VEPR: Tăng thuế VAT có thể khiến tỷ lệ nghèo tăng lên 10,32%

	Tiến sĩ Huỳnh Thế Du: Đánh thuế tài sản thì bỏ tăng thuế VAT
	Tăng thuế VAT – 'Canh bạc' đối với Nam Phi
	VEPR: Nên thận trọng với việc tăng thuế VAT

Theo Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), VAT là thuế đống góp lớn nhất cho ngân sách nhà nước của Việt Nam, chiếm 25% thu ngân sách và 1/3 tổng thu thuế. Đây là loạt thuế tiêu dùng phổ biến trên thế giới với 166 quốc gia sử dụng. Hiện tại, thuế VAT có 3 mức 0%, 5% và 10%.

Ảnh: Internet

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Tiến Dũng đến từ VEPR, phương án tăng thuế VAT được Bộ Tài chính đề xuất hồi đầu năm không có tác động đáng kể đến sản lượng. Tiêu dùng của các hộ gia đình giảm nhưng được bù đắp bằng sự gia tăng trong đầu tư. Phần lớn thu ngân sách tăng thêm được tạo ra từ việc tăng thuế VAT đánh vào mặt hàng phi nông nghiệp, chiếm tới 90%. Trong khi đó, tăng thuế VAT đánh vào nông sản có tác động hạn chế đến thu ngân sách nhưng tác động mạnh đến tiêu dùng của các hộ gia đình.

Tăng 20% thuế suất VAT tác động nhiều hơn đến nhóm thu nhập cao so với nhóm thu nhập thấp. Tuy nhiên, việc thống nhất thuế suất VAT có tác động mạnh đến tiêu dùng các hộ gia đình, đặc biệt là nhóm tiêu thụ thấp. Tác động của thuế VAT thay đổi đáng kể theo các đặc điểm của hộ, bao gồm các đặc điểm về vùng miền, thu nhập, dân tộc, giới tính. Theo ông Dũng, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt có thể tạo ra nguồn thu ngân sách đáng kể, giảm bớt gánh nặng điều chỉnh vào thuế VAT và gánh nặng thuế đối với các nhóm thu nhập thấp.

Theo TS. Nguyễn Việt Cường, thuộc Đại học Kinh tế Quốc dân, xét về tác động lên nghèo đói thì VAT chỉ có tác động lên nhóm thu nhập thấp ở cận chuẩn nghèo. Các hộ gia đình có mức sống cao cũng bị giảm mức chi tiêu, nhưng mức giảm này không làm cho họ rơi vào nghèo như nhóm cận nghèo. Các hộ gia đình đông người, có tỷ lệ trẻ em và người già từ 80 tuổi trở lên cao hơn, tỷ lệ lao động nữ lớn, bị ảnh hưởng nhiều nhất về nghèo đói. Các hộ gia đình mà chủ hộ có học vấn thấp, nghề nghiệp kỹ năng thấp và trong nông nghiệp cũng chịu nhiều tác động lên nghèo đói.

Ông Cường xét tác động hai phương án tăng thuế: Phương án một là tăng thuế 1,2% và phương án hai thuế VAT ở mức 10%. Theo ông, phươn án một sẽ tá động nhiều hơn đối với người thu nhập cao do nhóm này chi tiêu nhiều cho nhóm mặt hàng phi nông nghiệp. Trong khi đó, do nhóm thu nhập thấp chi tiêu nhiều cho mặt hàng nông nghiệp nên phương án hai tác động nhiều hơn đến nhóm này.

Bên cạnh đó, phương án một khiến tỷ lệ nghèo tăng mạnh hơn so với phương án hai đồng thời chi tiêu bình quân cũng giảm mạnh hơn. Cụ thể, nếu như phương án một kéo tỷ lệ nghèo tăng từ 10,06% như hiện hành lên 10,32% thì phương án hai con số này chỉ ở mức 10,28%. Chi tiêu bình quân ở phương án một giảm từ 3,45 triệu đồng/người xuống 3,42 triệu đồng/người và giảm xuống 3,44 triệu đồng/người.

Tác động của việc tăng thuế VAT lên số lượng người nghèo và chi tiêu bình quân. Nguồn: VEPR

Theo PGS.TS Nguyễn Đức Thành tăng thuế không làm tăng sản lượng thực của nền kinh tế và làm giảm phúc lợi của tất cả các hộ gia đình. Thậm chí, nếu tiền thuế tăng thêm lại được Chính phủ đưa vào chi thường xuyên mà không chi đầu tư phát triển sẽ làm cho sản lượng thực của nền kinh tế giảm. Ông Thành cho rằng Chính phủ nên nghĩ đến việc cải cách lại các loại thuế tài sản, do tỷ trọng của loại thuế này trong tổng số thu thuế còn quá khiêm tốn.

"Các đề xuất tăng thuế gần đây luôn bị công luận phản đối rất mạnh. Do đó, trước khi tăng thuế Chính phủ phải thuyết phục được người dân về tính hợp lý của các khoản chi tiêu Chính phủ. Minh bạch và trách nhiệm giải trình trong thu chi ngân sách cần phải được nâng cao hơn và theo kịp với chuẩn mực quốc tế trước khi đưa ra các đề xuất tăng thuế", ông Thành kết luận.

Xem thêm Tiến sĩ Huỳnh Thế Du: Đánh thuế tài sản thì bỏ tăng thuế VAT Tiến sĩ Huỳnh Thế Du: Đánh thuế tài sản thì bỏ tăng thuế VAT