VDSC: Giảm lãi suất ngắn hạn chưa đồng nghĩa với việc NHNN đang nới lỏng chính sách tiền tệ

Ảnh minh họa (Nguồn: LienVietPostBank).

Phải chăng NHNN đang nới lỏng chính sách tiền tệ?

Công ty chứng khoán Rồng Việt (VDSC) vừa công bố Báo cáo Chiến lược đầu tư tháng 8 với nhận định tháng 7 vừa qua là khoảng thời gian bận rộn với thị trường tài chính khi có quá nhiều biến động cả trong nước và quốc tế.

Trong khi Ngân hàng Trung ương Mỹ (Fed) đã quyết định giảm lãi suất điều hành 25 điểm thì trước đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã giảm 25 điểm lãi suất phát hành tín phiếu kì hạn 7 ngày xuống 2,75%/năm vào trung tuần tháng 7.

Theo sau là những thay đổi theo chiều hướng đi xuống của lãi suất liên ngân hàng qua đêm và lợi tức trái phiếu chính phủ.

Trong phiên giao dịch 19/7, NHNN hút ròng 10.000 tỉ đồng thông qua phát hành tín phiếu kì hạn 7 ngày với lãi suất 2,75%/năm, thấp hơn mức 3%/năm. Lãi suất tín phiếu là biến chính sách với hai đặc điểm chính, ít biến động và mang tính định hướng của nhà điều hành.

Cùng với lãi suất mua/bán kì hạn 7 ngày, hai mức lãi suất trên tạo thành vùng biên độ dao động cho lãi suất liên ngân hàng qua đêm. Với động thái giảm lãi suất tín phiếu đó, lãi suất liên ngân hàng qua đêm đã lập tức giảm từ mức trung bình 3% trong tuần trước.

Điểm dễ nhận thấy, lãi suất liên ngân hàng qua đêm đã liên tục tăng trong năm 2018 và duy trì quanh mức trung bình 3,76%/năm tính từ đầu năm. Thanh khoản trên thị trường này cũng tăng mạnh, đột ngột từ mức 27.000 tỉ đồng/phiên lên 54.000 tỉ đồng/phiên sau 9 tháng qua.

"Điều này cho thấy nhu cầu bù đắp thanh khoản qua đêm giữa các ngân hàng trong hệ thống rất cao. Nỗ lực hạ lãi suất vay mượn qua đêm sẽ giúp các ngân hàng có nhu cầu bù đắp thanh khoản tiết kiệm một khoản chi phí đáng kể", nhóm phân tích VDSC nhận định.

Bên cạnh lãi suất liên ngân hàng qua đêm, lợi tức trái phiếu chính phủ cũng phản ứng nhanh theo sau quyết định giảm lãi suất ngắn hạn từ phía SBV.

Trên thị trường phát hành sơ cấp, lợi tức trúng thầu giảm mạnh nhất ở các kỳ hạn dài, điển hình như 30 năm (giảm 26 điểm), 20 năm (giảm 36,5 điểm), 15 năm (giảm 24,3 điểm) và 10 năm (giảm 13,5 điểm). 

Đáng chú ý, trước đó, các mức lợi tức trên gần như đi ngang sau khoảng thời gian biến động hình chữ V. Khối lượng phát hành thành công cũng đạt 32.000 tỉ đồng, gấp 3 lần mức trung bình tháng trong quí II.

Tương tự, đa phần lợi tức trái phiếu chính phủ các kì hạn trên thị trường thứ cấp đều giảm mạnh, trung bình 35 điểm.

Kết thúc chuỗi sự kiện trong tháng 7 gắn với thông báo giảm lãi suất cho vay ngắn hạn đối với lĩnh vực ưu tiên của các ngân hàng lớn.

Theo đó, mức lãi suất này sẽ giảm 0,5%/năm xuống 5,5%/năm kể từ ngày 01/08. Trong 24 tháng qua, đây là lần thứ 3 các ngân hàng thông báo giảm mức lãi suất trên, từ 7%/năm vào 07/2017 xuống 5,5%/năm vào 08/2019.

Thay đổi lãi suất ngắn hạn chưa đồng nghĩa với nới lỏng tiền tệ

Các nhà phân tích chiến lược của VDSC cho rằng những thay đổi lãi suất ngắn hạn trên chưa đồng nghĩa với việc nới lỏng chính sách tiền tệ (đo lường bởi giảm lãi suất điều hành hoặc tăng cung tiền) do hai yếu tố: cơ chế điều hành chính sách tiền tệ tại Việt Nam và tín hiệu từ phía NHNN.

Theo VDSC, biến động lãi suất trên thị trường 1 (huy động, cho vay giữa ngân hàng và dân cư, tổ chức kinh tế) và thị trường 2 (thị trường liên ngân hàng) không có tương quan rõ nét. Tại Việt Nam, cơ bản hình thành hai cơ chế lãi suất khá độc lập.

Cụ thể, lãi suất huy động, cho vay trên thị trường 1 chịu ảnh hưởng bởi các mức lãi suất điều hành (tái cấp vốn, tái chiết khấu) trong khi lãi suất trên thị trường 2 và thị trường trái phiếu bị điều phối bởi yếu tố cung cầu thanh khoản giữa các ngân hàng nhiều hơn. SBV có thể tác động vào lãi suất trên thị trường 2 thông qua nghiệp vụ thị trường mở và đối thoại.

VDSC cho rằng việc giảm lãi suất điều hành ngắn hạn hiện tại chỉ góp phần định hướng giảm lãi suất ngắn hạn cho khu vực doanh nghiệp trong lĩnh vực ưu tiên và chưa thể tác động tới lãi suất cho vay sản xuất kinh doanh dài hạn.

Mặc dù quá trình cơ cấu hệ thống ngân hàng đạt được những thành tích nổi bật như 8/10 ngân hàng thí điểm hoàn thành Basel II, các chỉ số an toàn thanh khoản đều năm trong phạm vi cho phép. 

Tuy nhiên, theo VDSC, thời điểm hiện tại vẫn khá nhạy cảm và NHNN vẫn rất cẩn trọng nhằm hoàn tất quá trình "nâng cấp" hệ thống ngân hàng thay cho việc mạnh tay giảm lãi suất điều hành dài hạn (lãi suất tái chiết khấu và tái cấp vốn) do yếu tố rủi ro lạm phát giá tài sản, đặc biệt thị trường bất động sản, có thể gia tăng trở lại.

Theo số liệu ước tính của VDSC, tăng trưởng cung tiền trong nửa đầu năm 2019 chỉ đạt khoảng 7,0% so với cuối năm 2018, thấp hơn mức tăng trưởng tín dụng 7,3%. 

Quan sát lượng tiền gửi của Kho bạc Nhà nước trong ngân hàng thương mại cũng cho thấy, khoản mục này tại hầu hết các nhà băng đều sụt giảm so với mức cuối năm 2018, ngoại trừ VietinBank.