TS. Cấn Văn Lực: Kinh tế tư nhân chiếm tới 98% số doanh nghiệp của nền kinh tế, cần có cơ chế khuyến khích phù hợp

Sáng 2/4, đã diễn ra Diễn đàn Kinh tế tư nhân lần II, năm 2023 với chủ đề “Để kinh tế tư nhân thực sự là động lực quan trọng của nền kinh tế” doHội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam (VPBA) tổ chức.

Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 45/NQ-CP Chương trình hành động của Chính phủ tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 03/6/2017 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đánh giá kết quả sau hơn 5 năm triển khai Nghị quyết 10/NQ - TW ngày 03/6/2017 của Hội nghị BCH TW lần thứ 5 khóa XII của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân, PGS.TS Nguyễn Trọng Điều, Chủ tịch HộiDoanh nhân Tư nhân Việt Nam cho hay, sau hơn 30 năm Đổi mới, kinh tế tư nhân đã có bước chuyển mình mang tính lịch sử, hết sức lớn lao, mạnh mẽ.

Tuy nhiên, tình hình kinh tế toàn cầu đang diễn biến cực kỳ phức tạp, khó lường, khó dự báo, cộng với những yếu kém nội tại của nền kinh tế đất nước… đang gây nên những trở lực đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước nói chung, khu vực kinh tế tư nhân nói riêng.

Bên cạnh cơ hội và thuận lợi thì hậu quả vô cùng nặng nề của đại dịch Covid-19 và tác động, ảnh hưởng nghiêm trọng từ các cuộc xung đột quân sự, thương mại trên thế giới vừa qua đã tạo ra khó khăn và thách thức gay gắt mang tính toàn cầu, đặc biệt là đối với một nền kinh tế mới bước vào ngưỡng cửa phát triển, dễ bị tổn thương, lại đang hội nhập sâu, rộng với thế giới.

Kinh tế tư nhân chiếm tới 98% số lượng doanh nghiệp

Phát biểu tại Diễn đàn, TS. Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia cho hay, trong giai đoạn 2016-2021, kinh tế tư nhân khoảng chiếm gần 46% GDP. Về số lượng, khu vực kinh tế tư nhân chiếm khoảng 98% tổng số trên 800.000 doanh nghiệp đang hoạt động; chiếm khoảng 85% tổng số lao động cả nước, tính cả thành phần kinh tế cá thể.

Đặc biệt, kinh tế tư nhân đóng góp lớn vào ngân sách Nhà nước từ 13,88% năm 2016 đến 18,5% tổng thu ngân sách năm 2021 và chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch nhập khẩu và 25% tổng kim ngạch xuất khẩu, gấp gần 7 lần về nhập khẩu và 10 lần về xuất khẩu so với khu vực doanh nghiệp Nhà nước.

Nguồn vốn từ khu vực kinh tế tư nhân cũng đóng góp lớn cho phát triển kinh tế xã hội, đóng góp trong vốn đầu tư toàn xã hội tăng từ 51,3% năm 2016 lên đến 59,5% năm 2021.

Tuy nhiên, ông Lực cũng chỉ ra năm tồn tại, hạn chế chính của khu vực kinh tế tư nhân khiến tốc độ tăng trưởng khu vực kinh tế tư nhân có xu hướng giảm gần đây. Một là, đa số là kinh tế hộ kinh doanh chiếm tới 94% số lượng với trình độ công nghệ, năng lực quản trị, tài chính, chất lượng sản phẩm còn thấp; cơ cấu ngành nghề còn bất hợp lý, liên kết rời rạc.

Hai là, năng lực hội nhập và cạnh tranh kinh tế quốc tế còn hạn chế, mức độ tham gia sâu vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu ở mức thấp. Ba là, tình trạng vi phạm pháp luật và cạnh tranh không lành mạnh trong khu vực kinh tế tư nhân chưa giảm gây ô nhiễm môi trường, không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, gian lận thương mại, trốn thuế, buôn lậu, không đảm bảo lợi ích của người lao động, nợ bảo hiểm xã hội….

