Ba lý do khiến việc Fed nâng lãi suất chỉ làm lạm phát thêm trầm trọng

Các quan chức Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tuần vừa qua đã liên tục thể hiện  cam kết chống lạm phát mạnh mẽ bằng cách nâng lãi suất. Tuy nhiên theo nhà kinh tế từng đoạt giải Nobel, Giáo sư Joseph Stiglitz, chính sách tiền tệ theo sách vở này sẽ chỉ làm áp lực lạm phát thêm lớn.

Trao đổi với CNBC hôm 2/9, ông Stiglitz nói: “Điều tôi thực sự lo lắng là liệu Fed có nâng lãi suất lên quá cao, quá nhanh và quá xa hay không?”.

Vị giáo sư Đại học Columbia đồng ý rằng lãi suất cần phải được điều chỉnh từ mức gần 0 trong nhiều năm lên các mức cao hơn trong điều kiện mới, nhưng ông cũng chỉ ra ba lý do giải thích cho việc Fed nâng mạnh lãi suất có thể dẫn tới lạm phát cao hơn.

Thứ nhất, Giáo sư Stiglitz cho rằng nguyên nhân chủ yếu gây ra lạm phát hiện nay là các vấn đề đứt gãy nguồn cung. Giá dầu thô và lương thực đều lên cao, thậm chí nảy sinh tình trạng thiếu hụt sữa công thức cho trẻ sơ sinh, nguyên nhân đều là các vấn đề từ phía cung

“Nâng lãi suất có đem lại nhiều dầu thô, nhiều thực phẩm hơn không? Có giúp cho giá xăng dầu và lương thực thấp hơn không? Câu trả lời rõ ràng là không. Rủi ro thực sự ở đây là lãi suất cao sẽ làm cho tình hình càng thêm tồi tệ”, ông Stiglitz nói với CNBC.

“Tại sao ư? Bởi vì chúng ta cần phải đầu tư vào những lĩnh vực đang chịu nút thắt về nguồn cung và gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế, lãi suất cao khiến cho hoạt động đầu tư này khó khăn hơn”.

Lý do thứ 2, theo Giáo sư Joseph Stiglitz, được thể hiện qua việc biên lợi nhuận của các tập đoàn lớn tăng lên theo chi phí đầu vào.

“Các tập đoàn lớn không chỉ chuyển chi phí tăng lên cho người tiêu dùng mà còn nâng giá lên cao hơn nữa. Có một lý thuyết rõ ràng đã chỉ ra rằng khi lãi suất tăng, các doanh nghiệp ngày nay sẽ tận dụng cơ hội để nâng giá nhiều hơn”, ông Stiglitz nói.

“Vì vậy, nâng lãi suất trong các thị trường không cạnh tranh sẽ dẫn tới lạm phát còn cao hơn".

Nguyên nhân cuối cùng là nguy cơ giá nhà ở đi lên theo lãi suất, mà chi phí nhà ở (bao gồm tiền thuê nhà và tiền trả lãi vay mua nhà hàng tháng) lại là một cấu phần chiếm tới 1/3 trọng số khi tính toán chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Lạm phát tại Mỹ hiện nay đang ở vùng đỉnh 40 năm một phần là do chi phí nhà ở lên cao.

“Khi lãi suất đi lên, tác động lập tức được phản ánh vào giá thuê nhà. Có cả một nghiên cứu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ về vấn đề này”, Giáo sư Stiglitz nói.

Từ đầu năm đến nay, Fed đã nâng lãi suất thêm 225 điểm cơ bản trong 4 lần liên tiếp. Trong tháng 6 cũng như tháng 7, ngân hàng trung ương Mỹ đều tăng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản, mức tăng mạnh nhất kể từ năm 1994.

Trong bài phát biểu hôm 26/8 tại hội nghị Jackson Hole, Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết Fed sẽ tiếp tục tăng mạnh lãi suất cho đến khi lạm phát rõ ràng đã được kiểm soát và sẽ không sớm đảo chiều chính sách như một số nhà đầu tư kỳ vọng.

Ông Powell cũng thừa nhận rằng tăng trưởng kinh tế có thể sẽ chậm lại và thị trường lao động sẽ suy yếu nhưng đây là những cái giá “đau đớn” mà Mỹ phải trả để bình ổn giá cả.

Hôm 2/9, Cục Thống kê Lao động Mỹ cho biết nền kinh tế lớn nhất thế giới tạo ra thêm 315.000 việc làm trong tháng 8 bất chấp GDP suy giảm trong cả hai quý đầu năm. Giáo sư Joseph Stiglitz cho rằng số liệu này không thể hiện sự mạnh mẽ của thị trường lao động như nhiều người lầm tưởng.

“Một chỉ báo quan trọng mà mọi người không để ý tới là tiền lương thực tế. Trong điều kiện thị trường lao động mạnh mẽ, tiền lương thực tế sẽ đi lên”, nhà kinh tế từng đoạt giải Nobel nói. “Hiện nay, tiền lương thực tế đang giảm, đây là dấu hiệu đáng lo ngại”.

Tiền lương thực tế là tiền lương đã được điều chỉnh cho tỷ lệ lạm phát.