Tại sao NHNN chọn SJC độc quyền gia công vàng miếng mà không phải công ty khác?

Trong phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội ngày 9/6, các đại biểu tiếp tục đặt câu hỏi liên quan đến vấn đề độc quyền vàng miếng SJC cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng.

Theo đó, một số đại biểu cho rằng cần phân bổ việc gia công vàng miếng cho các đơn vị khác, thay vì chỉ tập trung Công ty TNHH MTV Vàng Bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) nhằm kiểm soát việc giá quá cao và chênh lệch giữa vàng trong nước - thế giới quá lớn.

Lý giải cho việc lựa chọn SJC mà không phải đơn vị khác, bà Hồng cho biết đây là thương hiệu được người dân ưa chuộng từ trước khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng được ban hành. 

Thời điểm ban hành Nghị định 24, Ngân hàng Nhà nước cân nhắc giữa hai lựa chọn: thành lập thương hiệu vàng riêng hay lựa chọn một đơn vị để gia công. Sau khi phân tích các yếu tố liên quan đến chi phí, lợi ích, Ngân hàng Nhà nước nhận thấy nếu cho ra đời một thương hiệu riêng sẽ không hiệu quả. Do đó, cơ quan này lựa chọn phương án lựa chọn một doanh nghiệp vàng gia công. 

“Thời điểm đó, chúng tôi cân nhắc một số thương hiệu vàng, trong đó SJC được người dân ưa chuộng nhất, chiếm khoảng 90% thị trường. Do đó, SJC là đơn vị được lựa chọn chọn để gia công vàng miếng dưới sự theo dõi và quản lý chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước”, bà Hồng cho biết. 

Người đứng đầu Ngân hàng Nhà nước nói thêm nếu chọn công ty khác thì tỷ lệ 90% người đang sở hữu vàng SJC kia sẽ chuyển sang đơn vị được lựa gia công, vô tình làm tăng chi phí không cần thiết.

Các doanh nghiệp kinh doanh vàng cũng lo ngại rủi ro vàng SJC biến động khó lượng, bên cạnh đó Ngân hàng Nhà nước cũng không tung thêm vàng miếng ra thị trường kể từ năm 2014 đến nay nhằm thực hiện chủ trương chống “vàng hoá” nền kinh tế. Điều này khiến giá vàng SJC thường ở mức cao và chênh lệch lớn so với vàng thế giới lên tới 17 triệu đồng/lượng. 

“Tuy giá vàng SJC cao như vậy nhưng mua cao - bán cao. Các thương hiệu khác thường mua thấp, bán thấp”, bà Hồng nói. 

Tuy nhiên, khoảng cách chênh lệch mua - bán giữa vàng SJC thường trên mức 1 triệu đồng/lượng, cao hơn nhiều so với các loại vàng khác. Có thời điểm, khi thị trường biến động mạnh, mức chênh lệch này thậm chí còn được nới rộng ra trên 2 triệu đồng/lượng. 

Điển hình như hôm 8/3, có lúc giá vàng SJC được giao dịch tại Doji ở hai chiều mua vào - bán ra lần lượt ở mức 71 - 73,1 triệu đồng/lượng. Thời điểm đó, giá vàng thế giới nhích lên gần 1.996 USD/ounce trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị Nga - Ukraine leo thang khiến giới đầu tư tìm đến vàng như một kênh trú ẩn an toàn.

Việc chênh lệch mua - bán của giá vàng SJC được giới chuyên gia đánh giá đẩy rủi ro về phía người mua vàng nhất là người có ý định “lướt sóng” mặt hàng này. 

Tuy nhiên, theo bà Hồng, ghi nhận thời gian qua, khi giá vàng tăng nóng, người dân có xu hướng bán ròng vàng miếng, nhu cầu mua vào rất thấp. 

“Do đó, hiện tại chưa cần phải nhập khẩu vàng, can thiệp đến giá. Mặc dù vậy, chúng tôi cũng đã chuẩn bị sẵn các phương án. Khi nhập khẩu vàng, chúng tôi cũng sử dụng dữ trữ ngoại hối của nhà nước.”, bà Hồng trả lời chất vấn trước Quốc hội. 

Bà Hồng đánh giá nhiều năm qua thị trường vàng, ngoại hối được giữ ổn định nhờ Nghị định 24 chống “vàng hoá” nền kinh tế. Đây là điểm sáng để Việt Nam nâng hạng trên thị trường quốc tế.

“Chúng ta mất nhiều công để có sự ổn định. Nếu Ngân hàng Nhà nước không độc quyền vàng nữa thì cần đánh giá kỹ lưỡng, lúc đó sẽ xin ý kiến của các bên liên quan”, bà Hồng nói.