Lợi suất trái phiếu nhảy vọt có thể chấm dứt chu kỳ tăng lãi suất lịch sử của Fed

Trong hơn một năm qua, các quan chức Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã liên tục nhấn mạnh rằng để khống chế lạm phát, họ có thể phải giữ lãi suất ở mức cao trong thời gian dài hơn so với kỳ vọng của các nhà đầu tư.

Phố Wall có thể đã đồng tình với nhận định của các quan chức Fed khi lợi suất trái phiếu kho bạc dài hạn tăng mạnh từ mức 4% hồi đầu tháng 8 lên khoảng 5%.

Khi lợi suất tăng nhanh, chi phí đi vay của các doanh nghiệp và hộ gia đình tại Mỹ cũng sẽ đi lên. Điều này có thể cho phép Fed dừng chu kỳ tăng lãi suất của mình, theo Wall Street Journal.

Kể từ tháng 3 năm ngoái, ngân hàng trung ương Mỹ đã nâng lãi suất với tốc độ nhanh nhất trong 4 thập kỷ qua. Lãi suất quỹ liên bang đang nằm trong phạm vi 5,25 - 5,5%, cao nhất trong 22 năm.

Trong khi các quan chức Fed kiểm soát lãi suất ngắn hạn, thị trường mới là bên quyết định chi phí đi vay trong dài hạn.

Lợi suất tăng cao hơn có thể chắt chặt các điều kiện tài chính, thể hiện qua việc định giá chứng khoản giảm, đồng USD mạnh lên và chênh lệch giữa lợi suất và lãi suất đi vay tại các ngân hàng thương mại nới rộng.

Để xác định mức độ tác động của lợi suất lên nền kinh tế, các chuyên gia thường phải tìm hiểu lý do tại sao chúng lại đi lên.

Lợi suất có thể bật tăng khi nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ phải nâng lãi suất ngắn hạn lên cao hơn nữa để hạ nhiệt lạm phát hoặc vì nhà đầu tư cho rằng lạm phát sẽ tiếp tục nóng lên. Đây là hai lý do khiến lợi suất tăng trong hai năm qua.

Nếu nhà đầu tư tin tưởng Fed sẽ tiếp tục nâng lãi suất và đà tăng của lợi suất là yếu tố đang thắt chặt các điều kiện tài chính, ngân hàng trung ương Mỹ sẽ phải chấp nhận thực tế này hoặc có nguy cơ khiến các điều kiện tài chính nới lỏng, từ đó thúc đẩy áp lực lạm phát phình to.

Tuy nhiên, các quan chức Fed, bao gồm cả Chủ tịch Jerome Powell, không nghĩ rằng đó là nguyên nhân dẫn đến đợt bán tháo gần đây trên thị trường trái phiếu kho bạc. Cần lưu ý rằng giá trái phiếu biến động ngược chiều với lợi suất.

Tại một sự kiện hồi cuối tháng 10, ông Powell từng nhấn mạnh: “Thị trường trái phiếu kho bạc lao dốc dường như không phải do nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ tăng lãi suất lên cao hơn”.

Bình luận của ông Powell cho thấy lợi suất tăng chủ yếu là do nhà đầu tư đang yêu cầu thêm “phần bù kỳ hạn” (term premium) để nắm giữ trái phiếu kho bạc kỳ hạn dài.

Ông Powell từng hàm ý rằng phần bù kỳ hạn cao hơn có thể giúp Fed không phải tăng lãi suất ngắn hạn quá nhiều. Hay nói cách khác, việc lợi suất tăng có thể thay thế một vài đợt tăng lãi suất.

“Thị trường trái phiếu đang giúp Fed thắt chặt các điều kiện tài chính, do vậy các nhà hoạch định chính sách có thể hành động thận trọng hơn một chút”, ông Shamik Dhar, kinh tế trưởng tại BNY Mellon Investment Management, cho hay.

Tác động tương đương bao nhiêu lần tăng lãi suất?

Theo tính toán của các nhà kinh tế tại Deutsche Bank, do lợi suất trái phiếu kho bạc đã tăng mạnh kể từ tháng 9, các điều kiện tài chính cũng đã thắt chặt đáng kể, khiến hoạt động kinh tế thu hẹp 0,6 điểm % trong năm tới.

Họ kết luận rằng các diễn biến kể trên tương đương với khoảng ba lần tăng lãi suất, mỗi lần 25 điểm cơ bản.

Phân tích tương tự của bà Tilda Horvath, cựu chuyên gia kinh tế của Fed, cho thấy đà tăng gần đây của phần bù kỳ hạn có thể tương đương một lần nâng lãi suất 25 điểm cơ bản.

Hồi tháng 9, hầu hết giới chức Fed đã phát tín hiệu rằng họ sẽ tăng lãi suất thêm một lần nữa trong năm 2023. Nếu nhận định của bà Horvath đúng, diễn biến của lợi suất có thể giúp Fed kết thúc chu kỳ tăng lãi suất.

Nếu phần bù kỳ hạn lên cao hơn nữa, ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới có thể sẽ phải hạ lãi suất trong hai năm tới. Mức giảm lãi suất có thể cao hơn dự đoán hồi tháng 9 của Fed khoảng 50 điểm cơ bản.