Trái phiếu ngân hàng: Lãi suất kém hấp dẫn nhưng luôn 'đắt hàng', vì sao?

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Đằng sau việc các ngân hàng đua nhau phát hành trái phiếu

Ngày 30/5/2019 vừa qua, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank - Mã CK: VPB) vừa phát hành thành công 300 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi, không có tài sản đảm bảo, không kèm theo chứng quyền. Đây là lô trái phiếu có kỳ hạn 3 năm với mức lãi suất được cố định ở mức 6,9%/năm.

Kết quả được công bố cho thấy, CTCP Chứng khoán VPS (VPS) là nhà đầu tư đã ôm trọn lô trái phiếu này. Với kịch bản tương tự, VPBank đã nhiều lần phát hành thành công trái phiếu cho VPS kể từ đầu năm 2019 tới nay với tổng giá trị trái phiếu phát hành đã lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Trước đó, vào ngày 29/5, Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) cũng phát hành 300 tỷ đồng trái phiếu có kỳ hạn 3 năm với mức lãi suất danh nghĩa cố định 7%/năm. Nhà đầu tư mua vào toàn bộ số trái phiếu này là CTCP Chứng khoán Bản Việt (VCSC).

Các đợt phát hành của một số ngân hàng khác như: Ngân hàng TMCP Phát triển Tp.HCM (HDBank - Mã CK: HDB), Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) cũng đã diễn ra thành công khi toàn bộ trái phiếu được bán hết.

Trong đó, theo dữ liệu của VietTimes, VIB đang là ngân hàng “chịu chơi” nhất khi phát hành trái phiếu với mức lãi suất cho kỳ đầu tiên lên tới 8,825%.

Việc đẩy mạnh phát hành trái phiếu đến mức ồ ạt trong thời gian qua của các ngân hàng có nhiều nguyên nhân. Theo các chuyên gia, trước thời điểm hạn chót áp dụng Basel II vào năm 2020, các ngân hàng đang tìm đến trái phiếu như là một giải pháp để nâng cao nguồn vốn cấp 2, giúp cải thiện các hệ số an toàn vốn theo tiêu chuẩn mới.

Bên cạnh đó, việc huy động vốn còn giúp các ngân hàng đảm bảo được nguồn vốn trong bối cảnh nợ xấu tại một số ngân hàng có dấu hiệu gia tăng.

Tùy vào nhu cầu huy động vốn và khả năng tài chính, mức chi phí mà các ngân hàng sẵn sàng chi trả thể hiện qua lãi suất trái phiếu cũng khá đa dạng, có thể lên tới hơn 8,8% như trường hợp của VIB. Nhưng cũng xuất hiện trường hợp mức lãi suất trái phiếu chỉ tương đương với lãi suất huy động tiền gửi từ khách hàng cá nhân.

Ngân hàng mua trái phiếu ngân hàng!

Ngân hàng TMCP An Bình (ABBank) vừa đính chính thông tin về kết quả phát hành trái phiếu. Theo đó, ABBank đã thực hiện phát hành thành công 2.500 tỷ đồng trái phiếu vào ngày 25/4/2019 thay vì ngày 25/4/2018 như thông tin công bố trước đó.

Đây là lô trái phiếu có kỳ hạn 3 năm, không chuyển đổi và không có tài sản bảo đảm. Đơn vị tổ chức tư vấn phát hành và lưu ký trái phiếu cho thương vụ này là CTCP Chứng khoán An Bình (ABS).

Tuy không có tài sản đảm bảo nhưng mức lãi suất danh nghĩa áp dụng cho lô trái phiếu này cũng chỉ tương đương và có phần thấp hơn so với mức lãi suất huy động cùng thời kỳ đang được áp dụng của ABBank.

Cụ thể, mức lãi suất áp dụng cho năm đầu tiên chỉ là 6,5%/năm. Các năm sau, lãi suất trái phiếu được thả nổi những cũng chỉ bằng bình quân lãi suất tiết kiệm trả sau, kỳ hạn 12 tháng bằng đồng VND của một số ngân hàng được lựa chọn tham chiếu.

Bên cạnh đó, số tiền lãi được thanh toán định kỳ vào ngày 25/4 hàng năm. Do đó, các trái chủ sẽ phải đợi đến ngày 25/4/2020 mới nhận được khoản lãi đầu tiên.

Mặc dù có mức lãi suất kém hấp dẫn, ABBank vẫn thành công trong việc phát hành lô trái phiếu này. Kết quả phát hành cho thấy, đã có 4 nhà đầu tư tổ chức được ký hiệu là các Doanh nghiệp A, B, C, D đã thực hiện mua vào toàn bộ 2.500 tỷ đồng trái phiếu của ABBank.

Danh sách các trái chủ mua vào toàn bộ 2.500 tỷ đồng trái phiếu của ABBank

Có lẽ nên làm rõ thêm về danh tính của các trái chủ mà ABBank "phiếm chỉ" là A, B, C, D!

Một nguồn tin của VietTimes đã tiết lộ về các trái chủ “ẩn danh” này. Khá bất ngờ khi A, B, C, D cũng là các ngân hàng, cụ thể là bộ tứ: Techcombank, MBBank, MSB và VIB.

4 nhà băng trên đã "tự nguyện" rót 2.500 tỷ đồng cho ABBank, chỉ để hưởng mức lãi suất... tương đương (thậm chí thấp hơn) lãi suất tiết kiệm có kỳ hạn 6 tháng hay 1 năm mà chính họ đang công bố để huy động vốn từ dân cư và tổ chức. Nó chưa bao gồm các chi phí khác - như chi phí nhân công, chi phí hoạt động, phí bảo hiểm, chi phí từ việc thực hiện dự trữ bắt buộc,... - nên có nghĩa rằng, lợi tức trái phiếu mà họ sẽ hưởng nhiều khả năng còn thấp hơn cả giá vốn (?!).

Rõ ràng nếu sử dụng nguồn lực trên để cho vay hay đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp thì họ sẽ được lợi hơn hẳn - nếu thuần xét về lãi suất.

Ấy vậy nhưng như đã thấy, các trái chủ này vẫn quyết định đầu tư - mà với kỳ hạn lên tới 3 năm!

Một giả thuyết có lẽ nên đặt ra là, bên sắm vai nhà phát hành trái phiếu trong thương vụ vừa rồi - ABBank - có khi nào sẽ lại đảo vai làm trái chủ trong các thương vụ tương tự của Techcombank, MBBank, MSB và VIB (?). Hay nguồn lực ấy có khi nào lại có gốc từ chính ABBank (?).

Nhắc lại rằng, nếu chỉ xét về lãi suất, trái phiếu ngân hàng luôn tỏ ra kém cạnh tranh hơn hẳn so với trái phiếu doanh nghiệp. Chưa kể trái phiếu của doanh nghiệp thường đi kèm với tài sản đảm bảo có giá trị lớn, được bảo lãnh thanh toán.

Thế mà theo quan sát của VietTimes, tất thảy các thương vụ phát hành trái phiếu ngân hàng công bố từ đầu năm 2019 tới nay đều "thông". Hầu hết nhờ sự hỗ trợ tích cực từ các định chế tài chính, mà chủ yếu là các... ngân hàng bạn!