5 xu hướng tài chính quan trọng bị đảo lộn trong năm 2022

Nhà đầu tư tài chính đã trải qua khoảng thời gian đầy khó khăn trong năm 2022. Một số xu hướng tưởng chừng rất khó thay đổi đã bất ngờ đảo lộn trong năm qua, gây tổn hại đến nhà đầu tư.

Economist đã tổng hợp một vài biến động đáng chú ý nhất:

Kết thúc kỷ nguyên tiền rẻ

Khi nhìn lại thập niên 2010, hẳn các chuyên gia tài chính tương lai sẽ rất ngạc nhiên khi mọi người từng thực sự nghĩ lãi suất sẽ mãi mãi ở mức gần 0. Đến năm 2021, các tổ chức tài chính uy tín vẫn còn xuất bản báo cáo với tiêu đề như “Vì sao lãi suất vẫn sẽ ở mức thấp?”

Chi phí đi vay đã đi xuống trong hàng thập kỷ, sự kết hợp của khủng hoảng tài chính 2007-2009 và đại dịch COVID-19 dường như sẽ vĩnh viễn gắn chặt lãi suất với số 0.

Tuy nhiên, áp lực lạm phát dai dẳng trong năm 2022 đã kéo lãi suất đi lên. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã khởi động chu kỳ thắt chặt chính sách nhanh nhất kể từ thập niên 1980, tăng lãi suất hơn 4 điểm % lên phạm vi 4,25-4,5%.

Các ngân hàng trung ương khác cũng nhanh chóng theo chân Fed. Thị trường kỳ vọng lãi suất sẽ ngừng tăng trong năm 2023.

Song, trước đó, lãi suất chính sách sẽ chạm đỉnh khoảng 4,5 – 5% ở Anh và Mỹ; 3 – 3,5% ở khu vực đồng euro. Hầu như không có cơ hội nào để lãi suất quay về số 0 tròn trĩnh. Kỷ nguyên tiền rẻ đã lùi vào dĩ vãng.

Cái chết của thị trường giá lên

Phố Wall có ngạn ngữ: thị trường giá lên không chết bởi tuổi già, chúng bị giết chết bởi các ngân hàng trung ương.

Năm 2022 đã diễn ra đúng như vậy, mặc dù thị trường giá lên vừa khép lại đã "sống" rất thọ. Từ đáy sâu trong năm 2009 cho đến đỉnh điểm cuối năm 2021, chỉ số S&P 500 đã tăng 600%.

Nhưng trong năm nay, chỉ số S&P 500 đã rơi vào thị trường gấu và có lúc giảm sâu đến 25%. Chỉ số chứng khoán toàn cầu của MSCI rớt 20%.

Cổ phiếu không phải tài sản duy nhất phải chịu tổn thất nặng nề. Giá cổ phiếu giảm một phần do lãi suất gia tăng, kéo lợi suất trái phiếu chính phủ đi lên và làm giảm sức hấp dẫn của tài sản rủi ro. Lợi suất tăng đồng nghĩa với giá trái phiếu giảm.

Các chỉ số do Bloomberg tổng hợp về trái phiếu toàn cầu, Mỹ, châu Âu và thị trường mới nổi đã giảm lần lượt 16%, 12%, 18% và 15%. Dù giá trái phiếu có giảm tiếp hay không, thời kỳ “thị trường giá lên trong mọi loại tài sản” cũng đã đi đến hồi kết.

Vốn bốc hơi

Trong những năm cuối của thị trường giá lên, vốn không những rẻ mà dường như còn luôn có sẵn. Chương trình nới lỏng định lượng (QE) của các ngân hàng trung ương đã được vận hành hết tốc lực trong thời đại dịch.

Tổng cộng, ngân hàng trung ương Mỹ, Anh, khu vực đồng euro và Nhật Bản đã bơm ra hơn 11.000 tỷ USD để thúc đẩy giá các tài sản an toàn như trái phiếu chính phủ, nhằm duy trì lợi suất của chúng ở mức thấp.

Chính sách trên đã thôi thúc các nhà đầu tư tiến vào các khu vực rủi ro hơn của thị trường để tìm kiếm lợi nhuận, giúp những tài sản này bùng nổ.

