Lưu thông kép: Chiêu bài mới của Trung Quốc trong môi trường thương mại đổi thay chóng mặt

Chiến lược "lưu thông kép"

Trong bối cảnh thế giới phải chịu nhiều ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19 và căng thẳng Mỹ - Trung, chính quyền Bắc Kinh đã đưa ra một loạt chính sách mới để thúc đẩy nền kinh tế nội địa. Lần này, chính sách của Bắc Kinh sẽ xoay quanh một chiến lược mới mang tên "lưu thông kép".

Theo CNBC, lưu thông kép là chiến lược liên quan đến hai vòng hoạt động kinh tế trong và ngoài nước với trọng tâm là kinh tế Trung Quốc.

Giới quan sát đang không biết liệu chiến lược "lưu thông kép" có phản ánh một thay đổi lớn trong chính sách kinh tế của Bắc Kinh, hay khái niệm này mới mẻ đến đâu.

Tuy nhiên, đáng chú ý là chiến lược mới này xuất hiện chỉ vài tháng trước khi các quan chức Trung Quốc công bố kế hoạch kinh tế 5 năm lần thứ 14. Các cuộc thảo luận công khai trong vài tuần qua đã phần nào tiết lộ được một số hàm ý của chiến lược lưu thông kép với hoạt động thương mại toàn cầu.

Một trong các báo cáo do các nhà kinh tế tại ICBC International (trụ sở tại Hong Kong) công bố đã đề cập đến tác động của lưu thông kép đối với quá trình toàn cầu hóa tiếp theo.

Báo cáo này đã sử dụng hai biểu đồ. Biểu đồ đầu tiên mô tả nền kinh tế quốc tế với Mỹ là động lực thúc đẩy nhu cầu hàng hóa trên toàn cầu.

Biểu đồ thứ hai minh họa thế giới bị chia thành ba phần: châu Âu, Bắc Mỹ và châu Á. Ba phần này sẽ tương tác với nhau ở qui mô khu vực. Trung Quốc và mô hình "lưu thông nội bộ" của họ sẽ nằm ở trung tâm của châu Á.

Trung Quốc đã nhận ra điềm gở

Nhà nghiên cứu Stephen Olson của tổ chức phi lợi nhuận Hinrich Foundation, cho hay: "Chính sách lưu thông kép cho thấy Trung Quốc đã nhận ra rằng họ không thể phụ thuộc nhiều vào thương mại quốc tế trong hai thập kỉ tới như từng làm trong 20 năm trước".

Ông Olson lưu ý: "Mỹ ngày càng xem chính sách hội nhập kinh tế sâu rộng với Trung Quốc là một sai lầm mang tính chiến lược, vì điều này mang lại lợi ích lớn cho Bắc Kinh nhưng lại kém hiệu quả cho Washington".

Thuế quan mà hai nền kinh tế lớn nhất thế giới áp dụng với nhau trong hai năm qua đã làm giảm lượng hàng hóa lưu thông giữa hai nước.

Mỹ vẫn là điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc. Tuy nhiên vào năm 2019, khi căng thẳng thương mại leo thang, ngôi vị đối tác thương mại (bao gồm xuất khẩu và nhập khẩu) hàng đầu của Trung Quốc đã chuyển từ tay Bắc Mỹ sang Liên minh châu Âu (EU), theo dữ liệu của Hải quan Trung Quốc. Năm nay, ASEAN đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc.

Tuần trước, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố: "Vị thế của Trung Quốc trong nền kinh tế thế giới sẽ tiếp tục gia tăng, mối quan hệ của chúng tôi với nền kinh tế toàn cầu sẽ trở nên gần gũi hơn và cơ hội mà chúng tôi tạo ra cho các nước khác sẽ lớn dần".

"Trung Quốc sẽ như một thỏi nam châm lớn, thu hút hàng hóa và các nguồn lực quốc tế quan trọng khác", ông Tập nhấn mạnh.

Không thiếu thách thức trong nước

Ở quê nhà, Trung Quốc đang có nhiều vấn đề cần giải giải quyết. Một số trong các thách thức đó chỉ mới xuất hiện, chẳng hạn như đợt lũ kinh hoàng ở miền nam đất nước trong năm nay.

Các vấn đề bám rễ từ lâu cũng đang trở nên nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào nợ để tăng trưởng và môi trường kinh doanh ưu ái các công ty nhà nước hơn doanh nghiệp tư nhân. Trên thực tế, khu vực tư nhân hiện đang tạo ra phần lớn công ăn việc làm cho người dân Trung Quốc.

Theo ông Yan Se - nhà kinh tế trưởng của công ty môi giới Founder Securities, việc Bắc Kinh chú trọng hơn vào thị trường nội địa một phần là lời nhắc nhở các chính quyền địa phương phải nỗ lực cải thiện môi trường trong nước.

