Kho chứa đầy ắp, giá khí đốt về âm: Liệu châu Âu đã hết khủng hoảng năng lượng?

Theo Financial Times, vào hôm 24/10, giá khí đốt giao ngay tại châu Âu đã về âm. Trong một tiếng đồng hồ, người bán sẵn sàng trả gần 16 EUR cho bất cứ ai sẵn sàng lấy đi 1 MWh khí đốt, tương đương với năng lượng mà một hộ gia đình trung bình Anh tiêu thụ một tháng. Cuối tháng 8, thị trường khí đốt châu Âu từng chứng kiến mức giá kỷ lục hơn 300 EUR/MWh.

Tất nhiên, giá âm chỉ được ghi nhận duy nhất tại sàn giao dịch Hà Lan. Và mức giá này cũng chỉ được duy trì trong một giờ, sau đó nhanh chóng bật lại mốc 50 EUR/MWh, gấp đôi so với trung bình mà châu Âu thường phải trả trong những năm qua.

Nguyên nhân của hiện tượng giá âm là khí hóa lỏng (LNG) tiếp tục chảy về châu Âu trong khi các cơ sở lưu trữ đã đầy. Thời tiết ấm hơn bình thường và các biện pháp tiết kiệm nhiên liệu cũng đã giúp châu Âu không phải tiêu thụ quá nhiều khí đốt.

Giá khí đốt giao ngày hôm sau ở mức 50 EUR/MWh, giá giao tháng 11 ở mức 100 EUR/MWh, chưa bằng 1/3 so với đỉnh và giá giao tháng 11/2023 đã giảm từ gần 300 EUR/MWh xuống chỉ còn 140 EUR.

Rủi ro ở phía trước

Theo Bloomberg, vẫn còn nhiều rủi ro ở phía trước với châu Âu. Mức tiêu thụ nhiên liệu phụ thuộc vào thời tiết, và mùa đông lạnh giá có thể khiến châu Âu đốt hết kho dự trữ của mình.

Các chính phủ cũng đang căng mình để đối phó với các cuộc phá hoại nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng, có nguy cơ gây ảnh hưởng đến thị trường. Tuy vậy, tính đến cuối tháng 10, lục địa già đang trong tình trạng tốt hơn so với những gì mà các nhà hoạch định chính sách từng dám kỳ vọng.

Ông Giacomo Masato, nhà phân tích và khí tượng hàng đầu tại công ty năng lượng Illumia cho biết: “Tình trạng dư thừa khí đốt tại châu Âu sẽ kéo dài đến ít nhất là tháng 12. Châu Âu không có khả năng phải chịu với một đợt lạnh kéo dài vào tháng 11”.

Giá khí đốt đang ở mức thấp nhất kể từ tháng 6, bất chấp những nguy cơ tiềm ẩn. Hợp đồng tương lai giao tháng 2/2023 đang có mức giá cao hơn 44% so với tháng 11/2022, cho thấy các vấn đề về nguồn cung dự kiến vẫn sẽ tiếp diễn.

Việc tiết kiệm khí đốt tại châu Âu vẫn sẽ cần thiết. Theo Timera Energy, mức giảm nhu cầu khí đốt trong năm 2022 ước tính khoảng 7-9%, “chủ yếu do khách hàng công nghiệp phải đóng cửa. Tuy nhiên, con số này không đạt mục tiêu 15% của EU”.

Các nhà phân tích tại Timera cho biết: “Khả năng của châu Âu trong việc tìm ra nguồn năng lượng thay thế trong hai năm tới phụ thuộc nhiều vào việc giảm nhu cầu. Chúng tôi nghĩ rằng cuộc khủng hoảng còn lâu mới kết thúc”.

Theo Gas Infrastructure Europe, tính đến ngày 26/10, kho dự trữ khí đốt của châu Âu đã đầy 93,9% và Đức ở mức 97,8%. Mức dự trữ trên chỉ đủ cho nhu cầu ở Đức trong hai tháng nếu thời tiết lạnh hơn. Vì vậy, châu Âu sẽ cần phải tiếp tục mua thêm LNG.

