Thuế quan của Tổng thống Trump tác động như dao hai lưỡi?

Ông Albert Chow, chủ cửa hàng đồ kim khí tại San Francisco cho biết giá bán 1 số sản phẩm sẽ bị đẩy lên bởi giá đầu vào tăng từ 10-18% do thuế quan Mỹ áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Ảnh: AP

Doanh nghiệp “khóc dở mếu dở”

Bắt đầu từ trưa nay 1/9 (giờ Mỹ), Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ sẽ chính thức thu thuế 15% đối với 125 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Một loạt mặt hàng thuộc diện chịu thuế đợt này, từ đồng hồ thông minh, TV đến giày dép, tã lót, đồ thể thao, thịt và các sản phẩm từ sữa.

Đây là lần đầu tiên kể từ khi thương chiến Mỹ - Trung nổ ra, các hộ gia đình Mỹ phải “chịu trận” do giá cả nhiều mặt hàng tiêu dùng nhập khẩu từ Trung Quốc tăng lên do thuế quan của ông Trump. Nhiều doanh nghiệp Mỹ buộc phải đẩy phần thiệt do thuế tăng sang cho người tiêu dùng.

Hơn một năm qua, hai siêu cường kinh tế bị sa lầy trong một cuộc đấu tay đôi với liên tiếp những cú ra đòn thuế từ Washinton và biện pháp trả đũa của Bắc Kinh.

Hy vọng về các cuộc đàm phán thương mại định kỳ giữa hai bên thời gian qua đều trở thành thất vọng khi hai bên không đạt được thỏa thuận. Mỹ và Trung Quốc đã áp thuế lên hàng tỷ USD hàng hóa của nhau trong cuộc đấu sức mà giới phân tích nhận định là “chiến thuật săn mồi” của Bắc Kinh nhằm trở thành siêu cường công nghệ cao.

Trước thời điểm kích hoạt thêm thuế ngày 1/9, người tiêu dùng Mỹ đã “miễn nhiễm” trước các đòn thuế quan Mỹ áp lên hàng Trung Quốc, bởi chính quyền Washington trước đó đã loại hầu hết các mặt hàng tiêu dùng thông thường nhập từ Trung Quốc (trị giá khoảng 250 tỷ USD) ra khỏi diện chịu thuế và thay vào đó là các mặt hàng công nghiệp.

Nay chuyện đã khác khi “pháo đã lên nòng” và mức thuế quan 15% lên 125 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, chủ yếu là hàng tiêu dùng sẽ chính thức được kích hoạt lúc 12:01 trưa nay (giờ Mỹ).

Chưa hết, thuế quan 15% cũng sẽ được áp dụng đối với 160 tỷ USD các mặt hàng khác của Trung Quốc kể từ ngày 15/12. Nếu đòn thuế này được thực thi, đồng nghĩa với khoảng 99% hàng tiêu dùng nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ bị Mỹ đánh thuế, chuyên gia kinh tế Chad Bown của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson tại Washington nhận định.

Nhìn tổng thể, chiến tranh thương mại sẽ khiến thuế suất bình quân lên hàng Trung Quốc tăng từ 3,1% năm 2017 - thời điểm trước khi thương chiến xảy ra - lên 24,3%.

Điều đáng nói, đây là lần đầu tiên thuế quan của ông Trump “chạm” tới hầu bao người tiêu dùng Mỹ bởi các mặt hàng thông dụng như quần áo, giày dép, đồ chơi và thiết bị điện tử tiêu dùng đều vào diện chịu thuế, ông Bown đánh giá.

Tổng thống Trump “nổi tiếng” với những tuyên bố hùng hồn rằng Mỹ dễ dành phần thắng trong thương chiến với Trung Quốc, nhưng cũng chính ông lầm tưởng Trung Quốc đơn phương chịu thuế và dân Mỹ “vô can” trước những đòn thuế đó.

Trên thực tế, chính các nhà nhập khẩu Mỹ phải chi trả các khoản thuế đó. Điều này đẩy họ vào cảnh “khóc dở mếu dở” khi phải đưa ra quyết định: hoặc âm thầm chịu thuế và cắt lãi, hoặc “thuận nước đẩy thuyền” chuyển chi phí tăng lên do thuế sang cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, phương án nào thì cũng khiến họ đứng trước nguy cơ “nghỉ làm ăn”.

Việc lựa chọn phương án nào là quyết định rất khó khăn với các nhà bán hàng Mỹ, bởi kinh tế Mỹ duy trì lạm phát ở mức thấp trong nhiều năm qua, người tiêu dùng rất “nhạy cảm” với việc tăng giá, nhất là họ dễ dàng so sánh giá cả sản phẩm trực tuyến và lựa chọn mức giá thấp nhất. Do vậy, toan tính chuyển gánh nặng thuế cho người tiêu dùng là khó thành.

