Hơn 56.000 tỷ trái phiếu bất động sản có rủi ro cao

Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) vừa có báo cáo tình hình phát hành trái phiếu tháng 11 và lũy kế 11 tháng đầu năm.

Theo số liệu đến ngày 1/12 của Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), toàn thị trường có tổng cộng 40 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ trong tháng gần nhất và 1 đợt phát hành ra công chúng với tổng giá trị 20.366 tỷ đồng.

Cụ thể, các doanh nghiệp bất động sản tiếp tục là nhóm có lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ lớn nhất với 8.476 tỷ, chiếm 42% tổng giá trị phát hành trong tháng. Đáng chú ý, trong đó có khoảng 59% trái phiếu phát hành bảo đảm bằng cổ phiếu hoặc không có tài sản bảo đảm, tương đương khoảng 5.000 tỷ đồng.

Tháng vừa qua, đợt phát hành có giá trị lớn nhất đến từ CTCP Vinhomes với 2.090 tỷ đồng. Đây là trái phiếu phát hành ra công chúng có kỳ hạn 5 năm, lãi suất 9,2%/năm cho 4 kỳ trả lãi đầu tiên và thả nổi ở các kỳ sau với lãi suất tham chiếu bằng lãi suất tiết kiệm 12 tháng tại Vietcombank; Agribank; VietinBank và BIDV.

Tính chung 11 tháng, theo VBMA, toàn thị trường có 826 đợt phát hành TPDN, bao gồm 803 đợt phát hành riêng lẻ, tổng giá trị 468.850 tỷ; 23 đợt phát hành ra công chúng giá trị 26.340 tỷ và 4 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế trị giá 1.425 tỷ USD.

Nhóm doanh nghiệp bất động sản vẫn dẫn đầu về giá trị phát hành với 187.160 tỷ đồng, chiếm 38%. Trong đó, có khoảng 30% trái phiếu không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm bằng cổ phiếu, tương đương khoảng hơn 56.100 tỷ đồng. Lãi suất phát hành dao động trong khoảng 4,5 - 13%/năm.

Có 4 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế 11 tháng qua, gồm: Tập đoàn Vingroup (500 triệu USD), trái phiếu xanh của CTCP Bất động sản BIM (200 triệu USD) và trái phiếu chuyển đổi của Novaland (300 triệu USD), trái phiếu bền vững của Vinpearl (425 triệu USD).

Theo Bộ Tài chính, trong số các trái TPDN phát hành riêng lẻ các tháng đầu năm 2021, TPDN có tài sản đảm bảo chiếm 50,9%; trái phiếu không có tài sản đảm bảo chiếm 49,1% (trong đó trái phiếu do các tổ chức tín dụng và công ty chứng khoán phát hành chiếm 76%).

Trong số 300 doanh nghiêp phát hành trái phiếu riêng lẻ trong các tháng đầu năm 2021, 207 doanh nghiệp phát hành trái phiếu có tài sản đảm bảo. Tài sản đảm bảo của trái phiếu chủ yếu là bất động sản, chứng khoán, chương trình, dự án.

Mặc dù tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp. 

Giá trị của các tài sản này thường không định giá được chính xác hoặc có biến động mạnh theo diễn biến thị trường; theo đó, trường hợp thị trường bất động sản hoặc thị trường chứng khoán có biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu.

Đối với doanh nghiệp phát hành, Bộ Tài chính cho biết, trên thị trường vẫn có trường hợp doanh nghiệp phát hành TPDN với khối lượng lớn trong khi vốn chủ sở hữu nhỏ, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh lỗ qua các năm.

Đặc biệt đối với nhóm bất động sản, trong số hơn 100 doanh nghiệp bất động sản phát hành TPDN riêng lẻ trong năm 2021 có 26 doanh nghiệp ghi nhận lỗ trong 6 tháng đầu năm 2021. Tại thời điểm 30/6/2021, hệ số nợ vay trên vốn chủ hữu bình quân của các doanh nghiệp bất động sản niêm yết là 2,5 lần, trong khi tỷ lệ này của các doanh nghiệp bất động sản chưa niêm yết là 8,1 lần.

Thực tế, trong thời gian vừa qua, việc phát hành TPDN, đặc biệt là phát hành TPDN không có tài sản đảm bảo của một số doanh nghiệp, tổ chức phát hành có dấu hiệu tăng nhanh và nóng, tiềm ẩn nguy cơ gây hậu quả cho nền kinh tế. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc mới đây cũng có văn bản yêu cầu Ủy Ban chứng khoán nhà nước, Vụ Tài chính ngân hàng, Thanh tra Bộ Tài chính, Tổng cục thuế, Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam đẩy mạnh việc kiểm tra, giám sát việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp để đảm bảo thị trường TPDN trở thành một kênh huy động vốn quan trọng, hiệu quả và hạn chế tối đa rủi ro cho nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Cùng với việc hoàn thiện khung khổ pháp lý, Bộ Tài chính cho biết sẽ tăng cường việc quản lý, giám sát, triển khai các đoàn thanh tra, kiểm tra việc phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản, các tổ chức tín dụng có liên quan đến doanh nghiệp bất động sản, các doanh nghiệp có khối lượng phát hành lớn, lãi suất cao, các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ, các doanh nghiệp phát hành không có tài sản bảo đảm.