Tổng Chưởng lí bang New York vẽ kịch bản ông Trump từ chức để được cấp phó ân xá

Lợi dụng lỗ hổng pháp luật

Cuối tháng 11, Tổng thống Trump tuyên bố ân xá cho cho cựu cố vấn Michael Flynn. Một số người suy đoán đương kim Tổng thống Mỹ có thể tự ban lệnh ân xá cho bản thân trước khi ông rời nhiệm sở vào đầu năm sau, song Tổng Chưởng lí bang New York Letitia James cho biết lựa chọn này không khả thi về mặt pháp lí.

Sau đó, bà James cho hay bà tin ông Trump sẽ được ân xá bằng cách đưa Phó Tổng thống Mike Pence lên lãnh đạo nước Mỹ trong thời gian ngắn.

"Phần đông các học giả pháp lí đã chỉ ra rằng Tổng thống Trump không thể tự ân xá. Ông ta chỉ có thể từ chức và cho phép Phó Tổng thống Mike Pence lên thay để ân xá cho mình", bà James lí giải.

Không lâu trước khi cựu Tổng thống Richard Nixon từ chức vào năm 1974, Bộ Tư pháp Mỹ đã ban hành một bản ghi nhớ nêu rõ: "Theo nguyên tắc cơ bản, không ai có thể tự phán quyết chính mình, tổng thống Mỹ cũng không thể tự ân xá cho chính họ".

Song, bản ghi nhớ tiếp tục phác thảo một kịch bản mà trong đó, tổng thống Mỹ sẽ tuyên bố bản thân "tạm thời không thể thực hiện nghĩa vụ của mình" theo Tu chính án 25 và phó tổng thống, lúc này giữ vai trò tổng thống tạm quyền, sẽ ra lệnh ân xá cho vị tổng thống đó.

Tu chính án 25 gồm 4 phần, chủ yếu làm rõ thứ tự kế nhiệm trong chính phủ. Ba phần đầu thường xuyên được áp dụng trong lịch sử, còn phần 4 gây tranh cãi hơn.

Phần đầu tiên nêu rõ, nếu tổng thống qua đời hoặc từ chức, phó tổng thống trở thành người kế nhiệm. Phần hai qui định, nếu vị trí phó tổng thống bị trống thì tổng thống sẽ đề cử người thay thế. Phần ba cho phép tổng thống tạm thời bàn giao nhiệm vụ cho phó tổng thống trong thời gian ông không thể đảm trách công việc, ví dụ như đang điều trị bệnh.

Phần 4 cho biết: "Bất cứ khi nào phó tổng thống và đa số thành viên nội các đệ trình cho Chủ tịch lâm thời Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện bản tuyên bố viết tay rằng, tổng thống đương nhiệm không có khả năng gánh vác quyền hạn và trọng trách của nhiệm sở, phó tổng thống sẽ ngay lập tức nắm quyền với tư cách quyền tổng thống".

Ông Trump có thể dựa vào lỗ hổng trong phần 4 của Tu chính án 25 để tìm kiếm lệnh ân xá cho chính mình trước khi rời nhiệm sở. Sau đó, thông qua một qui trình tương đối phức tạp nhưng không mất quá nhiều thời gian, ông Trump có thể tiếp quản lại vị trí tổng thống Mỹ khi ông tuyên bố bản thân có đủ khả năng gánh vác trọng trách lãnh đạo đất nước.

Khó tránh trách nhiệm pháp lí ở cấp bang

Trong cuộc phỏng vấn của chương trình The View, Tổng Chưởng lí bang New York còn cho hay: "Tôi nghi ngờ ông Trump sẽ ân xá cho các thành viên trong gia đình, các nhân viên trong chính quyền và một số cộng sự thân thiết".

"Tuy nhiên, cần phải lưu ý là ông ta chỉ có thể được ân xá khỏi các tội liên bang, còn các sai phạm ở cấp bang thì không", Tổng Chưởng lí bang New York nhấn mạnh.

Theo bà Letitia James, một đạo luật mà bà đề xuất và được cơ quan lập pháp bang New York thông qua đã bịt kín những lỗ hổng xoay quanh lệnh ân xá. Đạo luật này đảm bảo rằng "các cá nhân như tổng thống Mỹ sẽ không thể trốn tránh công lí" ở cấp bang.

Theo Newsweek, một khi phải rời nhiệm sở, ông Trump có thể phải đối mặt với nhiều vấn đề pháp lí tại bang New York, thậm chí có thể dẫn đến các cáo buộc hình sự.

Năm ngoái, bà Letitia James đã đệ một đơn kiện chống lại tổ chức Trump Foundation, cáo buộc đương kim Tổng thống Mỹ và các con vi phạm luật từ thiện trong chiến dịch tranh cử năm 2016. Sau cùng, ông Trump phải nộp phạt 2 triệu USD vì lạm dụng quĩ từ thiện cho mục đích chính trị và kinh doanh cá nhân.

Hiện tại, bà James đang tiếp tục điều tra các giao dịch pháp lí khác của ông Trump, đơn cử như liệu công ty bất động sản của gia đình ông có báo cáo sai lệch giá trị tài sản để nhận các khoản vay hoặc được giảm thuế hay không.

Ngoài ra, ông Cyrus Vance, công tố viên quận Manhattan, cũng đang điều tra ông Trump với cáo buộc "tham gia sâu và lâu dài vào các hành vi tội phạm tại công ty gia đình Trump Organization".

Trước đó, công tố viên Vance từng điều tra liệu công ty của ông Trump có cố gắng che giấu khoản thanh toán cho diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels hay không.

Newsweek đã gửi yêu cầu bình luận đến Nhà Trắng nhưng chưa nhận được phản hồi.