN như nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa vợ với chồng; bố mẹ đẻ với con đẻ; bố mẹ nuôi với con nuôi; bố mẹ chồng với con dâu; bố mẹ vợ với con rể; ông bà nội với cháu nội; ông bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau.

Nhóm thu nhập liên quan đến tiền lương, tiền công được miễn thuế TNCN gồm thu nhập của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường chưa chế biến thành sản phẩm khác. 

Đồng thời, phần tiền lương làm việc ban đêm, làm thêm giờ; tiền lương hưu do Quỹ Bảo hiểm xã hội chi trả; thu nhập từ tiền lương, tiền công của thuyền viên; thu nhập của cá nhân là chủ tàu, cá nhân có quyền sử dụng tàu hay thu nhập từ học bổng cũng là những khoản thu nhập được miễn thuế TNCN.

Ngoài ra còn có tiền lãi gửi tiết kiệm tại các ngân hàng; lãi từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, thu nhập từ bồi thường hợp đồng bảo hiểm nhân thọ; bồi thường tai nạn lao động; thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ; nhận kiều hối. 

Cuối cùng là thu nhập nhận được từ các quỹ từ thiện được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép thành lập và thu nhập nhận được từ các nguồn viện trợ của nước ngoài vì mục đích từ thiện, nhân đạo dưới hình thức Chính phủ và phi Chính phủ.