Chu kì 60 năm xoay vần, ông Tập lo dòng doanh nghiệp tháo chạy vì đại dịch sẽ cản bước Trung Quốc lên ngôi đầu thế giới

Chủ trương của Nhật Bản chỉ mới là khởi đầu

Giữa đại dịch COVID-19, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đề xuất xây dựng một nền kinh tế ít phụ thuộc vào Trung Quốc hơn để Nhật Bản có thể tránh được tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng trong tương lai. 

Đề xuất của Thủ tướng Abe đã làm bùng lên một cuộc tranh luận sôi nổi trong giới chính trị gia Trung Quốc.

Nikkei Asian Review dẫn lời nguồn thạo tin cho biết, tại Trung Nam Hải (khu vực ở trung tâm thủ đô Bắc Kinh, đồng thời là nơi tập trung các nhà lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc) "đang xuất hiện nhiều mối lo ngại sâu sắc về việc các công ty nước ngoài rút khỏi thị trường tỉ dân".

"Vấn đề được đặc biệt quan tâm và thảo luận chính là điều khoản trong gói kích thích kinh tế khẩn cấp của chính phủ Nhật Bản, trong đó khuyến khích (và tài trợ cho) việc tái lập chuỗi cung ứng", nguồn thạo tin nói.

Nếu đại dịch COVID-19 không xảy ra, chuyến thăm đầu tiên của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Nhật Bản có thể đã thành công tốt đẹp, ông Tập sẽ tự hào tuyên bố một "kỉ nguyên mới" cho quan hệ Trung - Nhật.

Chủ tịch Tập Cận Bình cũng có thể sẽ chúc mừng ông Abe khi mà Nhật Bản đang chuẩn bị cho sự kiện lớn tiếp theo - Thế vận hội mùa hè 2020.

Tuy nhiên trên thực tế, cả chuyến thăm của ông Tập lẫn Thế vận hội Tokyo 2020 đều bị hoãn lại và quan hệ Trung - Nhật đang đứng ở ngã ba đường.

Tín hiệu cho chính sách mới của ông Abe đã xuất hiện từ ngày 5/3. Sau khi xử lí ổ dịch Diamond Princess, Nhật Bản vẫn phải đối mặt với thách thức khác là ngăn chặn sự lây lan của đại dịch.

Vào ngày 5/3, tình cờ cùng ngày thông báo hoãn chuyến thăm của ông Tập được công bố, chính phủ Nhật bản đã tổ chức một cuộc họp của Hội đồng Đầu tư cho Tương lai. Ông Abe, người chủ trì cuộc họp, cho biết ông muốn các cơ sở sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng cao trở về quê nhà Nhật Bản.

Tham gia cuộc họp còn có các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có ảnh hưởng như ông Hiroaki Nakanishi - Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp Nhật Bản (hay nổi tiếng hơn với cái tên Keidanren).

"Do đại dịch COVID-19, sản phẩm xuất từ Trung Quốc sang Nhật Bản ngày càng ít dần", ông Abe nói. "Mọi người đang rất lo lắng về chuỗi cung ứng".

Liên quan đến các sản phẩm phụ thuộc nhiều vào dây chuyền sản xuất của chỉ mình Trung Quốc, Thủ tướng Abe nói "chúng ta cần phải cố gắng di dời các mặt hàng có giá trị gia tăng cao về Nhật Bản".

"Còn những sản phẩm khác, chúng ta nên đa dạng hóa cơ sở sản xuất sang Đông Nam Á", ông Abe phát biểu thêm.

Bình luận của ông Abe rất rõ ràng và được đưa ra trong bối cảnh tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng gây ảnh hưởng đến việc thu mua phụ tùng ô tô và các sản phẩm khác mà Nhật Bản thường phụ thuộc vào Trung Quốc, gây tổn hại nghiêm trọng cho hoạt động của doanh nghiệp trong nước.

Nikkei nhận định ông Abe đang hình thành chính sách "tránh xa Trung Quốc". Trong bối cảnh truyền thông Nhật Bản đang mải mê với những thông tin về dịch bệnh, đề xuất của chính phủ ông Abe không thu hút sự chú ý của công chúng.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn theo dõi cẩn thận, có lẽ đang tự hỏi liệu họ có phải sắp trải qua tình cảnh của Nhật Bản trước đây, khi doanh nghiệp tháo chạy sang các nước khác để lập cơ sở sản xuất hay không.

Nếu xảy ra, xu hướng đó có thể làm lung lay nền tảng của mô hình tăng trưởng lâu dài của đất nước tỉ dân.

Trong gói kích thích kinh tế khẩn cấp được thông qua vào ngày 7/4, chính phủ Nhật Bản kêu gọi tái thiết lập chuỗi cung ứng đã bị đại dịch COVID-19 tấn công.

Chính quyền ông Abe dành ra hơn 240 tỉ yen (tương đương khoảng 2,2 tỉ USD) để bổ sung vào ngân sách tài khóa năm 2020 nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa mang chuỗi cung ứng về quê nhà Nhật Bản hoặc đa dạng hóa cơ sở sản xuất sang Đông Nam Á.

