Tình trạng dư cung, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xi măng tiếp tục kéo dài trong 2023, khiến một loạt các công ty thua lỗ hoặc sụt giảm mạnh lợi nhuận. Các nhà phân tích kỳ vọng kể từ quý II/2024, sản lượng xi măng bán ra sẽ cải thiện so với cùng kỳ nhờ hoạt động xây dựng nói chung có dấu hiệu phục hồi và trợ lực từ các dự án đầu tư công.
Trong những năm qua, ngành xi măng liên tiếp gặp nhiều "cú sốc" như dịch COVID-19, đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, thị trường bất động sản suy yếu... khiến tổng cầu giảm mạnh, nhiều nhà máy phải giảm công suất, tạm dừng hoạt động.
Bộ Tài chính đã trình Chính phủ không lùi thời hạn áp dụng mức thuế suất 10% đối với mặt hàng clinker như kiến nghị của các hiệp hội nhằm thể chế hóa các chủ trương về quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản.
Đại diện Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho biết điện đã chiếm 14,5% với giá thành sản xuất clinker và 16,5% với xi măng thành phẩm sau hai đợt tăng giá. Tuy nhiên, doanh nghiệp khó chuyển phần chi phí này cho người tiêu dùng vì nhu cầu tiêu thụ xi măng đang rất yếu.
Kể từ quý III/2022 đến nay, tiêu thụ xi măng ảm đạm theo sự chững lại của thị trường bất động sản và xuất khẩu. Số vòng quay tồn kho đến cuối quý III của các doanh nghiệp chậm lại, đồng nghĩa số ngày tồn kho/vòng tăng, dao động từ 55 đến 119 ngày/vòng.
Trong gần 5 năm gần đây, lượng xuất khẩu xi măng sang EU chiếm dưới 2% tỷ trọng chung của ngành. Do vậy, lãnh đạo Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho rằng Việt Nam ít chịu ảnh hưởng bởi cơ chế điều chính carbon của EU.
Xây dựng dân dụng giảm tốc, hàng loạt dự án gặp khó khăn về vốn, giải ngân vốn đầu tư công chậm,… đang tạo ra thách thức không nhỏ trong việc sản xuất, kinh doanh xi măng suốt thời gian qua.
Quý đầu năm, phần lớn doanh nghiệp trong ngành xi măng đều rơi vào cảnh thua lỗ khi phải đối mặt tình trạng dư cung, lượng tiêu thụ suy yếu cùng với áp lực từ giá than và giá điện leo thang đã bào mòn lợi nhuận của doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho rằng giá than hạ nhiệt có thể giúp biên lợi nhuận của doanh nghiệp xi măng cải thiện nhẹ, song khả năng tăng trưởng mạnh là rất khó bởi so với mặt bằng năm 2022, giá than vẫn ở mức cao, trong khi giá điện có thể tăng.
Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) dự kiến nhu cầu tiêu thụ xi măng toàn ngành trong năm 2023 sẽ đạt khoảng 100 - 105 triệu tấn. Trong đó tiêu thụ nội địa ở mức 60 - 65 triệu tấn và xuất khẩu đạt 35 - 40 triệu tấn.
SSI dự báo mức tiêu thụ xi măng năm 2023 đi ngang, song giá nguyên liệu sản xuất, đặc biệt là than có thể sẽ giảm mạnh. Điều này giúp lợi nhuận năm 2023 của các công ty xi măng có thể phục hồi 50-90%, mức tăng trưởng chủ yếu trong nửa cuối năm 2023.
Trong tháng 11, ngành xi măng sản xuất đạt 6,3 triệu tấn tương đương với sản lượng tháng 10. Lượng tiêu thụ xi măng nội địa giảm 2%, đạt 5,3 triệu tấn.
Theo VNCA, có 6 doanh nghiệp xuất khẩu xi măng của Việt Nam không bị áp thuế chống bán phá giá đối với một số sản phẩm xi măng. Và 11 doanh nghiệp khác bị áp thuế chống bán phá giá, cụ thể xi măng từ Việt Nam sẽ phải chịu các mức thuế từ 4 - 28% giá xuất khẩu đối với xi măng OPC và từ 3 - 55% đối với xi măng hỗn hợp.