Trong giai đoạn 1997-2017, các doanh nghiệp Mỹ phát hành 100 tỷ USD trái phiếu rác mỗi năm. Mức trung bình của thập niên 2010 là 270 tỷ USD. Đến năm 2021, tổng giá trị trái phiếu rác được phát hành lên đến 486 tỷ USD.

Sang năm 2022, con số này đã giảm 75%. Fed và ngân hàng trung ương Anh đã đảo ngược chương trình mua trái phiếu. Đồng nghiệp của họ ở châu Âu cũng đang chuẩn bị cho động thái tương tự.

Thanh khoản đang vơi dần và điều này không chỉ bị giới hạn trong thị trường nợ rủi ro. Các cuộc IPO trong năm 2021 huy động được 655 tỷ USD trên toàn cầu, xô đổ mọi kỷ lục trước đó.

Nhưng giờ thị trường IPO ở Mỹ đang trên đà ghi nhận năm “đói kém” nhất kể từ năm 1990.

Quy mô của các cuộc thâu tóm và sáp nhập (M&A) cũng suy giảm. Sau khoảng thời gian vốn dồi dào, thị trường đã trở nên khan hiếm vốn.

Cổ phiếu giá trị đánh bại tăng trưởng

Thị trường giá lên kéo dài hơn một thập kỷ là quãng thời gian ảm đạm đối với các nhà đầu tư giá trị chuyên săn lùng các cổ phiếu rẻ hơn giá trị thực. Lãi suất thấp và sự liều lĩnh của nhà đầu tư được thúc đẩy bởi các chương trình QE đã khiến chiến lược này trở nên lỗi thời.

Thay vào đó, giá các cổ phiếu tăng trưởng tiến như vũ bão. Nhà đầu tư bị hấp dẫn bởi tiềm năng đem đến lợi nhuận khổng lồ trong tương lai của chúng.

Từ tháng 3/2009 đến cuối năm 2021, chỉ số cổ phiếu tăng trưởng toàn cầu của MSCI nhảy vọt 6,4 lần, gấp hơn hai lần mức tăng của chỉ số cổ phiếu giá trị.

Năm nay, lãi suất gia tăng đã đảo ngược tình thế. Với lãi suất 1%, để có 100 USD sau 10 năm thì bạn cần phải gửi 91 USD vào ngân hàng ngày hôm nay.

Với lãi suất 5% thì bạn chỉ cần gửi 61 USD. Sự kết thúc của kỷ nguyên tiền rẻ đã rút ngắn thời hạn đầu tư của nhiều người, khuyến khích họ ưu tiên cho lợi nhuận trước mắt hơn là trong tương lai xa vời.

Và nhờ đó, các cổ phiếu tăng trưởng đang dần nhường đường cho các cổ phiếu giá trị.

Tiền mã hóa sụp đổ

Những người cho rằng tiền mã hóa là đồ vô dụng, chỉ dùng để đánh bạc và các hoạt động đáng ngờ, có thể sử dụng ngay sự sụp đổ của FTX làm ví dụ.

Sàn giao dịch này từng được cho là hình mẫu của ngành tiền mã hóa, được điều hành bởi doanh nhân 30 tuổi Sam Bankman-Fried.

Nhưng đến tháng 11, công ty này đột ngột phá sản và 8 tỷ USD tiền của khách hàng đã “không cánh mà bay”. Các nhà chức trách Mỹ gọi đây là “vụ lừa đảo kéo dài nhiều năm”. Bankman-Fried bị bắt tại Bahamas và được được cho là sẽ bị dẫn độ về Mỹ để xét xử.

Cú sập của FTX đã đánh dấu sự đổ vỡ của bong bóng tiền mã hóa. Tại đỉnh cao năm 2021, giá trị thị trường của toàn bộ tiền mã hóa lên đến khoảng 3.000 tỷ USD, gần gấp 4 lần hồi đầu năm.

Kể từ đó, quy mô thị trường tiền mã hóa đã quay về gần 800 tỷ USD. Gốc rễ của những sự kiện xoay quanh tiền mã hóa, cũng như nhiều loại tài sản khác, là thời kỳ tiền rẻ dồi dào và tâm lý lạc quan quá mức mà nó tạo ra.