Năm Canh Tý, chu kì 60 năm và nỗi lo sợ của Chủ tịch Tập Cận Bình

Ngày 8/4 - một ngày sau khi gói ngân sách của Nhật Bản được thông qua, Ban thường trực Bộ Chính trị Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp tại Bắc Kinh.

Phát biểu tại cuộc họp, ông Tập Cận Bình cho hay, "khi mà đại dịch tiếp tục lan rộng trên toàn cầu, nền kinh tế thế giới ngày càng phải đối mặt với nhiều rủi ro suy yếu. Các yếu tố bất ổn đang gia tăng một cách đáng chú ý".

Ông Tập nhấn mạnh rằng Trung Quốc cần phải luôn giả định kịch bản tồi tệ nhất và kêu gọi "cả nước chuẩn bị sẵn tâm thế cũng như làm việc để đối phó với những thay đổi dài lâu ở môi trường bên ngoài".

Tại Washington, Mỹ cũng tổ chức thảo luận về vấn đề phụ thuộc vào Trung Quốc.

Ông Larry Kudlow - Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Quốc gia của Nhà Trắng, đã bày tỏ ý định cân nhắc việc san sẻ chi phí rời khỏi Trung Quốc để về quê nhà của các công ty Mỹ. Dự định của ông Kudlow phù hợp với chương trình nghị sự "Nước Mỹ trước tiên" mà Tổng thống Donald Trump lần đầu công khai trong cuộc tranh cử năm 2016.

Nếu Mỹ và Nhật Bản - lần lượt là nền kinh tế lớn nhất và lớn thứ ba thế giới, rời khỏi Trung Quốc, bước đi đó sẽ tạo ra tác động to lớn đến nền kinh tế đất nước tỉ dân.

Theo Nikkei, có một chủ đề đang thu hút sự quan tâm của giới trí thức Trung Quốc. Theo chu kì chiêm tinh học phương Đông, 2020 là năm Canh Tý (tức năm con Chuột hệ Kim, hay chuột sắt) và cứ cách 60 năm thì năm Canh Tý mới xuất hiện một lần.

Cứ vào năm Canh Tý, Trung Quốc sẽ đón nhận một sự kiện chấn động lịch sử. Năm 1840 dưới triều đại nhà Thanh, Chiến tranh Nha phiến nổ ra, khởi đầu cho hơn một thế kỉ đình trệ của Trung Quốc.

60 năm sau, vào năm 1900 tức cuối triều đại nhà Thanh, lực lượng "Bát Quốc Liên Quân" gồm Anh, Mỹ, Đức, Pháp, Italy, Nga, Nhật Bản, Áo và Hungary đã hành quân từ Thiên Tân đến Bắc Kinh, xâu xé Trung Quốc sau sự nổi dậy của Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn (bắt đầu vào năm 1899).

"55 ngày ở Bắc Kinh" là bộ phim Mỹ có sự tham gia của nam tài tử Charlton Heston, mô tả cuộc vây hãm khu phức hợp tòa công sứ Mỹ tại Bắc Kinh trong cuộc nổi dậy của Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn.

Lần trở lại tiếp theo của năm Canh Tý, vào năm 1960, lại trùng với nạn đói do chính sách Đại Nhảy vọt gây ra. Năm 1988, Chính phủ Trung Quốc chính thức thừa nhận có khoảng 20 triệu người chết đói trong giai đoạn này.

Năm Canh Tý 2020 sẽ đánh dấu sự kiện gì đối với Trung Quốc? Đỉnh dịch COVID-19 tại đất nước tỉ dân đã qua. Tuy nhiên, ông Trương Văn Hồng - người đứng đầu nhóm chuyên gia về COVID-19 của Trung Quốc, cho biết làn sóng lây nhiễm thứ hai sẽ xuất hiện vào tháng 11 hoặc sau đó.

Trong đại dịch cúm Tây Ban Nha (1918 - 1920), làn sóng lây nhiễm thứ hai nghiêm trọng hơn đợt đầu. Sau này, chưa có đại dịch nào nguy hiểm hơn cúm Tây Ban Nha. Ước tính có đến 500 triệu người nhiễm bệnh (tương đương 1/3 dân số thế giới khi đó) và 50 triệu người đã tử vong.

Đại dịch COVID-19 khởi phát ở Trung Quốc nay đã lan ra toàn thế giới, thiệt hại về nhân mạng nặng nề nhất là ở Mỹ. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chỉ trích Trung Quốc bưng bít thông tin về mức độ nguy hiểm của dịch bệnh, đồng thời gọi virus corona chủng mới là "virus Trung Quốc", hàm ý Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về đại dịch này.

Dư luận trên toàn cầu sẽ ảnh hưởng đến việc tái thiết lập trật tự thế giới sau đại dịch COVID-19, Nikkei nhận định. Trong bối cảnh hiện tại, hai nước sẽ giữ vai trò dẫn dắt có thể là Mỹ và Trung Quốc.

Trật tự thế giới mới sẽ phụ thuộc vào cách Mỹ và Trung Quốc xây dựng lại nền kinh tế sau khi bị đại dịch tấn công. Nếu các công ty nước ngoài lớn rút khỏi Trung Quốc, đây sẽ là lực cản cho sự hồi phục của nền kinh tế tỉ dân.