Các nước giàu tranh mua khí đốt, các nước nghèo hơn chỉ biết đứng nhìn

Theo SCMP, người tiêu dùng tại các quốc gia châu Á đang phát triển đang phải chuẩn bị cho 4 năm thiếu khí đốt nữa bởi những nền kinh tế phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu (EU) đang tranh giành nguồn cung khí hóa lỏng (LNG) của thế giới.

Giá LNG tiêu chuẩn tại thị trường châu Á vào hôm 18/8 đã tăng lên mức cao nhất kể từ khi xung đột Ukraine bắt đầu.

Hai nhà nhập khẩu LNG lớn nhất thế giới, Korea Gas của Hàn Quốc và Jera của Nhật Bản, vào tuần trước đều tìm nhà cung ứng cho lượng lớn khí đốt trên thị trường giao ngay nhằm dự trữ cho mùa đông và đảm bảo an ninh năng lượng tới năm 2024.

Seoul và Tokyo sẵn sàng trả chi phí cao hơn để có được những lô hàng LNG từ Mỹ và Trung Đông. Nếu Hàn Quốc và Nhật Bản không tranh mua, những chuyến hàng này thường sẽ được chuyển tới Liên minh châu Âu.

EU đang nỗ lực tìm kiếm nguồn cung thay thế cho khí đốt Nga, nhưng gần đây đã phải thừa nhận khả năng thiếu hụt không thể tránh khỏi trong mùa đông này.

Người trả giá cao nhất

Trong cuộc cạnh tranh giữa châu Âu và Đông Bắc Á, “người chiến thắng sẽ là kẻ trả giá cao nhất”, ông Sam Reynolds, nhà phân thích năng lượng tại Viện Phân tích Tài chính và Kinh tế Năng lượng (IEEFA) cho biết.

Ông nói: “Người thua cuộc sẽ là những quốc gia vừa phụ thuộc vào LNG nhập khẩu, vừa thiếu nguồn lực tài chính để mua nhiên liệu đang có giá ngày càng đắt đỏ”.

Trước năm 2022, các dự báo chính thống đều kỳ vọng ​​rằng hơn một nửa tăng trưởng nhu cầu LNG toàn cầu đến năm 2025 sẽ đến từ các nền kinh tế đang phát triển ở Nam và Đông Nam Á.

Những dự đoán đó đã sai lầm sau khi EU quyết định từ bỏ khí đốt của Nga, làm đảo lộn thị trường năng lượng.

IEEFA cho biết: “Giá cao và sự cạnh tranh về nguồn cung đã khiến LNG kém hấp dẫn hơn về mặt kinh tế và sụt giảm doanh số tại châu Á”.

Nhập khẩu của Ấn Độ giảm 10% trong 7 tháng đầu năm 2022, theo dữ liệu gần đây của Bloomberg New Energy Finance, trong khi đơn hàng tới Pakistan và Bangladesh lần lượt giảm 6% và 4%.

Thái Lan, Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh đều được dự báo sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu khí đốt đáng kể cho đến năm 2026, khi một số dự án khai thác LNG mới ở Qatar và Mỹ bắt đầu đi vào hoạt động.

Trung Quốc cũng đã cắt 20% số đơn hàng giao ngay so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết Bắc Kinh đã ký hàng loạt các hợp đồng nhập khẩu LNG dài hạn khi đại dịch COVID mới bắt đầu với mức giá thấp kỷ lục. Nhìn chung, nhập khẩu LNG của châu Á giảm hơn 6% trong 7 tháng đầu năm so với cùng kỳ 2021. 

Ông Reynolds cho biết Bangladesh, Pakistan và Ấn Độ hạn chế mua LNG do giá cao. Bangladesh đã hoàn toàn rút khỏi thị trường giao ngay, trong khi nhà nhập khẩu hàng đầu của Ấn Độ là Petronet LNG vào tuần trước đã hủy bỏ đấu thầu hợp đồng 10 năm.

“Không đủ nguồn cung đã dẫn đến tình trạng thiếu trầm trọng nhiên liệu, điện và làm cho hoạt động kinh tế bị đình trệ ở cả ba quốc gia”, ông Reynolds nói.

Khó khăn trong việc nhập khẩu đủ LNG đã khiến nhiều cơ sở hạ tầng khí đốt trị giá hàng tỷ USD tại châu Á phải nằm đắp chiếu.

Gã khổng lồ Gazprom của Nga đã không thể thực hiện nghĩa vụ hợp đồng cung cấp khí đốt cho Gali, nhà phân phối lớn nhất của Ấn Độ. Nguyên nhân được là do chi nhánh của Gazprom tại Singapore bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Tập đoàn Pakistan LNG cũng đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các nhà cung ứng khí đốt.

Ông Toby Copson, trưởng bộ phận kinh doanh và tư vấn toàn cầu tại Trident LNG cho biết: “Không phải tất cả quốc gia đều có khả năng nhập khẩu LNG” vì phải tốn hàng trăm triệu USD và hàng năm trời để xây dựng cơ sở hạ tầng tiếp nhận khí đốt.

Những nền kinh tế có đủ cơ sở hạ tầng để nhập khẩu thì lại “không thể mua được do giá quả cao, tiêu biểu nhất là Pakistan”, ông nói thêm. “Kết quả là Pakistan rơi vào tình trạng thiếu năng lượng nghiêm trọng và mất điện kéo dài”.

Các nhà phân tích cho biết tình hình ngày càng căng thẳng với các dự án nhập khẩu LNG đang xây dựng tại châu Á với tổng kinh phí là 97 tỷ USD.

Nhà phân tích Reynolds của IEEFA cho biết các thị trường tiềm năng về LNG như Việt Nam và Philippines, dự kiến sẽ nhập khẩu những lô khí đốt đầu tiên trong năm nay. 

Cả hai nước đều đang đối mặt với “rủi ro khi nền kinh tế tiếp cận với loại nhiên liệu biến động và đắt đỏ”. Ông nói: “Cuối cùng, các hộ gia đình và doanh nghiệp ở các quốc gia đang phát triển sẽ buộc phải gánh chịu chi phí của cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu”.

Đồng thời, các nước châu Á đang phát triển sẽ phải gia tăng sự phụ thuộc vào những loại năng lượng rẻ hơn, bẩn hơn, có nguồn gốc trong nước và nhập khẩu như than đá và dầu.

Ông Copson cho biết sự phụ thuộc này sẽ ảnh hưởng tới “tốc độ chuyển dịch” của các quốc gia sang những nguồn nguyên liệu tái tạo, chẳng hạn như hydro xanh, được phát triển để thay thế khí đốt từ 2030 trở đi.

Cuộc chiến tranh giành LNG giữa EU và Đông Bắc Á đang “dẫn đến sự phụ thuộc lâu hơn vào than đá và các lựa chọn thay thế ít xanh hơn” đối với các nước châu Á đang phát triển.