Việt Nam đối phó với làn sóng hàng giá rẻ Trung Quốc qua TMĐT thế nào

Một nguồn tin nói với tờ Bangkok Post rằng Đông Nam Á là điểm đến hấp dẫn của các doanh nghiệp thương mại điện tử Trung Quốc, khi họ cần tìm thêm thị trường xuất khẩu trong bối cảnh phải đối mặt với các quy định nghiêm ngặt ở Mỹ và châu Âu.

Các mặt hàng giá rẻ trong bối cảnh kinh tế khó khăn sẽ thu hút người mua và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại các thị trường nội địa. Chẳng hạn, Temu - vừa gia nhập thị trường Thái Lan, bán khăn giấy với giá 20 baht, trong khi sản phẩm tương tự do doanh nghiệp trong nước sản xuất có giá 60 baht.

Thực trạng này dự kiến sẽ khơi mào một cuộc chiến giá cả trên thị trường thương mại điện tử đồng thời làm dấy lên lo ngại về việc nhiều nhà máy trong nước có thể phải đóng cửa.

Reuters cho hay không riêng Thái Lan, phần lớn người tiêu dùng Đông Nam Á đang bị thu hút bởi các nền tảng thương mại điện tử phát triển nhanh chóng của Trung Quốc như Temu thuộc PDD Holdings hay TikTok Shop do Bytedance sở hữu. Những nền tảng này chuyên xuất khẩu hàng hoá giá rẻ từ Trung Quốc vào thời điểm chi phí sinh hoạt là mối quan tâm hàng đầu của nhiều người.  

Trung Quốc từ lâu đã là nhà xuất khẩu chính của nhiều sản phẩm tiêu dùng, nhưng xu hướng xuất khẩu qua thương mại điện tử của nước này đã làm rung chuyển hoạt động mua sắm trực tuyến trên toàn cầu.

Bà Sharon Gai, cựu Giám đốc phụ trách toàn cầu tại Alibaba và tác giả của cuốn "E-commerce Reimagined" cho biết: “Các nhà bán lẻ trực tuyến khác đang chứng kiến sự trỗi dậy của những mặt hàng Trung Quốc giá rẻ tràn ngập khắp nơi từ những nền tảng như Temu và Shein, và con thuyền của họ đã bị rung chuyển. Họ không biết liệu họ có thể cạnh tranh được hay không”.

Tuy nhiên, xu hướng bán hàng giá rẻ qua thương mại điện tử không phải từ trên trời rơi xuống. Nó có động lực từ những khó khăn trong kinh tế vĩ mô, người tiêu dùng các nước phải thắt lưng buộc bụng. 

Temu và Shein đã không bỏ qua cơ hội này, đổ hàng tỷ đô la để hỗ trợ và giảm giá nhằm tăng thị phần và lấy lòng những người tiêu dùng Đông Nam Á đang vui vẻ mua những chiếc váy giá 10 USD hay tai nghe 5 USD hơn những mặt hàng có giá trị cao.

Tại Việt Nam, ba sàn thương mại điện tử chiếm 90% thị phần lần lượt là Shopee, TikTok Shop và Lazada đều có bóng dáng những “ông lớn” Trung Quốc đứng sau hậu thuẫn. 

Những thay đổi về chính sách mua hàng trực tiếp nước ngoài trong những năm gần đây có thể thấy rõ khi người dùng Việt Nam truy cập vào nền tảng và chứng sự xuất hiện của rất nhiều gian hàng đến từ Trung Quốc.

Qua quan sát có thể thấy những mặt hàng này có mức giá rẻ hơn nhiều so với các cửa hàng bán trong nước. Ngoài ra chúng còn được hỗ trợ bởi các chiến lược kích cầu từ sàn/người bán như miễn phí giao hàng, voucher giảm giá,… khiến các sản phẩm tương tự nội địa khó lòng cạnh tranh.

Trong bối cảnh đó, ngày 28/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký chỉ thị yêu cầu Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương nghiên cứu giải pháp kiểm soát chặt chẽ hàng nhập khẩu qua thương mại điện tử phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam.

Thủ tướng khuyến khích các sàn thương mại điện tử đang hoạt động tại Việt Nam triển khai các chương trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá sản xuất trong nước. Phát động phong trào tiêu dùng hàng hoá Việt, sản phẩm địa phương thông qua các mô hình gian hàng Việt, sản phẩm Việt trên thương mại điện tử. 

Đồng thời Thủ tướng giao cơ quan hữu quan tổ chức các hoạt động thúc đẩy liên kết vùng trong thương mại điện tử, hỗ trợ doanh nghiệp Việt kết nối và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm sản xuất trong nước.

Trong chỉ thị, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu Bộ Công Thương triển khai giải pháp gắn kết giữa sản xuất với phân phối hàng hóa, tăng cường liên kết trong chuỗi giá trị hàng hóa nhằm hình thành các chuỗi liên kết hàng thuần Việt.

Về phía Thái Lan, nước này đã sớm nhận ra nguy cơ từ làn sóng hàng giá rẻ Trung Quốc khi từ tháng 2 tờ The StraitsTimes dẫn lời Thủ tướng Thái Lan khi ấy là ông Srettha Thavisin thừa nhận thực tế hàng hóa giá rẻ Trung Quốc đang xâm nhập vào quốc gia Đông Nam Á này thông qua các nền tảng thương mại điện tử.

Ông chia sẻ trên X (trước đây là Twitter) rằng dòng hàng Trung Quốc đang gây tổn hại cho các nhà sản xuất trong nước, những người không thể cạnh tranh về giá. Theo ông Srettha, các sản phẩm này thường thiếu chứng nhận tiêu chuẩn từ các cơ quan chính phủ và thường xuyên vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Trong khi đó, ông Ristadi - Chủ tịch Liên đoàn Lao động quốc gia Indonesia, thừa nhận: "Hàng hóa Trung Quốc tiếp tục chất đống cả trên thị trường truyền thống và trực tuyến của chúng tôi”.

Để đối phó trước những lo ngại rằng TikTok Shop có thể đưa hàng hoá giá rẻ Trung Quốc tràn ngập thị trường, Indonesia đang cân nhắc cấm hoàn toàn các giao dịch thương mại điện tử trên mạng xã hội để bảo vệ các nhà bán lẻ truyền thống.

Đầu tháng 6, Bộ trưởng Thương mại Indonesia Zulkifli Hasan cho biết chính phủ sẽ xem xét áp thuế lên tới 200% đối với vải nhập khẩu. Ông chỉ ra rằng các mức thuế mới cũng đang được xem xét để đối phó với sự gia tăng nhập khẩu gốm sứ, quần áo, giày dép, mỹ phẩm và đồ điện tử.

Tại Malaysia, từ tháng 1 năm nay nước này đã áp thuế bán hàng 10% đối với hàng hóa nhập khẩu được mua trực tuyến với giá dưới 500 ringgit (108 USD). Những mặt hàng như vậy trước đây thường được miễn thuế bán hàng, thuế nhập khẩu. Trong khi thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ áp dụng cho các sản phẩm đắt tiền hơn.