Mỹ và Trung Quốc đang đẩy nợ toàn cầu lên kỷ lục mới

Theo Bloomberg, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cảnh báo Mỹ, Trung Quốc và những nền kinh tế lớn khác cần làm nhiều hơn nữa để giải quyết khoản nợ sắp lên mức cao kỷ lục trong 5 năm tới. Khối nợ này sẽ hạn chế khả năng ứng phó của các quốc gia trước những khủng hoảng trong tương lai.

Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới tháng 4/2023, IMF đã dự báo tỷ lệ nợ trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của thế giới sẽ đạt 99,6% vào năm 2028, gần với mức đỉnh của năm 2020 - thời điểm các chính phủ cùng vay nợ để vực dậy nền kinh tế sau những khó khăn từ đại dịch COVID.

Giám đốc Vấn đề Tài khóa IMF, ông Vitor Gaspar cho biết gánh nặng nợ của thế giới đang tăng trở lại sau khi từng đi xuống vào năm 2021 và 2022 nhờ lạm phát và sự phục hồi nhanh chóng của nhiều nền kinh tế tiên tiến.

Ông Gaspar trả lời phỏng vấn: “Trong tương lai, nợ công không chỉ tăng cao hơn mà còn nhanh hơn kỳ vọng trước đại dịch”. Ông nhận định rằng tình trạng này đang đặt nền kinh tế toàn cầu đi sai hướng khi phải đối mặt với những lo ngại ngắn hạn về suy thoái kinh tế và khủng hoảng tín dụng hiện nay.

“Bạn cần chuẩn bị thêm dư địa tài khóa để sẵn sàng đối mặt với những diễn biến bất lợi, có thể là về kinh tế hoặc tài chính”, ông nói.

Ngoài những rủi ro ngắn hạn, các chính phủ cũng cần phải ở trong tình trạng tài chính mạnh mẽ để đối phó với những thách thức dài hạn như biến đổi khí hậu, quá trình chuyển đổi xanh và tình trạng nhân khẩu học ngày càng tồi tệ.

Tuy nhiên, bất chấp những dự báo ảm đạm trên, ông Gaspar cho biết IMF tin rằng các nhà hoạch định chính sách tài khóa đã có cách tiếp cận đúng đắn vào năm 2020 để đối mặt với COVID.

Để nhanh chóng thu hẹp thâm hụt tài khóa, IMF gợi ý các nước có thể hạn chế trợ giá năng lượng. “Khiến sự hỗ trợ có mục tiêu hơn, chỉ hướng đến những người thực sự cần sẽ giúp giảm thâm hụt và tăng hiệu quả”, ông Paolo Mauro, Phó Giám đốc Vấn đề Tài khóa IMF giải thích.

Mỹ, Trung Quốc là nguyên nhân lớn nhất

IMF cho biết Mỹ và Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới - đang thúc đẩy sự gia tăng của nợ toàn cầu. Tỷ lệ nợ/GDP của Mỹ được dự đoán sẽ tăng từ 121,7% vào năm 2022 lên mức 136,2% vào năm 2028. Tại Trung Quốc, tỷ lệ này sẽ tăng từ 77,1% lên 104,9% trong cùng giai đoạn.

Ngoài ra, Brazil, Nhật Bản, Nam Phi, Thổ Nhĩ Kỳ và Anh cũng được kỳ vọng sẽ có tốc độ tăng trưởng nợ hơn 5% GDP trong 5 năm tới.

Nếu không phải chịu gánh nặng nợ ngày càng tăng nhanh ở Mỹ và Trung Quốc, nợ của thế giới có thể sẽ giảm nhẹ trong giai đoạn từ 2022 đến 2028. Theo IMF, nhiều nền kinh tế phát triển có thể trả được chi phí nợ ngày càng tăng, nhưng các nước có thu nhập thấp thì không thể. Khoảng 60% các nước có thu nhập thấp đang rơi vào khủng hoảng nợ hoặc đối mặt với nguy cơ này, theo IMF.

Thay vì giảm gánh nặng và chi phí trả nợ, trong hai năm qua, nhiều nước nghèo lại chứng kiến kết quả ngược lại. Các ngân hàng trung ương nâng lãi suất, đồng USD mạnh hơn đã lấn át những nỗ lực nhằm giảm gánh nặng nợ trong đại dịch.

IMF và World Bank đã và đang kêu gọi các chủ nợ, bao gồm cả Trung Quốc - chủ nợ song phương lớn nhất của các thị trường mới nổi - nhanh chóng đồng ý tái cơ cấu nợ. Tuy nhiên, những lời kêu gọi này đang rơi vào bế tắc.