Vietnam Airlines và Vietjet Air không chỉ cạnh tranh trên trời mà còn ‘đấu’ nhau trên sàn?

"HVN là một mã hàng tốt, có tương lai. Hàng tốt sẽ có giá tốt"

Tại đại hội cổ đông thường niên 2019 của Tổng công ty hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines – Mã: HVN) tổ chức ngày 10/5 vừa qua, một cổ đông bày tỏ lo lắng: 

Cổ phiếu HVN chính thức niêm yết trên Sàn giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HOSE) ngày 7/5 trong khi một cổ phiếu hàng không khác là VJC của Công ty cổ phần hàng không Vietjet cũng niêm yết tại đây, vậy Vietnam Airlines làm gì để cạnh tranh và thu hút vốn của nhà đầu tư trên sàn?

Theo ông Nguyễn Xuân Minh – Thành viên HĐQT của Vietnam Airlines, hiện nay hãng hàng không quốc gia này đã có cổ đông chiến lược nước ngoài (ANA Holdings của Nhật Bản - PV). Việc cổ phiếu HVN hủy giao dịch ở UPCoM và bắt đầu niêm yết tại HOSE ngày 7/5 vừa qua mở ra nhiều cơ hội tốt trong hoạt động tiếp tục thu hút nhà đầu tư nước ngoài của Vietnam Airlines vì doanh nghiệp giờ đây sẽ được xem xét, phân tích rõ hơn. 

Ông Nguyễn Xuân Minh - Thành viên HĐQT Vietnam Airlines đồng thời là Chủ tịch HĐQT công ty chứng khoán Kỹ Thương (Techcom Securities). Ảnh: Techcom Securities.

Theo ông Minh, có 3 yếu tố giúp cổ phiếu HVN trở nên hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư chuyên nghiệp:

Thứ nhất, các quĩ và nhà đầu tư nước ngoài rất hiểu về ngành hàng không, họ đã xem xét rất kĩ các công ty hàng không ở trên thế giới cũng như trong khu vực, vì vậy mà họ nhìn được bản chất, chất lượng của mỗi công ty hàng không. 

Yếu tố chất lượng ở đây thể hiện qua một số tiêu chí như lợi nhuận thật sự đến từ đâu: từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp hay từ việc buôn bán máy bay; họ cũng có thể nhìn được những lợi thế mà Vietnam Airlines đang có ví dụ như hệ thống công nghiệp phụ trợ ở các công ty con, từ thức ăn cho tới xăng-dầu và các mặt hàng khác.

Thứ hai, khi nhà đầu tư nước ngoài nhìn vào một doanh nghiệp thì họ cũng đánh giá các rủi ro và yếu tố an toàn hàng không là một lợi thế của Vietnam Airlines so với các hãng khác.

Thứ ba, theo ông Minh, cổ phiếu HVN đương nhiên nằm trong nhóm 20 cổ phiếu lớn nhất trên thị trường và vì thế HVN sẽ "được vào các index, các rổ chứng khoán của Việt Nam cũng như của thế giới, chẳng hạn như chỉ số MSCI mà sắp tới Việt Nam tham gia".

Ủy viên HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vietnam Airlines - ông Dương Trí Thành cũng tự tin khẳng định: "Hàng tốt sẽ có được giá tốt. Chúng ta sẽ có được những người đánh giá thẳng thắn, đầy đủ thông tin và chuyên nghiệp."

Ông Thành kể lại đại hội cổ đông năm ngoái ông từng trả lời một cổ đông rằng: "Với tư cách cá nhân, nếu được thì tôi sẽ mua cổ phiếu HVN. Nhưng chỉ tội là tôi làm ở trong HĐQT, muốn mua cổ phiếu phải đăng kí hơi lâu, thành ra cứ lần lữa không mua. Tuy vậy tôi vẫn cho rằng dù thị trường chung có đi xuống, nhưng HVN vẫn là một mã hàng đẹp và có tương lai".

Ông Dương Trí Thành

Tổng Giám đốc Vietnam Airlines

• HVN là một mã hàng tốt, có tương lai. Hàng tốt sẽ có giá tốt.

Theo bản cáo bạch niêm yết năm 2019 của Vietnam Airlines, ông Dương Trí Thành hiện đang sở hữu 7.741 cổ phiếu HVN, trị giá khoảng 300 triệu đồng. Vợ ông Thành đang sở hữu 2.194 cổ phiếu khác. Ông Nguyễn Xuân Minh không nắm cổ phiếu HVN nào.

