Vì sao Hà Lan ngừng khai thác mỏ khí đốt khổng lồ giữa lúc châu Âu thiếu năng lượng trầm trọng?

Theo Bloomberg, phía dưới những vùng đất đầm lầy của Hà Lan là mỏ khí đốt có lớn nhất tại châu Âu. Mỏ Groningen có đủ trữ lượng để thay thế toàn bộ khí đốt mà Đức nhập từ Nga, ngay trong mùa đông này.

Nhưng mỏ khí đốt khổng lồ này lại đang trong quá trình ngừng hoạt động. Hà Lan cũng phản đối mọi lời kêu gọi tăng cường khai thác, mặc cho việc châu Âu đang đối mặt với mùa đông khó khăn nhất kể từ Thế chiến II.

Nguyên nhân: Hoạt động khai thác dẫn đến động đất, và các quan chức Hà Lan lo ngại nguy cơ chịu phản ứng dữ dội khi thất hứa với người dân.

Groningen đã trở thành trụ cột cung cấp khí đốt cho châu Âu kể từ năm 1963. Ngay cả sau nửa thế kỷ, khu mỏ này vẫn còn khoảng 450 tỷ m3 khí đốt, trị giá khoảng 1.000 tỷ USD.

Theo Shell, một trong hai đối tác vận hành Groningen, hiện có thể nâng sản lượng khai thác thêm 50 tỷ m3/năm.

Người dân địa phương lại cho rằng châu Âu nên tìm khí đốt ở nơi khác. Ông Wilnur Hollaar, 50 tuổi, sống ở Groningen gần hai thập kỷ, vẫn đang phàn nàn về cách các quan chức phớt lờ những lo ngại của mình.

“Khi tôi mua ngôi nhà này vào năm 2004, nó như một cung điện,” ông Hollaar nói. Giống như hàng nghìn ngôi nhà trong khu vực, căn nhà của ông Hollaar đã bị hư hại do động đất. “Ngôi nhà của tôi đã trở thành một đống đổ nát”, ông nói.

Bộ trưởng Khai thác mỏ Hà Lan Hans Vijlbrief nói rằng việc tiếp tục sản xuất là rất nguy hiểm, nhưng Amsterdam không thể đứng nhìn các nước châu Âu chịu đau khổ.

Ông cho rằng việc thiếu khí đốt “có thể buộc [Hà Lan] phải đưa ra quyết định”. Ông Vijlbrief nói thêm rằng khủng hoảng năng lượng có thể là vấn đề sống còn nếu bệnh viện, nhà ở và trường học không được sưởi ấm.

Nga vốn cung cấp khoảng 1/3 nhu cầu khí đốt của châu Âu đã hạn chế nguồn cung để đáp trả các lệnh trừng phạt. Các vụ nổ gần đây trên đường ống Nord Stream đã khiến dòng chảy khí đốt đến Đức không thể khôi phục lại như công suất ban đầu trong mùa đông này.

Lượng khí đốt mà Shell ước tính có thể khai thác ngay lập tức sẽ đủ thay thế cho 46 tỷ m3 khí đốt mà Đức nhập khẩu từ Nga năm ngoái.

Các quan chức Hà Lan nói rằng nếu Đức cần thêm năng lượng, lựa chọn an toàn hơn sẽ là kéo dài tuổi thọ của các nhà máy hạt nhân. Vào tháng trước, chính phủ Đức cho biết hai nhà máy dự kiến đóng cửa vào năm nay có thể được mở lại nếu cần thiết.

Trong một bài phát biểu gần đây, Ủy viên Thị trường Nội bộ Liên minh châu Âu Thierry Breton cho biết Hà Lan nên xem xét lại quyết định đóng cửa Groningen. Bộ trưởng Vijlbrief cũng đã bị các đối tác từ các quốc gia thành viên EU khác thúc ép, nhưng hiện tại nước này vẫn giữ nguyên quan điểm.

Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte sẽ không loại trừ hoàn toàn việc tiếp tục khai thác tại Groningen để tăng cường nguồn cung, nhưng “chỉ trong trường hợp cực kỳ nghiêm trọng”.

Rung chấn

Groningen đã ghi lại những rung chấn nhỏ đầu tiên vào năm 1986. Kể từ đó, đã có hàng trăm lần rung chấn khác. Đa phần các rung chấn không thể được phát hiện nếu không sử dụng thiết bị quan trắc.

