Tập trận quanh đảo Đài Loan trở thành 'bình thường mới'

Nhiều nhà phân tích cho rằng những cuộc tập trận của Trung Quốc nhắm vào đảo Đài Loan đã “bình thường hóa” hoạt động quân sự tương tự trong khu vực quanh đảo.

Theo The Guardian, Quân Giải phóng Trung Quốc (PLA) đã tiến hành tập trận bắn đạn thật và các hoạt động khác tại vùng biển xung quanh đảo Đài Loan trong gần một tuần. 

Động thái này nhằm đáp trả chuyến công du của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tới Đài Bắc. Bắc Kinh coi đảo Đài Loan như một tỉnh và không loại trừ khả năng giành lại quyền kiểm soát bằng vũ lực cũng như phản đối bất cứ quốc gia nào ủng hộ chủ quyền của hòn đảo này.

Mặc dù một số hoạt động quân sự vẫn tiếp tục, màn tập trận hoành tráng tuần trước đã kết thúc. Các nhà quan sát đang cố đánh giá xem tình hình khu vực đã thay đổi như thế nào cũng như tương lai quan hệ giữa hai bờ eo biển Đài Loan.

Ông Alessio Patalano, Giáo sư chiến tranh và chiến lược ở Đông Á tại Đại học King’s College London, cho biết: “Động thái quân sự của Trung Quốc nhằm gây ra nỗi sợ hãi và cảm giác tất yếu đối với cảm tính cũng như lý trí của người dân trên đảo Đài Loan”.

Vẫn không rõ liệu Bắc Kinh đã cảm thấy mình đạt được mục tiêu thông qua các cuộc tập trận hay chưa. Một quan chức Lầu Năm Góc khẳng định rằng Trung Quốc sẽ không cố gắng chiếm lại đảo Đài Loan bằng vũ lực trong hai năm tới.

Xóa bỏ đường trung tuyến

Theo phân tích của The Guardian về dữ liệu công khai từ đảo Đài Loan, Trung Quốc và Nhật Bản, PLA đã điều ít nhất 140 máy bay vào vùng nhận dạng phòng không (AIDZ) của Đài Loan trong tuần trước.

Trong đó có 100 máy bay bay qua đường trung tuyến. Đường trung tuyến là ranh giới không chính thức chia cắt hai bờ eo biển Đài Loan. Các máy bay bao gồm chiến đấu cơ, máy bay trinh sát, máy bay ném bom H-6 và một máy bay tiếp nhiên liệu.

Hải quân Trung Quốc tuyên bố đã đến gần vùng biển của đảo Đài Loan. Ít nhất 41 tàu Trung Quốc cũng vượt qua đường trung tuyến. 

Theo phía Đài Bắc, 10 tàu hải quân của PLA đã chơi trò “mèo vờn chuột” xung quanh đường trung tuyến với 10 tàu của đảo Đài Loan vào hôm 7/8.

Ít nhất 7 "đợt" với một hoặc nhiều máy bay không người lái đã được phát hiện trên các hòn đảo xa xôi của Đài Loan, Kim Môn và Mã Tổ. Máy bay không người lái cũng được nhìn thấy gần Nhật Bản. Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết đã bắn pháo sáng để đáp trả. 

Bà Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc tại Quỹ Marshall của Đức cho rằng: “Không thể đánh giá chính xác PLA hiệp đồng tác chiến tốt như thế nào”.

“Không rõ ai đang chỉ huy và kiểm soát. Bắc Kinh đã tập luyện phong tỏa và thực hiện các cuộc tấn công, nhưng tổng thể thì hoạt động tập trận không chứa tất cả các yếu tố cần thiết để xâm chiếm hòn đảo”, bà nói.

Bà Glaser nói thêm rằng những cuộc tập trận sắp tới tập trung vào các hoạt động chống tàu ngầm và tấn công trên biển sẽ bù đắp cho những yếu tố còn thiếu vào tuần trước.

Hiện tại, hầu hết các nhà quan sát tập trung vào những động thái vượt qua đường trung tuyến, điều mà cho tới tuần trước còn là một sự kiện hiếm hoi. 

Sau nhiều thập kỷ tôn trọng ranh giới này, Bắc Kinh đã thay đổi lập trường, phủ nhận sự tồn tại của đường trung tuyến, điều máy bay và tàu vượt qua vào thời điểm căng thẳng gia tăng, đồng thời tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ eo biển.

"Bình thường hóa" hoạt động quân sự

Ngày 9/8, người đứng đầu cơ quan ngoại giao đảo Đài Loan, ông Joseph Wu lo ngại rằng PLA sẽ "bình thường hóa" hành động vượt qua đường trung tuyến. Ông kêu gọi cộng đồng quốc tế phản đối và nói rằng Bắc Kinh đang có mục tiêu kiểm soát eo biển.

Nhà phân tích cấp cao của Crisis Group tại Trung Quốc, bà Amanda Hsiao, cho biết: “Trong tương lai, có thể Trung Quốc sẽ không liên tục vượt đường trung tuyến ở quy mô như tuần trước, nhưng ‘điểm mấu chốt là phải thường xuyên hóa’ hoạt động này. Bắc Kinh đã nỗ lực liên tục nhằm phủ định đường trung tuyến”.

Ông John Culver, một nhà phân tích của CIA đã nghỉ hưu và cựu sĩ quan tình báo Đông Á cho biết cần lưu ý những gì PLA đã không thực hiện trong các cuộc tập trận. 

Bắc Kinh vẫn chưa đi vào lãnh thổ hoặc vùng biển tiếp giáp của đảo Đài Loan, bay máy bay chiến đấu qua hòn đảo, hoặc huy động lực lượng tuần duyên và hải đội dân quân. Ông cho rằng những lực lượng này "sẽ là chìa khóa cho một cuộc phong tỏa thực sự".

“Những hạn chế trên có thể được coi là sự kiềm chế từ phía Trung Quốc, nhưng cũng có thể hiểu là Bắc Kinh đang để dành những biện pháp leo thang này cho những lần tới”, ông Culver nói.

Yêu cầu các tàu thương mại tránh khu vực tập trận của Bắc Kinh đã hết hạn vào hôm 7/8, tuy nhiên PLA vẫn không cập nhật thông báo chính thức. Thay vào đó, Trung Quốc lại tuyên bố một cuộc tập trận mới và không nói rõ vị trí.

Các cuộc tập trận đã thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc ngày càng tăng ở Trung Quốc, đặc biệt là trên mạng, cũng như tư tưởng bài Mỹ và Nhật Bản. 

Tiến sĩ Ying-yu Lin thuộc Viện nghiên cứu chiến lược và các vấn đề quốc tế của Đại học Tamkang, nói rằng việc bà Pelosi có đến thăm đảo Đài Loan hay không cũng chẳng quan trọng.

Ông mong đợi một "màn trình diễn lớn" trước Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc vào cuối năm nay, khi Chủ tịch Tập Cận Bình có gắng cố được nhiệm kỳ thứ ba.

Ông Lin nói: “[Chủ tịch Tập] muốn thể hiện quyền lực của mình, để đảo Đài Loan và Mỹ biết rằng Trung Quốc không giống như 25 năm trước và PLA đang trỗi dậy”. 

"Ông Tập cũng muốn thể hiện sức mạnh của mình với người dân đại lục", Tiến sĩ Lin nhận định.