Chủ tịch HĐQT Phạm Ngọc Minh sở hữu 7.394 cổ phần, Ủy viên HĐQT còn lại là ông Tạ Mạnh Hùng nắm giữ 9.005 cổ phần.

HVN thực sự tốt đến đâu?

Sở dĩ ông Nguyễn Xuân Minh được HĐQT của Vietnam Airlines phân công trả lời câu hỏi này có lẽ là vì ngoài chức vụ tại hãng bay, ông Minh còn đang là Chủ tịch HĐQT của Công ty cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương (Techcom Securities) và hiển nhiên là người có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán.

Về khả năng cổ phiếu HVN lọt các chỉ số lớn, Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho rằng với số lượng cổ phiếu và vốn hóa cao, HVN sẽ được sự quan tâm của khối ngoại và các quĩ chỉ số. Tuy nhiên, tỉ lệ free-float (cổ phiếu tự do chuyển nhượng) của HVN khá thấp và do vậy gặp nhiều trở ngại trong việc xét vào các bộ chỉ số này.

Cơ cấu cổ đông của Vietnam Airlines hiện nay. Nguồn: Vietnam Airlines

+ Đối với Market Vectors Vietnam ETF: BVSC cho biết tỉ lệ free-float tối thiểu là 10% do đó HVN không đủ điều kiện. Chỉ khi tiến hành thoái vốn Nhà nước xuống dưới 82,4% thì HVN mới có khả năng được xét vào, tuy nhiên nếu trong trường hợp Nhà nước thoái vốn cho đối tác chiến lược tỉ lệ free-float của HVN cũng sẽ không được cải thiện.

+ Đối với các quỹ vận hành theo chỉ số VN30: HVN không đủ điều kiện free-float trên 10%. Mặc dù VN30 có điều kiện loại trừ: đối với các cổ phiếu có tỉ lệ free float dưới 10% nhưng đảm bảo điều kiện về giá trị vốn hóa nhân với tỉ lệ free–float (GTVH-f) lớn hơn trung vị của tập hợp 90% GTVH-f của rổ cổ phiếu vẫn được tham gia vào VN30. Tuy nhiên, nếu xét tham chiếu theo giá trị vốn hóa hiện tại, HVN cũng không đạt điều kiện này.

+ Đối với FTSE Vietnam Index ETF: BVSC cho biết đây là chỉ số duy nhất HVN đủ điều kiện free float. Với quy định về thời gian niêm yết tối thiểu là 3 tháng, thời gian sớm nhất HVN được xét vào sẽ là kì tháng 9/2019.

Cổ phiếu VJC của CTCP Hàng không Vietjet hiện có vốn hóa 62.502 tỉ đồng, đứng trên Vietnam Airlines hai bậc trên bảng xếp hạng vốn hóa, mặc dù vốn điều lệ của Vietjet chỉ bằng 38% Vietnam Airlines. Cổ phiếu VJC cũng đáp ứng điều kiện về free-float và đã được thêm vào chỉ số VN30.

Top 30 cổ phiếu vốn hóa lớn nhất thị trường chứng khoán Việt Nam đến ngày 10/5 (Nguồn: VNDirect)

Về hệ thống chuỗi giá trị của Vietnam Airlines, trong một báo cáo phân tích gần đây, CTCP Chứng khoán KIS Việt Nam nhận định: Ngoài ba hãng hàng không thuộc ba phân khúc khác nhau là Vietnam Airlines, Jetstar Pacific và Vasco, lợi thế độc nhất của HVN đến từ các công ty con và liên doanh/công ty liên kết hoạt động trong nhiều ngành phụ trợ hàng không.

Danh sách các liên doanh và công ty con trực tiếp của HVN vào cuối năm 2018 như sau:

Danh sách công ty con và công ty liên kết của Vietnam Airlines. Nguồn: KIS Việt Nam.

Từ các danh sách trên, có thể thấy rằng mạng lưới các công ty con và liên doanh/liên kết của HVN tham gia trực tiếp và gián tiếp mọi nút trong chuỗi giá trị của ngành hàng không Việt Nam.

Theo Chứng khoán KIS, điều này sẽ giúp HVN trở thành người hưởng lợi trực tiếp đầu tiên của ngành khi không chỉ hưởng lợi từ sự tăng trưởng của lượt hành khách (đối với các hãng hàng không của HVN), mà cả tăng trưởng về lượt bay của cả thị trường (đối với các công ty con và công ty liên kết).