Dân Mỹ tốn thêm cả 1.000 USD/năm

Theo tính toán của hãng dịch vụ tài chính J.P. Morgan, mỗi hộ gia đình Mỹ sẽ tiêu tốn thêm khoảng 1.000 USD/năm do thuế quan áp lên hàng Trung Quốc, chưa tính đến mức thuế tăng từ 10% đến 15% được kích hoạt hôm nay.

“Chúng tôi e rằng bình quân mỗi gia đình Mỹ phải tốn thêm 500-600 USD, thậm chí hơn 1.000 USD mỗi năm do tác động thuế quan (lên hàng Trung Quốc)”, ông Myron Brilliant, trưởng bộ phận nghiên cứu quốc tế tại Phòng Thương mại Mỹ dự đoán. Điều này tác động xấu đến niềm tin của doanh nghiệp và sự ổn định trong kinh doanh và đầu tư.

Còn theo ước tính của một công ty kinh doanh giày dép Mỹ, việc áp thuế 15% riêng cho mặt hàng giày và bốt (từ ngày 1/9 và 15/12) sẽ khiến người Mỹ tốn thêm 4 tỷ USD mỗi năm.

Vốn đã vật lộn trong cuộc chiến sinh tử với Amazon và các đối thủ thương mại điện tử khác, các nhà bán lẻ (truyền thống) nay phải hứng chịu thêm hậu quả do thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc gây ra.

Macy’s, nhà bán lẻ hàng đầu Mỹ cho biết việc ông Trump tăng thuế suất từ 10% lên 25% đối với 250 tỷ USD hàng nhập khẩu Trung Quốc hồi tháng 5 năm nay, đã buộc công ty này tăng giá một số mặt hàng bán chạy như hành lý, đồ gia dụng và đồ nội thất. Tuy nhiên, khách hàng đều nói “không”, Jeff Gennette, CEO của Macy’s than phiền.

Điều khiến các nhà bán lẻ Mỹ thất vọng là nếu không có các đòn thuế quan này (kích hoạt ngày 1/9 và ngày 15/12), người tiêu dùng Mỹ sẽ có tâm trạng phấn khởi dịp Giáng sinh năm nay, bởi tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đang ở mức thấp nhất trong nửa thế kỷ qua và tiền lương của người lao động đang được cải thiện.

Chính sách thương mại của Tổng thống Trump với các động thái: áp, hoãn và tái áp thuế lên hàng nhập khẩu Trung Quốc khiến doanh nghiệp không thể ổn định được nhà cung cấp, nhà xưởng sản xuất và các thị trường mới. Hoạt động đầu tư kinh doanh bị trì hoãn đang gia tăng áp lực lên nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tai nghe bluetooth là một trong các mặt hàng nhập khẩu Trung Quốc chịu thuế đợt này. (Ảnh: Reuters)

Cùng với thuế quan áp dụng trước đó, nếu chính quyền Washington kích hoạt đủ gói thuế quan 15% lên 300 tỷ USD hàng nhập khẩu Trung Quốc theo 2 đợt từ ngày 1/9 và 15/12, thì hầu hết các mặt hàng nhập khẩu Trung Quốc - trị giá khoảng 550 tỷ USD - đều chịu thuế trừng phạt của Mỹ kể từ tháng 7/2018.

Phân tích của Reuters về dữ liệu điều tra dân số Mỹ năm 2018 cho thấy danh sách các mặt hàng chịu thuế đợt này (ngày 1/9) phủ rộng hầu hết các mặt hàng tiêu dùng, từ TV màn hình phẳng, thiết bị bộ nhớ, thiết bị nguồn, máy in đa năng, đến áo len cotton, khăn trải giường và nhiều loại giày dép.

Hàng hóa được nhằm vào nhiều nhất là các món đồ công nghệ như đồng hồ thông minh, loa thông minh, tai nghe bluetooth và thiết bị kết nối internet khác. Đây là những mặt hàng đã được miễn thuế trước đó. Theo ước tính của Hiệp hội Công nghệ Tiêu dùng Mỹ, giá trị các mặt hàng công nghệ nhập khẩu này lên tới 17,9 tỷ USD mỗi năm.

Chính quyền Washington dự kiến sẽ tiếp tục áp thuế 15% lên các mặt hàng khác nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 15/12. Đòn thuế này tiếp tục nhắm vào các sản phẩm công nghệ, trong đó áp thuế 43 tỷ USD giá trị điện thoại di động, 37 tỷ USD máy tính xách tay và máy tính bảng, 12 tỷ USD mặt hàng đồ chơi.

Lý do ông Trump hoãn đánh thuế các sản phẩm trên đến ngày 15/12 là để cứu vãn doanh thu dịp Giáng sinh của gã khổng lồ công nghệ Apple và nhiều công ty, nhà bán lẻ Mỹ.