'Xuất khẩu cà phê niên vụ 2022 - 2023 có thể giảm mạnh do tồn kho thấp'

Theo số liệu của của Hiệp hội Cà phê - Cacao Việt Nam (VICOFA), tổng lượng xuất khẩu cà phê trong niên vụ 2021 - 2022 khoảng 1,7 triệu tấn bao gồm cả arabica và thành phẩm, tăng 13% so với niên vụ trước đó do giá trên sàn London giữ ở mức cao, thúc đẩy người dân bán ra. Bên cạnh đó, niên vụ vừa qua, cà phê robusta của Việt Nam không chịu cạnh tranh từ mặt hàng cùng loại của Brazil do sản lượng của nước này giảm. 

Intimex Group là doanh nghiệp xuất khẩu cà phê lớn nhất cả nước, tiếp đến là Vĩnh Hiệp và Công ty 2/9.

Tổng lượng cà phê nhân được sử dụng để sản xuất, chế biến trong nước ước tính 300.000 tấn trong đó 130.000 tấn dùng để rang xay và 170.000 tấn dùng để chế biến cà phê hoà tan. 

Trong 6 tháng đầu vụ, xuất khẩu liên tục tăng (từ tháng 2 Tết) với tổng khối lượng gần 1 triệu tấn, chiếm 55% tổng lượng xuất khẩu của cả vụ. 

Tuy nhiên, trong 6 tháng cuối, lượng xuất khẩu giảm do người dân chỉ bán với mức giá cao. Một số tháng cuối vụ, Việt Nam còn chịu cạnh tranh từ hàng robusta Indonesia được chào bán với mức trừ lùi thấp hơn. Theo đó, trong giai đoạn tháng 6 đến tháng 9, Indonesia vào vụ, giá Robusta rẻ hơn Việt Nam 100 - 200 USD/tấn khiến nhu cầu mua từ Việt Nam giảm mạnh.

Các nhà xuất khẩu phải mua giá cao, bán giá thấp

Sau giai đoạn tháng 3, giá trừ lùi co lại giảm mạnh từ trên 450 USD/tấn xuống 50 USD/tấn. Các nhà xuất khẩu có hợp có hợp đồng giao hàng buộc phải mua nội địa giá cao. Thậm chí cuối vụ (tháng 9) do không mua được hàng nên nhiều doanh nghiệp phải xin giao hàng trễ qua tháng 10, tháng 11.  Nhiều nhà xuất khẩu nhận khiếu nại về độ ẩm bị trả hàng hoặc phải đền bù chi phí. 

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Quốc An, Trưởng ban Kinh doanh Xuất nhập khẩu Tổng Công ty Cà phê Việt Nam (Vinacafé) cho biết hiện công ty vẫn chưa ký hợp đồng mới mà chủ yếu thực hiện các hợp đồng cũ đã ký.

“Giá cà phê nguyên liệu ở thị trường nội địa hiện vẫn chưa tốt ngay cả khi đang trong vụ thu hoạch. Giá nội địa hiện tại cộng thêm các chi phí như chế biến, kho bãi, tàu…cao hơn khoảng 3% so với giá xuất khẩu. Do đó, chúng tôi vẫn chưa ký thêm các hợp đồng mới, chủ yếu thực hiện các hợp đồng cũ”, ông An nói.

Hiện giá cà phê nội địa dao động trong khoảng 40.600 - 41.100 đồng/kg, tăng khoảng 3% so với hồi đầu vụ thu hoạch (giữa tháng 11).

Ngoài ra, tỷ giá USD vẫn đang trong tình trạng biến động, có thể gây rủi ro và ảnh hưởng đến giá chào xuất khẩu trong cùng thời điểm. 

“Nếu giá cả và xuất khẩu thuận lợi, vòng quay hàng tồn kho nhanh thiệt hại chênh lệch tỷ giá trong lãi vay sẽ không lớn. Nhưng hiện nay giá cà phê biến động thất thường như hiện thì chúng tôi bị ảnh hưởng rất nhiều”, ông An nói.

Ông cho biết năm nay công ty ưu tiên việc “phòng thủ” hơn: “Năm nay chúng tôi không đặt nặng mục tiêu “đua” theo doanh thu bởi hiện tại thị trường có nhiều biến động và nhiều rủi ro liên quan đến lạm phát, suy thoái kinh tế. Thay vào đó, chúng tôi ưu tiên nhiều về quản trị rủi ro, làm sao để an toàn nhất”.

Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Intimex nhận định lượng cà phê xuất khẩu trong niên vụ 2022 - 2023 dự kiến giảm mạnh so với niên vụ trước do hàng tồn kho từ vụ 2021 - 2022 sang ước tính không đánh kể. 

Trong khi đó, sản lượng niên vụ cà phê năm nay cũng được dự báo giảm. Theo VICOFA, sản lượng niên vụ 2022 - 2023 dự kiến giảm khoảng 10 - 15% so với niên vụ 2021 - 2022 xuống khoảng 1,47 triệu tấn. Nguyên nhân chủ yếu đến từ diện tích trồng cà phê có xu hướng giảm do người dân chuyển sang các cây trồng khác có hiệu quả hơn như sầu riêng, bơ, hoặc trồng xen canh trong vườn. 

Mặc dù vậy, ông Nam cho rằng tỷ lệ hàng đạt tiêu chuẩn về tỷ lệ nhiễm thuốc Glyphosate của cà phê Việt Nam được đánh giá ở mức tốt là lợi thế cạnh tranh chính so với robusta Brazil. Hiện Liên Minh Châu Âu đang cảnh báo sẽ tiếp tục siết trong trong các năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, cước tàu đi Châu Âu và Mỹ cũng đang giảm mạnh và bình ổn so với năm 2020 - 2021.