Giảm lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc sẽ tác động như thế nào đến các ngân hàng?

Ngày 6/8/2020, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thông báo giảm một loạt lãi suất điều hành.

Theo đó lãi suất đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng VND là 0,5%/năm, giảm 0,5% so với mức lãi suất trước. Lãi suất đối với tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc bằng VND duy trì 0%/năm. 

Lãi suất tiền gửi bằng VND của Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, Quỹ tín dụng nhân dân và Tổ chức tài chính vi mô tại NHNN cũng giảm 0,2% xuống 0,8%/năm.

Ngoài ra, mức lãi suất tiền gửi của Kho bạc Nhà nước, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam tại NHNN giảm 0,2% xuống còn 0,8%/năm.

Theo giải thích của NHNN, các quyết định điều chỉnh lãi suất trên đây được ban hành nhằm phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô cũng như mặt bằng lãi suất trên thị trường.

Cụ thể từ đầu năm đến nay, NHNN triển khai đồng bộ nhiều giải pháp điều hành chính sách tiền tệ ổn định kinh tế vĩ mô nhằm hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch COVID-19. Nhờ đó, thị trường tiền tệ, ngoại hối diễn biến ổn định, lạm phát được kiểm soát và mặt bằng lãi suất thị trường giảm.

Đánh giá về quyết định giảm lãi suất mới đây của NHNN, Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho rằng động thái này nhằm mục tiêu chủ yếu là giảm chi phí hoạt động cho NHNN. Điều này đồng nghĩa thu nhập của các ngân hàng thương mại (NHTM) từ tiền gửi dự trữ bắt buộc gửi tại NHNN theo đó sẽ bị giảm theo.

Theo BVSC, việc giảm lãi suất cho tiền gửi dự trữ bắt buộc không giống như việc cắt giảm các loại lãi suất điều hành khác như lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu... (giúp giảm chi phí đi vay của NHTM, qua đó giúp giảm mặt bằng lãi suất trên thị trường). Do đó, việc NHNN giảm lãi suất trả cho tiền gửi dự trữ bắt buộc của các NHTM không phải là động thái thể hiện nới lỏng thêm tiền tệ.

Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) cho rằng việc giảm lãi suất dự trữ bắt buộc mặc dù có ảnh hưởng tới nguồn lợi nhuận của các tổ chức tín dụng nhưng không đáng kể. Nguyên nhân là mức dự trữ bắt buộc của các ngân hàng hiện nay ở mức thấp, chỉ khoảng 3% đối với khoản tiền gửi không kì hạn và dưới 1 năm và 1% đối với khoản tiền gửi trên 1 năm. 

Theo ước tính sơ bộ của KBSV, mức tác động của việc giảm lãi suất này tới tổng hệ thống ngân hàng là vào khoảng 600 tỉ đồng, trong đó khối ngân hàng quốc doanh chịu ảnh hưởng nhiều nhất, khoảng trên dưới 60 tỉ đồng/ngân hàng. 

Cụ thể, hai ngân hàng BIDV và VietinBank có thể giảm lợi nhuận 68 tỉ đồng và 59 tỉ đồng mỗi năm do việc giảm lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc. Vietcombank cũng giảm khoảng 59,4 tỉ đồng. Các ngân hàng thương mại khác như MBBank, Techcombank, VPBank có mức giảm lợi nhuận dưới 20 tỉ đồng.

Mặt khác, động thái này cũng giúp ngân sách giảm 1 phần chi phí trong bối cảnh bội chi ngân sách năm nay dự kiến ở mức cao do các chính sách hỗ trợ kinh tế của Chính phủ trong năm nay dưới tác động của COVID-19 (bao gồm các gói giảm thuế thu nhập doanh nghiệp vừa và nhỏ, tăng chi đầu tư công...).

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, việc hạ lãi suất nói trên là hành động nhằm thúc đẩy các ngân hàng đưa vốn ra nền kinh tế của NHNN.

Ông Hiếu cho rằng, động thái hạ lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc là phù hợp trong bối cảnh tăng trưởng cho vay của các ngân hàng đang thấp hơn huy động. Đồng thời, động thái này cũng là tín hiệu để các ngân hàng giảm lãi suất huy động về mức thấp, hướng đến giảm lãi suất cho vay. 

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng đánh giá tác động của việc hạ lãi suất lần này không lớn do mức giảm là không nhiều.