Người trẻ đổ xô vào làm nhà nước - xu hướng nói lên nhiều điều về nền kinh tế Trung Quốc

Theo hãng tin CNBC, có tới 3,7 triệu ứng viên, bao gồm cả sinh viên tốt nghiệp từ những trường đại học hàng đầu Trung Quốc, tham dự kỳ thi công chức thường niên vào tháng trước.

Tuy nhiên, tỷ lệ chọi rất gắt gao khi 100 ứng viên mới có 1 người vượt qua kỳ thi và tổng số vị trí đầu vào chỉ dao động quanh mức 38.100. Số ứng viên đã đậu kỳ thi sẽ bắt đầu công việc vào năm sau.

Nhiều người chấp nhận cuộc cạnh tranh gay gắt đó vì triển vọng việc làm trong khu vực tư nhân đã ngày càng trở nên ảm đảm, trong bối cảnh nền kinh tế suy yếu và tâm lý kinh doanh xấu đi.

Tỷ lệ thất nghiệp trong số những thanh niên từ 16 đến 24 tuổi ở khu vực thành thị Trung Quốc đã duy trì trên mức 17% kể từ tháng 7. Trong khi đó, tỷ lệ tương tự tại Mỹ chỉ vào khoảng 10%.

Trong quá khứ, công việc nhà nước từng được coi là “bát cơm sắt” vì sự ổn định và giờ giấc làm việc cố định. Khi nền kinh tế tỷ dân mở cửa, giới trẻ có trình độ học vấn cao hơn đã tìm đến những công việc có mức lương tốt hơn trong khu vực tư nhân.

Vì vậy, thay vì làm việc trong khu vực nhà nước, người trẻ Trung Quốc bắt đầu khao khát chen chân vào những công ty công nghệ khổng lồ như Alibaba, Tencent và Huawei.

Giờ đây, trong bối cảnh nền kinh tế suy sụp và Bắc Kinh tăng cường kiểm soát các lĩnh vực tư nhân như bất động sản, công nghệ và dạy thêm, giấc mơ có “bát cơm sắt” đã quay trở lại.

Theo dữ liệu từ một hiệp hội thương mại và công nghiệp Trung Quốc, 500 công ty tư nhân lớn nhất nước này đã cắt giảm lực lượng lao động khoảng 314.600 người vào năm ngoái.

Cô Coral Yang, 22 tuổi, là một ví dụ cho sự thay đổi kể trên. Yang đã dành 4 tháng để tìm việc làm trước khi được nhận vào một công ty marketing. Tuy nhiên, chỉ vài tuần sau, lời mời làm việc bị huỷ bỏ khi công ty đó cắt giảm chi phí.

“Ngoài kia không có nhiều tin tuyển dụng. Tôi thật sự buồn khi mất đi lời mời làm việc sau nhiều tháng tìm kiếm, nhưng điều đó cho thấy khu vực tư nhân đã trở nên bất ổn như thế nào”, Yang chia sẻ với CNBC.

Hiện tại, Yang - cô gái tốt nghiệp một trường đại học có tiếng ở Thượng Hải với chuyên ngành phân tích dữ liệu - đang chuẩn bị để tham gia kỳ thi công chức vào năm sau.

Yang không phải người duy nhất. Theo một khảo sát do nền tảng tuyển dụng Zhilian Zhaopin thực hiện, ngày càng nhiều sinh viên lựa chọn khu vực công là mục tiêu nghề nghiệp hàng đầu của họ. Tỷ lệ này tăng từ khoảng 42% hồi năm 2020 lên khoảng 63% vào năm 2024.

Bình luận về thực trạng việc làm tại Trung Quốc, Phó Giáo sư Li Mingjiang của Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam nhấn mạnh sự bất ổn trên thị trường lao động, tình trạng sa thải và tăng trưởng tiền lương chậm đã thúc đẩy nhiều người trẻ tìm kiếm “sự an toàn, ổn định và uy tín xã hội trong khu vực công”.

Khó khăn còn phía trước

Số lượng hồ sơ xin việc trong khu vực công tăng vọt nhưng số vị trí tuyển dụng lại không theo kịp do chính quyền nhiều địa phương đang phải vật lộn để tăng biên chế, khiến người trẻ khó tìm việc làm trong nhà nước hơn.

Áp lực tài khoá do cuộc khủng hoảng bất động sản đã khiến nhiều chính quyền địa phương “thiếu tiền mặt và ngần ngại tuyển dụng thêm nhân viên”, theo nhà kinh tế Xu Jianwei của ngân hàng Natixis.

Ông Xu cũng lưu ý thêm rằng sau một giai đoạn mở rộng, hoạt động tuyển dụng của chính quyền địa phương hiện đã chững lại, khiến sự cạnh tranh giữa các ứng viên càng trở nên gay gắt hơn.

Theo dữ liệu do CNBC tiết lộ, số vị trí tuyển dụng mới tại các cơ quan chính phủ đã tăng 66% trong năm 2020 so với năm trước đó, trong bối cảnh nhu cầu công nhân viên chức tăng vọt để thực thi lệnh phong toả trong đại dịch.

Tuy nhiên, đến năm 2026, chính quyền trung ương Trung Quốc đã cắt giảm biên chế khoảng 4% xuống còn 38.119 vị trí. Do đó, sự cạnh tranh ngày càng trở nên khốc liệt với tỷ lệ chọi tăng từ 1/70 vào năm 2023 lên 1/100 vào năm nay.

Tỷ lệ ứng viên được nhận vào làm ở khu vực nông thôn, nơi việc làm vốn đã khan hiếm, còn khủng khiếp hơn. Tỷ lệ chọi là 1/6.470, tức là trong 6.470 ứng viên chỉ 1 người được chọn.

“Tỷ lệ cạnh tranh ở một số tỉnh hiện nay sánh ngang với các trường đại học danh giá nhất thế giới... Trở thành nhân viên nhà nước đang âm thầm trở thành một trong những sự kiện thể thao cạnh cạnh nhất tại Trung Quốc”, Giáo sư Han Shen Lin của Đại học New York Thượng Hải nói.

Vào năm tới, khoảng 12,7 triệu sinh việc tốt nghiệp đại học và trường dạy nghề - một con số cao kỷ lục - sẽ gia nhập thị trường việc làm. Điều này sẽ càng khiến cuộc đua trở nên gay gắt hơn.

Để tiếp nhận thêm nhân viên, Bắc Kinh đã nâng độ tuổi tối đa đủ điều kiện tuyển dụng lên ba năm - lên 38 tuổi đối với những người có bằng sau đại học và 43 tuổi với những người có bằng tiến sĩ. Tuy nhiên, biện pháp này là hoàn toàn không đủ để xoa dịu tình hình căng thẳng hiện nay.