May mắn cho châu lục già, theo mô hình thời tiết của Bloomberg, nhiệt độ có thể sẽ ôn hòa hơn so với bình thường cho tới tháng 11. Đồng thời, các tàu LNG vẫn tiếp tục tới châu Âu. Vùng Tây Bắc Châu Âu dự kiến sẽ nhận 82 tàu chở LNG trong tháng này, nhiều hơn 19% so với tháng 9.

Theo nhà môi giới tàu biển Fearnleys A/S, nhiều tàu chở LNG đang biến thành các kho nổi để chờ đợi giá lên cao hơn và cũng do khả năng tiếp nhận nhiên liệu hạn chế của châu Âu. Tình hình này có thể kéo dài đến giữa tháng 1, theo ông Oystein Kalleklev, Giám đốc điều hành của Flex LNG.

Chỉ số về lượng tàu chở LNG chờ trên biển từ 20 ngày trở lên của Bloomberg đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2017. Tuần trước Enagas SA của Tây Ban Nha đã cảnh báo về khả năng phải hạn chế số lượng tàu đến vì nước này không có chỗ để chứa lượng LNG dư thừa.

Trong khi giá khí đốt tại châu Âu hiện đang giảm, nhu cầu ở châu Á có thể tăng lên và Nga vẫn có khả năng chấm dứt dòng khí đốt quá cảnh qua Ukraine. Cả hai đều sẽ gây thêm áp lực tăng giá và khiến việc tích trữ năng lượng trở nên khó khăn hơn trong năm 2023.

Các bộ trưởng năng lượng châu Âu cũng đang thảo luận về mức giới hạn tạm thời với giá khí đốt. Tuy vậy, biện pháp trên có thể khiến châu Âu gặp khó khăn trong việc thu hút các lô hàng LNG trong mùa đông này.

Bà Katja Yafimava, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, cho biết: “Khi nhiệt độ bắt đầu giảm và kho dự trữ cạn kiệt, tình trạng cung-cầu không cân bằng sẽ khiến giá cao và áp lực lạm phát lớn hơn nữa. Vấn đề này nhiều khả năng sẽ trở nên nghiêm trọng trong mùa đông tới”.

Liều thuốc giá cao

Khi dòng chảy khí đốt qua đường ống Nord Stream 1 bị ngừng, các chuyên gia từng kỳ vọng giá khí đốt sẽ tăng lên và ngành công nghiệp tỏ ra lo lắng.

Liên đoàn các ngành công nghiệp Đức (BDI) đã cảnh báo về “một cuộc suy thoái khổng lồ”. Ngược lại, các nhà kinh tế lại dự báo rằng mức tiêu thụ sẽ giảm do người dân và doanh nghiệp phản ứng với giá cả.

Tình hình kinh tế sẽ còn khó khăn trên khắp châu Âu trong mùa đông này. Hoạt động sản xuất amoniac để làm phân bón đã phải tạm ngừng và mới được nối lại vài ngày trước. Lượng lớn phân bón của châu Âu đang được nhập khẩu từ Mỹ.

Than bẩn và năng lượng tái tạo đã được sử dụng để thay thế khí đốt trong sản xuất điện. Theo phân tích của công ty tư vấn Ember, từ tháng 3 đến tháng 9, năng suất điện mặt trời và gió tại châu Âu đã tăng với với tốc độ kỷ lục.

Đồng thời, người tiêu dùng và ngành công nghiệp châu Âu đều nỗ lực giảm lượng tiêu thụ khí đốt, không chỉ vì thời tiết ôn hòa.

Trong những tuần gần đây, việc sử dụng khí đốt trong công nghiệp tại Đức đã giảm khoảng 20 đến 25% so với cùng kỳ năm trước, trong khi sản lượng lại cao hơn 2,1% so với tháng 8/2021. Mức tiêu thụ khí đốt của các hộ gia đình ở Đức cũng có mức giảm tương tự.

Giá khí đốt tăng cũng sẽ khuyến khích châu Âu đầu tư nhiều hơn vào các cảng tiếp nhận LNG và kết nối đường ống để tạo ra ra một thị trường duy nhất.