Lạm phát đang quay đầu nhưng không gì có thể ngăn cản Fed và các NHTW tiếp tục tăng lãi suất

Lạm phát thoái lui

Lạm phát toàn cầu cuối cùng cũng dịu lại, dù cho áp lực giá cả vẫn còn khá nặng nề đối với các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới.

Trong những tuần gần đây, khi tăng trưởng kinh tế chững lại, giá của các nguyên liệu thô chủ chốt - từ dầu mỏ đến đồng và bột mì - đều đã hạ nhiệt, qua đó giúp giảm bớt gánh nặng cho hàng hoá công nghiệp và thực phẩm.

Theo tổng hợp của Bloomberg, giá dầu Brent đã tụt khoảng 20% kể từ đầu tháng 6; giá kim loại, gỗ xẻ và chip nhớ cũng giảm từ mức cao trước đó; và chỉ số giá thực phẩm của Liên Hợp Quốc đã mất gần 9% trong tháng 7, mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2008.

Nhu cầu đi xuống có vẻ là nguyên nhân chính giúp giá nguyên liệu thô hạ nhiệt. Người dân đang dần thay đổi thói quen mua sắm thời đại dịch, chi tiền nhiều hơn cho dịch vụ và hạn chế mua hàng hoá tiêu dùng hơn.

Chuyển biến trên thị trường hàng hoá cũng phản ánh một thực tế là ngân sách hộ gia đình đang ngày càng bị căng thẳng và các nền kinh tế trên toàn thế giới đang chững lại.

Phần lớn châu Âu được dự đoán sẽ rơi vào suy thoái trong những tháng tới do cuộc khủng hoảng năng lượng sẽ trở nên tồi tệ hơn trong mùa đông. Trung Quốc vẫn gặp khó khăn bởi chính sách Zero COVID và thị trường bất động sản trì trệ.

Mặt khác, chi phí để vận chuyển hàng hoá đến tay người tiêu dùng cũng dần rẻ hơn, bởi chuỗi cung ứng đang từ từ phục hồi sau cú sốc đại dịch.

Chỉ số áp lực chuỗi cung ứng toàn cầu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chi nhánh New York đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu năm 2021, Bloomberg dẫn số liệu mới nhất cho hay.

Giá cước vận tải ngắn hạn đi xuống, thời gian trung chuyển rút ngắn và doanh nghiệp thậm chí đã bắt đầu than vãn về việc tồn kho hàng hoá tăng cao.

Ông Randy Breaux - Chủ tịch của nhà cung ứng linh kiện công nghiệp Motion Industries (Mỹ), cho biết: “Chúng tôi từng chỉ nhận được khoảng 65% hàng hoá từ các nhà cung ứng chiến lược. Hiện giờ, tỷ lệ này đã tăng tới 90%”.

Do đó, các nhà phân tích tại JPMorgan Chase ước tính, lạm phát giá tiêu dùng toàn cầu sẽ tụt xuống còn khoảng 5,1% trong nửa cuối năm nay - gần bằng một nửa so với nửa đầu năm. Ông Bruce Kasman - kinh tế trưởng của JPMorgan, nhấn mạnh trong báo cáo: “Cơn sốt lạm phát đang dần thoái lui”.

Không gì ngăn được Fed

Dù giá hàng hoá đã giảm phần nào, giá thuê nhà và các dịch vụ sử dụng nhiều lao động có thể sẽ tiếp tục tăng cao hơn, trong bối cảnh thị trường lao động bị thắt chặt và tiền lương ngày càng tăng.

Sự khan hiếm của nhà ở vừa túi tiền đang thúc đẩy đà tăng của chi phí thuê nhà. Điều đó có thể gây thêm áp lực lên lạm phát vào năm 2023 và “thậm chí có thể xa hơn nữa”, kinh tế trưởng của Goldman Sachs - Jan Hatzius cảnh báo.

Mặt khác, cho đến nay, chi phí nhân công vẫn là khoản chi tiêu lớn nhất đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong các ngành dịch vụ. Do thị trường lao động vẫn còn bị hạn chế, doanh nghiệp buộc phải tăng lương để giữ người.