Vào năm 2012, một trận động đất mạnh 3,6 độ Richter đã tấn công khu vực này, dẫn đến hàng nghìn yêu cầu bồi thường tài sản.

Bắt đầu từ năm 2014, chính phủ Hà Lan đã đặt ra những giới hạn ngày càng khắt khe hơn đối với sản lượng khai thác từ mỏ khí đốt Groningen. Sản lượng đã giảm từ 54 tỷ m3 năm 2013 xuống chỉ còn 4,5 tỷ m3 dự kiến ​​trong năm nay.

Theo Viện Thiệt hại Khai thác mỏ Groningen, trong số khoảng 327.000 ngôi nhà trong khu vực, ít nhất 127.000 đã báo cáo một số thiệt hại. Đài truyền hình Hà Lan NOS đưa tin hơn 3.300 tòa nhà đã bị phá bỏ kể từ năm 2012 vì rung chấn khiến chúng trở nên không còn an toàn.

Thủ tướng Mark Rutte đã gửi lời xin lỗi công khai trước Quốc hội vào năm 2019, Nhưng chính phủ Hà Lan vẫn chịu những cáo buộc về việc không quan tâm tới các khiếu nại và vui vẻ tăng doanh thu.

Khi được điều chỉnh theo lạm phát, lĩnh vực khai thác khí đốt đã mang lại tổng lợi nhuận là 428 tỷ EUR, trong đó nhà nước Hà Lan nhận được 363,7 tỷ EUR trong 60 năm qua, theo tờ Het Financieele Dagblad.

Ông Hollaar đã được đề nghị bồi thường chỉ 12.000 EUR vì thiệt hại cho ngôi nhà của mình ở Roodeschool. Ông ước tính giá trị căn nhà của mình đã giảm 550.000 EUR, đồng thời cho biết mình đã bị kết tội de doanh một thanh tra.

Tình trạng khó khăn của người dân Groningen đã giành được sự đồng cảm của ngày càng nhiều cử tri Hà Lan.

Ông Vijlbrief thừa nhận rằng trong nhiều năm qua, chính phủ Hà Lan đã khiến những người như ông Hollaar thất vọng. Cùng với Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), liên doanh của Shell và Exxon Mobil Corp, chính phủ đã chi trả 1,65 tỷ EUR tiền bồi thường.

Nhưng số tiền này chỉ là một phần nhỏ so với những gì cư dân mong muốn. Ông Vijlbrief đã thay mặt chính phủ nhận một số trách nhiệm, và đồng thời muốn Shell và Exxon đóng vai trò lớn hơn trong việc bồi thường.

Ông nói: “[Shell và Exxon] hoàn toàn chịu trách nhiệm, giống như chúng tôi và nhà nước, đối với những thiệt hại cho người dân ở Groningen”.

Người phát ngôn Tim Kezer cho biết, Shell đang “hợp tác đầy đủ” với các cơ quan chức năng để đóng cửa khu mỏ càng sớm càng tốt và “hoàn toàn nhận thức được” trách nhiệm của mình.

Ông nói: “NAM chịu trách nhiệm cho tất cả các chi phí liên quan đến rung chấn” và luôn bồi thường thiệt hại do động đất và gia cố cần thiết để đảm bảo an toàn. 

Thay vì tăng sản lượng khí đốt, Hà Lan đang loại bỏ các giới hạn đối với các nhà máy nhiệt điện than nhằm đảo bảo an ninh năng lượng. Amsterdam cũng tăng gấp đôi công suất nhập khẩu khí hóa lỏng (LNG) và các kho chứa.

Tình hình mùa đông năm nay có thể “khá an toàn”, ông Vijlbrief nói. Bộ trưởng Hà Lan lo lắng hơn về những gì sẽ xảy ra sau đó: "Nếu bạn tiêu hết những nguồn dự trữ này vì một mùa đông lạnh giá, bạn sẽ làm thế nào để lấp đầy lại chúng?".

Nhiều cư dân Groningen đang chuẩn bị tinh thần nếu chính phủ thay đổi quyết định và tăng sản lượng khi áp lực gia tăng. “Tôi sẽ tiếp tục cuộc chiến của mình”, ông Hollar nói. “Tôi có một con chó, một người mẹ già và một ngôi nhà hỏng. Đó là tất cả những gì mà tôi sẽ mất”.