Bộ GTVT: 18 năm nghiên cứu, giờ là thời điểm thích hợp để làm đường sắt cao tốc Bắc - Nam

Tại Toạ đàm "Đường sắt tốc độ cao – Thời cơ và thách thức" do Cổng TTĐT tổ chức chiều ngày 29/10, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (Bộ GTVT) Nguyễn Danh Huy cho biết, Bộ đã dành 18 năm để nghiên cứu về tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy chia sẻ, thực tế, dự án này đã được trình cấp có thẩm quyền từ năm 2011, nhưng tại thời điểm ấy có một số băn khoăn, như: nhu cầu nguồn vốn đầu tư lớn trong khi quy mô nền kinh tế còn rất khiêm tốn; nợ công của ở thời điểm đó còn rất cao; những vấn đề kiến giải về tốc độ, về công năng.

Đến thời điểm hiện nay, trong quá trình nghiên cứu, lập 5 quy hoạch chuyên ngành, Bộ GTVT đã dự báo lại trên nhu cầu thực tiễn là trên hành lang Bắc - Nam, nhu cầu vận tải cả hàng hoá và hành khách lớn nhất. 

Theo Thứ trưởng, với đặc điểm địa kinh tế phân bố các khu đô thị lớn, các khu công nghiệp lớn, các khu kinh tế lớn đều tập trung vào khu vục duyên hải, Việt Nam có lợi thế vận tải hàng hoá đường biển, vì theo nghiên cứu trên thế giới cũng như trong nước thì chi phí vận tải biển vẫn là chi phí rẻ nhất trong vận tải hàng hoá.

“Chúng tôi cũng đã dự báo nhu cầu vận tải và thấy rằng thời điểm này thích hợp, cần thiết để xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam nhằm tái cơ cấu lại thị phần vận tải một cách thích hợp. Qua nghiên cứu, xét về ưu thế thì cự ly trên 1.000 km thích hợp và là ưu thế của hàng không, còn cự ly dưới 1.000 km phải là phương thức vận tải đường sắt”, đại diện Bộ GTVT khẳng định.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ GTVT, một lý do khác để khẳng định việc triển khai đường sắt cao tốc Bắc - Nam trong thời điểm này là thích hợp đó là quy mô nền kinh tế Việt Nam đã đạt 430 tỷ USD, nợ công cũng ở mức hợp lý, khoảng 37% vào năm 2023. 

Đối với những trăn trở về mặt kỹ thuật, ví dụ như tại sao lại lựa chọn tốc độ 350 km/h, hay công năng sử dụng tại sao là vận tải hành khách, Bộ GTVT đều đã kiến giải một cách rõ ràng qua 10 năm nghiên cứu với sự tham gia của nhiều chuyên gia các nước trên thế giới cũng như các đoàn công tác liên ngành tham quan, học tập tại 6 nước có đường sắt tốc độ cao phát triển. 

Ba điểm mạnh của đường sắt cao tốc

Cùng tham gia thảo luận toạ đàm, ông Hoàng Gia Khánh, Tổng Giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã chỉ rõ những điểm mạnh của đường sắt cao tốc.

Trong đó, ưu điểm đầu tiên của loại hình giao thông này là độ an toàn cao. Ví dụ cụ thể là tuyến đường sắt Shinkansen của Nhật mặc dù xây dựng từ năm 1964 nhưng chưa có vụ tai nạn nào xảy ra, các nước khác thế giới cũng vậy.

Ưu điểm thứ hai được ông Khánh đưa ra là thời gian đi lại được xác định chính xác từng phút.

Cuối cùng là sự tiện lợi, thoải mái. Theo ông Khánh, hành khách đi trên tàu này có không gian rộng rãi, di chuyển trên tàu dễ dàng. Ngoài ra, các nhà ga đặt ở các khu trung tâm, khu phát triển dân số đông cũng tạo thuận lợi cho hành khách đi lại so với các hình thức giao thông khác. 

Tổng Giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam khẳng định, vận tải đường sắt là phương thức giao thông quan trọng. So với hình thức khác, đường sắt có lợi thế vận tải hàng hóa lớn, hiệu suất cao, đặc biệt là độ an toàn, chi phí trung bình.

Ngoài ra, nhu cầu vận tải hàng hóa đến 2050 tuyến Bắc - Nam đã được dự báo có thể lên tới hơn 18,2 triệu tấn/năm, với 122,7 triệu lượt khách.

Do vậy, ngành đường sắt vẫn tiếp tục nâng cấp đường sắt hiện hữu phục vụ vận tải hàng hóa chuyên ngành như hàng nặng, khí hóa lỏng, xăng dầu, khí LNG… Còn đường sắt tốc độ cao tập trung cho vận tải hành khách và vận tải hàng hóa khi có nhu cầu.

Ông Hoàng Gia Khánh nhấn mạnh, khi tuyến đường sắt cao tốc hình thành sẽ đồng bộ kết nối 5 phương thức vận tải chính trên trục Bắc - Nam, gồm: đường bộ, đường sắt, hàng hải, hàng không, đường thủy nội địa, theo trục Bắc - Nam.

Theo đó, việc xây dựng đường sắt cao tốc không chỉ tận dụng thế mạnh từng phương thức mà còn tối ưu hóa hệ thống vận chuyển, giảm chi phí logistics, nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.