'Thu cũ đổi mới' - sáng kiến Trung Quốc vừa triển khai để giúp nền kinh tế

4 tháng trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng nhắc đến môt đề xuất có thể giúp các hộ gia đình và doanh nghiệp nâng cấp máy móc cũ. Tại một cuộc họp đầu tháng này, quan chức trong nhiều bộ ngành đã công bố các chi tiết về kế hoạch thu cũ đổi mới và hứa hẹn sẽ cung cấp thêm thông tin trong thời gian tới.

Theo tờ Bloomberg, các chuyên gia dự đoán thu cũ đổi mới sẽ là một trong những chương trình kích thích kinh tế chủ lực của Trung Quốc trong năm nay, dù vẫn còn nhiều dấu chấm hỏi, bao gồm số tiền mà Bắc Kinh dự kiến sẽ chi.

Chương trình này có thể giúp Bắc Kinh hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 5%. Đồng thời, nó còn khích lệ người tiêu dùng mua sắm, giảm bớt lo ngại của phương Tây về tình trạng dư thừa công suất của các nhà máy Trung Quốc.

Các chính quyền địa phương sẽ phụ trách nhiều công việc thực tế. Thành phố Tô Châu thuộc tỉnh Giang Tô đã công bố các khoản trợ cấp trị giá 100 triệu nhân dân tệ cho ô tô (lên tới 6.000 nhân dân tệ cho mỗi người) và 20 triệu nhân dân tệ cho thiết bị gia dụng (tối đa 1.500 nhân dân tệ cho mỗi máy) bắt đầu từ ngày 20/4.

Dưới đây là những chi tiết Bắc Kinh đã công bố và những gì các nhà đầu tư đang chờ đợi được tiết lộ thêm: 

1. Chương trình thu cũ đổi mới là gì?

Mục tiêu của chương trình là nâng cấp các thiết bị gia đình và công nghiệp của Trung Quốc, loại bỏ máy móc cũ tiêu tốn nhiều năng lượng hoặc gây nhiều ô nhiễm. Đồng thời, Bắc Kinh còn muốn thúc đẩy người tiêu dùng chi tiêu và doanh nghiệp đầu tư mạnh hơn.

Chương trình trải dài từ các ngành công nghiệp nặng như thép và hóa dầu cho đến lắp đặt thang máy mới trong các tòa nhà chung cư và khuyến khích người tiêu dùng loại bỏ máy giặt cũ, mua máy giặt mới tiết kiệm nước hơn.

Cơ quan hoạch định kinh tế cấp cao nhất của Trung Quốc cho biết số tiền đầu tư nâng cấp thiết bị trong các ngành công nghiệp chủ chốt đạt 4.900 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 680 tỷ USD) trong năm 2023. Mục tiêu của Trung Quốc là nâng con số này lên thêm 25% vào năm 2027.

2. Chính phủ sẽ chi bao nhiêu tiền?

Chính phủ Trung Quốc chưa nói rõ sẽ cấp bao nhiêu tiền cho chương trình thu cũ đổi mới, nhưng các quan chức đã mô tả về một số công cụ tài trợ.

Về phía hộ gia đình, mặt hàng nhận được nhiều sự hỗ trợ nhất từ chính phủ trung ương có vẻ sẽ là ô tô. Người mua xe điện mới hoặc các loại xe tiết kiệm năng lượng khác sẽ được chính phủ trợ cấp. Các chính quyền địa phương cũng sẽ san sẻ một phần chi phí.

Đối với các thiết bị gia dụng, dự kiến chính quyền địa phương sẽ đảm nhận mọi gánh nặng, cho thấy đây không phải ưu tiên lớn của Bắc Kinh.

Về phía các ngành công nghiệp, chính phủ sẽ cung cấp nhiều hình thức hỗ trợ khác nhau, bao gồm đầu tư vào các thiết bị mới, cắt giảm thuế cho các nhà sản xuất phát thải ít hơn và cung cấp khoản vay ưu đãi để giúp doanh nghiệp nâng cấp máy móc. 

3. Thu cũ đổi mới sẽ giúp thúc đẩy nền kinh tế như thế nào?

Ông Ding Shuang, nhà kinh tế trưởng phụ trách khu vực Bắc Á và Trung Quốc tại Standard Chartered, dự đoán phần lớn chi tiêu của chính phủ cho chương trình mới sẽ nằm trong kế hoạch ngân sách hiện tại. Tác động của chương trình cũng chỉ nhắm đến việc giúp Trung Quốc đạt được mục tiêu tăng trưởng đề ra.

Ông Ding nói: “Tôi không nghĩ rằng chương trình này tương ứng với kích thích tài khóa bổ sung”.

Còn về phía doanh nghiệp và người tiêu dùng, các ưu đãi của chính phủ sẽ thúc đẩy họ tăng cường chi tiêu đến mức nào? Ông Duncan Wrigley, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Pantheon Economics, cho biết đây là câu hỏi khó có thể trả lời nếu không có thêm thông tin về kế hoạch tài trợ của Bắc Kinh.

Hiện tại, ông ước tính nhờ chương trình thu cũ đổi mới, phần chi tiêu tăng thêm của người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ tương ứng 0,7 điểm % tăng trưởng GDP.

Các nhà kinh tế tại Citigroup viết trong lưu ý rằng chương trình có thể giúp doanh số bán lẻ tăng khoảng 0,5% trong năm nay. Trong khi đó, việc doanh nghiệp nâng cấp thiết bị có khả năng giúp thước đo đầu tư tổng quát nhất của Trung Quốc tăng 0,4 điểm % từ nay cho đến năm 2027. 

Tháng trước, nhóm chuyên gia kinh tế của Goldman Sachs ước tính kế hoạch thu cũ đổi mới sẽ giúp tốc độ tăng trưởng GDP đi lên 0,6 điểm %, hơn 2/3 trong số đó đến từ chi tiêu bổ sung của các hộ gia đình và chủ yếu là cho ô tô.

Các con số trên được đưa ra trước khi Hội đồng Nhà nước Trung Quốc công bố chi tiết về kế hoạch.

4. Liệu chương trình có giúp tái cân bằng nền kinh tế?

Chủ tịch Tập Cận Bình kêu gọi Trung Quốc tập trung vào các ngành công nghiệp tiên tiến. Sự thành công của ngành xe điện là biểu tượng cho các nỗ lực đó. Song, Trung Quốc bị Mỹ và châu Âu cáo buộc là xả hàng hóa giá rẻ ra thị trường toàn cầu và không cố gắng đủ để thúc đẩy nhu cầu trong nước.

Chương trình thu cũ đổi mới có thể góp phần giải quyết sự chỉ trích của phương Tây bằng cách khuyến khích người dân Trung Quốc mua sắm.

Ngoài ra, chương trình thu cũ đổi mới còn có khả năng giúp giảm bớt tình trạng phụ thuộc vào đầu tư của nền kinh tế Trung Quốc bằng việc thúc đẩy tiêu dùng. Cách Bắc Kinh phân bổ hỗ trợ giữa các hộ gia đình và doanh nghiệp - hiện chưa được tiết lộ - sẽ cho thấy liệu họ có nhắm đến mục tiêu này hay không.