Nhiều ngân hàng lãi lớn từ chứng khoán đầu tư năm 2023

Trong năm 2023, khi thu nhập lãi thuần của các ngân hàng mới chỉ phục hồi nhẹ trong quý IV và có xu hướng đi ngang hoặc giảm nhẹ trong cả năm, một nguồn thu nhập ngoài lãi lại có sự tăng trưởng mạnh. Đó là lãi thuần từ hoạt động mua bán chứng khoán cả đầu tư.

Theo thống kê của người viết, tổng lãi thuần từ chứng khoán đầu tư của 12 ngân hàng đã công bố báo cáo tài chính tăng 195%, lên hơn 5.600 tỷ đồng, còn chứng khoán kinh doanh đã thoát lỗ 600 tỷ đồng và đem về hơn 300 tỷ đồng. Hai mảng này đã đóng góp hơn một nửa vào mức tăng trưởng của của tổng thu nhập (TOI) của ngân hàng.

ACB ghi nhận lãi thuần từ chứng khoán đầu tư tăng đột biến, mang về hơn 2.647 tỷ đồng trong khi cùng kỳ năm trước chỉ đạt 21 tỷ đồng. Cùng với đó mảng chứng khoán kinh doanh thoát lỗ gần 400 tỷ và mang về gần 170 tỷ đồng. 

Cả chứng khoán đầu tư và chứng khoán kinh doanh đã đóng góp tới 36% vào thu nhập ngoài lãi của ngân hàng này. Trong khi năm ngoái, khoản lỗ từ hai hoạt động trên tương đương 7% thu nhập ngoài lãi.

Tại Bac A Bank, lãi từ chứng khoán đầu tư tăng lên gấp 3 lần năm trước đã giúp lợi nhuận ngân hàng tăng tới 60% trong quý IV. Hoạt động này đã chiếm 49% thu nhập ngoài lãi của Bac A Bank trong năm 2023.  

Lãi từ chứng khoán đầu tư của Techcombank và TPBank tăng gấp đôi năm trước mang về lần lượt 926 tỷ đồng, 856 tỷ đồng.

Tính trung bình 12 ngân hàng được khảo sát, tỷ trọng đóng góp của chứng khoán kinh doanh và chứng khoán đầu tư đã tăng từ 4% tổng thu nhập ngoài lãi vào năm 2022 lên 15% tổng thu nhập ngoài lãi năm 2023. Với một số ngân hàng như NCB, Bac A Bank, hoạt động kinh doanh chứng khoán có đóng góp lớn nhất thu nhập ngoài lãi. 

Tại các ngân hàng thương mại, danh mục chứng khoán đầu tư phần lớn là trái phiếu chính phủ, loại tài sản có giá cả biến động ngược chiều với lãi suất. Trong năm 2023, lãi suất có xu hướng giảm mạnh từ đầu năm nên giá trái phiếu tăng mạnh mang về lợi nhuận lớn cho các ngân hàng.

Trong giai đoạn hai quý cuối năm 2022, khi lãi suất tăng nhanh kéo theo lợi suất trái phiếu đi lên, các ngân hàng đã chứng kiến lợi nhuận từ mua bán chứng khoán sụt giảm nhanh chóng và chịu lỗ trong quý IV. Trong khi đó, khi lãi suất và lợi suất giảm dần từ cuối quý I/2023, thu nhập từ mảng này ngày càng tăng. 

Tuy nhiên, theo dự báo của nhiều chuyên gia và các lãnh đạo ngân hàng, không có nhiều dư địa để giảm thêm lãi suất chính sách do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng đảm bảo những nhiệm vụ như bình ổn lạm phát hay ổn định tỷ giá. 

Do đó, mức lợi nhuận đột biến từ mua bán chứng khoán của các ngân hàng có thể sẽ khó duy trì trong những quý tiếp theo. Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho biết trong năm qua, hoạt động đầu tư trái phiếu Chính phủ ở nhiều ngân hàng đã ghi nhận mức lợi nhuận khả quan khi lãi suất đảo chiều giảm. 

Tuy nhiên, do phần lớn lợi nhuận từ đầu tư trái phiếu Chính phủ đã được thực hiện hóa và ghi nhận hết trong quý III, triển vọng trong thời gian tới sẽ không còn thuận lợi như trước.