Vì lẽ đó, họ đành phải chuyển một phần chi phí sang người tiêu dùng để duy trì lợi nhuận. Ông Robert Dent - nhà kinh tế cấp cao tại Nomura Securities, nhấn mạnh: “Chúng tôi đang khá lo lắng về vòng xoáy lương - giá”.

Hơn nữa, chúng ta còn đang chứng kiến một số động lực lớn hơn - từ việc toàn cầu hoá chậm lại tới lực lượng lao động tăng trưởng chậm chạp. Tất cả đều có thể khiến áp lực giá cả lên cao hơn.

Các ngân hàng trung ương lớn trên toàn cầu, vốn từng đánh giá thấp áp lực lạm phát vào năm ngoái, dự kiến sẽ tiếp tục tăng lãi suất ngay cả khi lạm phát đạt đỉnh.

Fed, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đều sẽ nâng lãi suất lần nữa vào tháng 9 tới, bình luận từ các nhà hoạch định chính sách cho thấy.

Chủ tịch Fed Jerome Powell hiện để ngõ khả năng tăng 75 điểm cơ bản vào tháng tới. Tại hội nghị Jackson Hole tuần trước, ông nói sự sụt giảm gần đây của lạm phát tại Mỹ “vẫn còn rất xa vời” so với những gì các nhà hoạch định chính sách muốn thấy.

Một ngày sau, bà Isabel Schnabel - thành viên ban điều hành chính sách của ECB, kêu gọi “các ngân hàng trung ương cần phải hành động mạnh mẽ hơn nữa”.

Fed được cho là sẽ đưa lãi suất chuẩn vào khu vực hạn chế tăng trưởng. Bà Anna Wong, kinh tế trưởng tại Bloomberg Economics, nhận định Fed sẽ phải nâng lãi suất lên mức 5% để giải quyết bài toán lạm phát của Mỹ.

Các nhà đầu tư hiện đang đặt cược rằng vào tháng 3 năm tới, lãi suất chuẩn của Fed, ECB và BoE sẽ lần lượt tăng lên mức 3,75%, 1,75% và 4%.

Ông John Flahive - trưởng bộ phận thu nhập cố định tại BNY Mellon Wealth Management, đánh giá: “Lạm phát thực sự là một vấn đề nghiêm trọng, vượt xa mục tiêu của các ngân hàng trung ương”.

“Các nhà hoạch định chính sách sẽ không muốn mắc sai lầm khi hạ lãi suất và để lạm phát đi lên trở lại”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Lập luận khác

Theo Bloomberg, cũng có lập luận rằng lạm phát sẽ không trở lại mức trước đại dịch vì thế giới sắp sửa bước sang một trang mới. Xu hướng toàn cầu hoá đang yếu đi và các biện pháp để giải quyết bài toán biến đổi khí hậu có thể tạo thêm một tầng chi phí khác, ít nhất là trong ngắn hạn.

Trong một báo cáo tháng này, nhà kinh tế học Dario Perkins của TS Lombard đã dự đoán rằng những động lực như vậy sẽ kết hợp với nhau và tạo ra cái mà ông gọi là “siêu chu kỳ vĩ mô mới”.

Các ngân hàng trung ương sẽ “cố gắng ngăn chặn sự chuyển đổi này, ngay cả khi cái giá phải trả là suy thoái”, nhưng họ “không thể cản trở một sự thay đổi mang tính cơ cấu”. Ông Perkins nhấn mạnh: “Kỷ nguyên lạm phát thấp đã khép lại”.

Hiện tại, chí ít là các chuyên gia có vẻ ngày càng đồng thuận rằng giai đoạn tồi tệ nhất của đợt lạm phát này đang dần đi qua, ngay cả khi một số vẫn nghi ngờ về tốc độ suy giảm của lạm phát.

Bà Priyanka Kishore của Oxford Economics cho hay: “Đỉnh lạm phát không còn xa lắm và sẽ sớm xuất hiện trong tầm mắt. Tất nhiên là sẽ có một số ngoại lệ, nhưng chủ yếu là do các yếu tố đặc trưng của quốc gia, chứ không phải do áp lực giá cả toàn cầu”.