Đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân từ thừa kế đối với giới siêu giàu

Tại hội thảo với chủ đề "Luật Thuế Thu nhập cá nhân - Đảm bảo công bằng, thúc đẩy tăng trưởng" do Báo Lao động tổ chức chiều 14/3, PGS. TS. Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân đã trình bày một số bất cập trong Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện nay.

Trong đó, về thu nhập thừa kế, PGS. TS. Phan Hữu Nghị nêu rõ, hiện nay, thuế thu nhập cá nhân chỉ áp dụng đối với thừa kế ngoài quan hệ cha mẹ - con cái, anh chị em ruột, vợ chồng,...Tuy nhiên, theo thông lệ quốc tế, phần lớn các quốc gia đều áp dụng thuế đối với thừa kế nhằm đảm bảo công bằng và tránh thất thu ngân sách. Trong khi đó Việt Nam chưa có Luật Thuế tài sản.

Ông Nghị cho biết, xu hướng hiện nay của các nước là tách riêng quản lý thuế đối với giới siêu giàu. Nước ta có chi cục thuế quản lý doanh nghiệp lớn vì vậy với thuế TNCN cũng cần nghiên cứu quản lý và dịch chuyển tài sản của giới siêu giàu. Vì nhóm này chiếm số ít nhưng lại chiếm phần lớn tài sản trong xã hội và các tài sản có giá trị lớn.

Để điều chỉnh phù hợp với thông lệ quốc tế, PGS. TS. Phan Hữu Nghị đề xuất xem xét áp dụng mức thuế suất 15 - 20% đối với tài sản thừa kế lớn, tương tự như thuế suất áp dụng ở một số quốc gia phát triển. Đồng thời, ông cho rằng cần có ngưỡng giá trị để miễn thuế hoặc áp dụng thuế suất thấp đối với các tài sản có giá trị nhỏ, không lớn để tránh tác động đến những hộ gia đình không thuộc nhóm thu nhập cao nhưng có tài sản thừa kế cho tặng.

Bên cạnh đó, dẫn ví dụ từ một số quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, ông Nghị cho biết, các nước này đã áp dụng chính sách ưu đãi thuế đối với người thừa kế đã trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ hoặc người thân trong nhiều năm.

Theo đó, nếu Việt Nam áp dụng chính sách này, người thừa kế có thể được giảm xuống mức thuế suất còn từ 5 - 10% hoặc miễn thuế hoàn toàn trong một số trường hợp đặc biệt như người già yếu, người khuyết tật,... Do đó, ông đề nghị Việt Nam cân nhắc đánh thuế đối với thu nhập từ thừa kế giới siêu giàu.

“Chúng ta nên quan tâm tới việc quản lý thuế đối với giới siêu giàu bởi đối tượng này có thể nộp thuế rất nhiều", PGS. TS. Phan Hữu Nghị nhấn mạnh.

Chuyên gia cho rằng việc mở rộng cơ sở thuế và đối tượng nộp thuế đối với thu nhập từ thừa kế và quà tặng không chỉ giúp đảm bảo công bằng trong hệ thống thuế mà còn hạn chế tình trạng lách thuế, tích lũy tài sản bằng mọi cách cho thế hệ sau, đồng thời tăng nguồn thu cho ngân sách và đảm bảo sự minh bạch trong khai báo tài sản.

Bàn về thuế thừa kế, quà tặng và bất động sản, PGS.TS. Lê Xuân Trường, Trưởng khoa Thuế, Học viện Tài chính cho rằng nên miễn thuế đối với các giao dịch thừa kế, quà tặng giữa bố mẹ, vợ chồng và con cái.

Tuy nhiên, ông cũng đề xuất cân nhắc thu hẹp phạm vi đánh thuế thừa kế và tài sản bằng cách đặt ngưỡng chịu thuế phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội. Ngưỡng này có thể là 5 tỷ, 10 tỷ hoặc cao hơn để đảm bảo công bằng, đặc biệt với các khoản thừa kế lớn từ những cá nhân có thu nhập cao để lại cho thế hệ sau.

Trước đó, tại dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng dự án Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đã đề xuất nghiên cứu và bổ sung quy định về thu nhập từ thừa kế và quà tặng vào luật, nhằm mở rộng cơ sở thuế và đảm bảo công bằng trong việc đóng góp vào ngân sách Nhà nước.

Theo Bộ Tài chính, Việt Nam đang không tính thuế thu nhập cá nhân với một loại tài sản thừa kế như nhiều nước áp dụng.

Cụ thể, khoản 9, khoản 10 Điều 3, Điều 18 Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành chỉ quy định thu thuế đối với tài sản thừa kế, quà tặng là chứng khoán, phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh, bất động sản và tài sản khác phải đăng ký sở hữu hoặc đăng ký sử dụng mà không thu thuế thu nhập cá nhân đối với một loại tài sản thừa kế mà nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng.

Chẳng hạn, nhiều quốc gia đánh thuế thừa kế, quà tặng theo giá trị, gồm tài sản và tiền mặt. Bộ Tài chính cũng nếu các dẫn chứng cụ thể, như Thái Lan, tài sản chịu thuế thừa kế gồm bất động sản, chứng khoán, tài sản tài chính, tài khoản tiền gửi ngân hàng hoặc các loại tiền khác có tính chất tương tự. Hàn Quốc, Nhật Bản quy định đánh thuế cá nhân với tất cả tài sản được thừa kế.

Do đó, Bộ Tài chính đề xuất rà soát, nghiên cứu bổ sung quy định về thu nhập từ thừa kế, quà tặng tại Luật Thuế thu nhập cá nhân cho phù hợp với thực tế.

Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành quy định mức thuế suất từ thừa kế và quà tặng là 10% và miễn thuế đối với các khoản thừa kế từ những người trong gia đình. Theo dự kiến, Chính phủ sẽ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) tại kỳ họp tháng 10 năm nay.