Bốn là, khu vực kinh tế tư nhân, nhất là doanh nghiệp tư nhân luôn thiếu vốn và năm là, chưa thực sự chú trọng đầu tư công nghệ, R&D hay ứng dụng công nghệ thông tin.

Ông Lực cũng đánh giá, môi trường kinh doanh nhiều biến động, kém thuận lợi, nhất là dịch COVID-19, xung đột địa chính trị tại Ukraine,… sức chống chịu của doanh nghiệp, hộ kinh doanh còn yếu.

Nhà nước chưa có chính sách đồng bộ, nhất quán hỗ trợ hộ kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân, trong đó có khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ thể chế, chính sách và thực hành của các bộ phận thi hành công vụ vẫn có sự phân biệt, thiếu công bằng.

Một thực tế nữa là tích lũy tư bản, sản xuất còn chưa được chú trọng và văn hóa, thói quen kinh doanh, buôn bán nhỏ, năng lực quản trị, nhất là quản trị doanh nghiệp đa số còn ở mức thấp, chưa có nhiều đột phá.

Doanh nghiệp tư nhân chưa đa dạng hóa nguồn vốn, vẫn phụ thuộc nhiều vào vốn ngân hàng, chưa quan tâm thích đáng đến quản lý tài chính, quản lý rủi ro; thiếu minh bạch, sử dụng vốn còn sai mục đích, thiếu phương án kinh doanh khả thi…, thậm chí còn vi phạm nghiêm trọng về công bố thông tin, thao túng giá chứng khoán,...

Ông Lực cũng nhấn mạnh, cần tách bạch không để "con sâu là rầu nồi canh", những vụ việc vi phạm không đại diện cho số đông doanh nghiệp tư nhân. "Cần tách bạch, xử lý riêng những câu chuyện cá nhân và không gây ảnh hưởng đến thị trường", ông nói.

Doanh nghiệp cần đa dạng nguồn vốn

Tại Diễn đàn, TS. Cấn Văn Lực cũng kiến nghị cần bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển kinh tế xã hội nhanh, bền vững, bao trùm; chú trọng kiến tạo để các thị trường phát triển hài hòa, thông suốt, lành mạnh và bền vững. Hoàn thiện thể chế, cải thiện thực chất, mạnh mẽ môi trường đầu tư – kinh doanh. Cũng như có cơ chế, chính sách và cách làm phù hợp để “khuyến khích” hộ kinh doanh nâng cấp thành doanh nghiệp siêu nhỏ.

Xây dựng, hoàn thiện bộ tiêu chí về đạo đức kinh doanh, về doanh nhân tiêu biểu, phát triển bền vững; Hoạt động của các hiệp hội cần được nâng tầm, thiết thực, hiệu quả hơn nữa. Muốn vậy, bản thân các hiệp hội cần quan tâm nâng cao chất lượng và hiệu quả của tổ chức, bộ máy, qui trình và phương thức hoạt động,...

Đối với doanh nhân và cộng đồng doanh nghiệp, TS. Lực cũng lưu ý phải nhận thức đúng, đầy đủ, sâu sắc về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của doanh nhân, DN mình trong công cuộc đổi mới và phát triển đất nước.

Quan tâm xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp, có chính sách rõ ràng, nhất quán để hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc xây dựng và phát triển văn hoá trong doanh nghiệp; Đẩy mạnh chuyển đổi số, đầu tư và ứng dụng công nghệ thông tin tại doanh nghiệp, xây dựng chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, trong đó có cấu phần về chuyển đổi số và nhất quán thực thi.

Chú trọng nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp, quản trị kinh doanh và quản trị rủi ro; Chủ động hợp tác, liên kết, tham gia chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị trong nước và khu vực. Tích cực tham gia trong kiến tạo và phát triển môi trường đầu tư - kinh doanh thuận lợi, công bằng thông qua đóng góp các ý kiến, phản biện chính sách để góp phần hoàn thiện và thực thi thể chế.