Ông Yan dự đoán, Bắc Kinh cũng sẽ công bố thêm chính sách khác để hỗ trợ đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc cũng như củng cố hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới.

Khi thị trường Trung Quốc phát triển và các thách thức về thương mại quốc tế ngày càng gia tăng, nhiều công ty nước ngoài đang áp dụng chiến lược "tại Trung Quốc, vì Trung Quốc".

Bắc Kinh hoan nghênh các khoản đầu tư nước ngoài và nỗ lực nhiều hơn để giữ chân các doanh nghiệp nước ngoài, bất chấp căng thẳng địa chính trị trên trường quốc tế.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, vốn FDI của đất nước tỉ dân trong tháng 7 năm nay tăng 12,2% so với cùng kì năm ngoái lên 9,05 tỉ USD. Số liệu này đánh dấu tháng thứ 4 liên tiếp vốn FDI rót vào Trung Quốc tăng kể từ khi đại dịch COVID-19 lây lan mạnh vào đầu tháng 2. Ngược lại, OECD dự báo dòng vốn FDI trên toàn cầu dự kiến sẽ giảm 30%.

"Vốn (capital) chính là vua. Nếu bạn tạo ra môi trường ổn định hơn các nước khác, sẽ có nhiều nhà đầu tư tìm đến", ông Bruce Pang - người đứng đầu bộ phận nghiên cứu chiến lược và vĩ mô tại công ty tài chính China Renaissance cho hay.

Theo ông Pang, các xu hướng trong đầu tư nước ngoài và thay đổi về định hướng xuất khẩu của Trung Quốc vốn đã diễn ra từ trước, và chỉ tăng tốc thêm kể từ khi đại dịch bùng phát.

Giới chức và doanh nghiệp cũng đang cố gắng giúp các công ty Trung Quốc chuyển trọng tâm về thị trường nội địa, CNBC cho hay.

"Trên thực tế, chuyển từ xuất khẩu thành tiêu thụ nội địa là một quyết định đúng đắn, nhờ đó nền kinh tế Trung Quốc có thể phát triển ổn định. Điều này cũng có lợi cho thế giới", ông Xu Hongcai - Phó Giám đốc Ủy ban Chính sách Kinh tế thuộc Hiệp hội Khoa học Chính sách Trung Quốc, nhận định.

Quá trình chuyển đổi đau đớn

Về chính sách thúc đẩy tiêu dùng trong nước, hình dung của Bắc Kinh chưa chắc sẽ là những gì xảy ra trên thực tế, đặc biệt là trong vài tháng tới.

"Hiện tại, nhu cầu trong nước đang phục hồi, tuy nhiên rất khó để tiêu dùng của người dân Trung Quốc trở về mức trước đại dịch", ông Xu cảnh báo. "Nhu cầu chung đã giảm vì có các sản phẩm thay thế. Do đó, mọi người cần phải tìm những công việc khác và giai đoạn chuyển đổi này sẽ đau đớn hơn".

Sau khi GDP giảm 6,8% trong quí I, mức tăng bất ngờ 3,2% trong quí II được hỗ trợ nhờ đầu tư tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản.

Doan số bán lẻ vẫn giảm 1,1% trong tháng 7, khi mà tăng trưởng mua sắm trực tuyến không đủ bù vào mức sụt giảm chung, CNBC lí giải.

"Tiêu dùng chắc chắn không phải là động lực kinh tế trong năm nay hay năm tới. Thay vào đó, đầu tư và xuất khẩu sẽ kéo nền kinh tế Trung Quốc đi lên", bà Dan Wang - nhà kinh tế trưởng của công ty Hang Seng China, nhận định.

"Để thúc đẩy tiêu dùng hoặc đóng góp của tiêu dùng vào tăng trưởng chung, Trung Quốc phải thực hiện một số cải cách lớn về phân phối thu nhập. Một thách thức lớn ở mặt này chính là cải cách doanh nghiệp nhà nước", bà Wang nói tiếp.

Về lâu dài, Trung Quốc phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế tập trung hơn vào thị trường nội địa.

Bà Wang nói thêm, một trong các lí do khiến Trung Quốc theo đuổi chiến lược lưu thông kép là vì Bắc Kinh ngày càng có tầm ảnh hưởng trên thế giới, bất kì điều gì Bắc Kinh làm đều sẽ có tác động lớn khi các nước khác đánh giá lại mức độ phụ thuộc của họ vào gã khổng lồ châu Á này.

"Tôi nghĩ trong giai đoạn hiện tại, Trung Quốc chủ yếu phải giải quyết rủi ro từ Mỹ. Họ cũng muốn đảm bảo giữ vững vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng toàn cầu của mình", bà Wang nhấn mạnh.