Nguyên nhân hàng loạt quốc gia ngừng tiêm vắc xin COVID-19 AstraZeneca

Ít nhất 10 quốc gia bao gồm Đức, Pháp, Ý và Tây Ban Nha đã tạm ngừng sử dụng vắc xin COVID-19 của AstraZeneca sau khi có báo cáo vào tuần trước cho biết một số người ở Đan Mạch và Na Uy xuất hiện các cục máu đông sau khi tiêm chủng, mặc dù chưa có bằng chứng nào cho thấy việc tiêm vắc xin gây nên các sự cố trên.

Theo cơ quan quản lý dược phẩm châu Âu (EMA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dữ liệu hiện có không cho thấy vắc xin AstraZeneca gây ra các cục máu đông và khuyến nghị các nước nên tiếp tục sử dụng loại vắc xin này.

Bao nhiêu nước đã ngừng sử dụng vắc xin AstraZeneca?

Đan Mạch là quốc gia đầu tiên ngừng sử dụng vắc xin AstraZeneca vào tuần trước sau khi có báo cáo về sự xuất hiện các cục máu đông ở một số người sau khi tiêm chủng, đặc biệt trong đó có một trường hợp phát triển nhiều cục máu đông và đã tử vong. Các cơ quan y tế Đan Mạch cho biết việc đình sẽ kéo dài ít nhất hai tuần để tiến hành điều tra nguyên nhân các sự cố trên.

Các nước Đức, Pháp, Italy, Tây Ban Nha, Na Uy, Iceland, Bulgaria, Thái Lan và Congo mới đây cũng đã đình chỉ tiêm vắc xin AstraZeneca. Hôm 13/3, Na Uy báo cáo 4 người dưới 50 tuổi bị giảm tiểu cầu sau khi tiêm vắc xin.

Về phía AstraZeneca, công ty cho biết đã xem xét cẩn thận dữ liệu của 17 triệu người đã tiêm chủng trên khắp châu Âu, phát hiện có 37 trường hợp phát triển các cục máu đông và kết luận "không có bằng chứng về việc vắc xin làm tăng nguy cơ đông máu" ở bất kỳ nhóm tuổi hay giới tính ở bất kỳ quốc gia nào. 

AstraZeneca cũng cho biết: "Tỷ lệ số người bị đông máu này còn thấp hơn cả tỷ lệ bị động máu tự nhiên và tương đương với các loại vắc xin COVID-19 được cấp phép khác.".

Chưa có bằng chứng cho thấy vắc xin AstraZeneca làm tăng nguy cơ đông máu

Cơ quan quản lý dược phẩm châu Âu cho biết "không có dấu hiệu nào cho thấy việc tiêm chủng đã gây ra những tình trạng này"; đồng thời nhấn mạnh lợi ích của vắc xin AstraZeneca vượt trội hơn các tác dụng phụ tiềm ẩn và các cuộc điều tra vẫn đang được tiếp tục tiến hành. EMA sẽ tổ chức một cuộc họp vào thứ năm để quyết định về hành động cần thiết tiếp theo.

Tại Anh, nơi sử dụng vắc xin AstraZeneca nhiều nhất thế giới cho tới thời điểm này với 11 triệu liều đã được sử dụng, đã báo cáo về khoảng 11 người xuất hiện cục máu đông sau khi tiêm. Tuy nhiên không có trường hợp nào được chứng minh là do vắc xin gây ra.

Một số bác sĩ chỉ ra rằng, các chiến dịch tiêm chủng hầu hết được bắt đầu với những đối tượng dễ bị tổn thương nhất như người già và người có bệnh nền - những người vốn đã gặp nhiều vấn đề về sức khoẻ. Điều này gây khó khăn cho việc xác định liệu một loại vắc xin có phải là nguyên nhân gây ra các sự cố hay không.

Các cục máu đông hình thành ở tay, chân hoặc những nơi khác của cơ thể có thể bị vỡ ra và di chuyển đến tim, não hoặc phổi, gây đột quỵ, đau tim thậm chí gây tử vong.

Tại sao các nước vẫn dừng việc tiêm chủng?

Khi một loại vắc xin được tung ra sử dụng rộng rãi, việc xuất hiện một số trường hợp gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và tử vong là điều không nằm ngoài dự kiến của các nhà khoa học, vì hàng triệu người được tiêm vắc xin và các vấn đề sẽ xảy ra ngẫu nhiên trong nhóm người quá lớn như vậy. 

Hầu hết các sự cố trên sẽ không liên quan tới vắc xin, nhưng vì vắc xin COVID-19 hiện vẫn đang được thử nghiệm và chưa có dữ liệu dài hạn, giới khoa học phải điều tra mọi khả năng để xác định những tác dụng phụ không lường trước được của vắc xin.

Nhà khoa học hàng đầu của WHO, tiến sĩ Soumya Swaminathan trấn an mọi người không nên hoảng sợ, và lưu ý rằng trong số 300 triệu liều vắc xin COVID-19 đã được sử dụng trên toàn cầu, không có trường hợp tử vong nào được ghi nhận có liên quan đến vắc xin COVID-19. 

EMA hiện cũng đang kiểm tra xem liệu vắc xin COVID-19 do Pfizer/BioNTech, Moderna và AstraZeneca phát triển có làm giảm tiểu cầu trong máu ở một số bệnh nhân (một tình trạng có thể dẫn đến bầm tím và xuất huyết) hay không.

Vắc xin AstraZeneca còn có tác dụng phụ nào khác?

Vắc xin AstraZeneca đã được chấp thuận sử dụng cho người lớn tại hơn 50 quốc gia và đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong nghiên cứu được thực hiện ở Anh, Brazil và Nam Phi. 

Tuy nhiên đã có những lo ngại về cách dữ liệu của vắc xin này được công bố, một số nhà lãnh đạo châu Âu bao gồm cả Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đặt câu hỏi về hiệu quả của vắc xin đối với người cao tuổi vì không có đủ thông tin. 

Tại nước Anh, quốc gia này cấp phép sử dụng vắc xin của AstraZeneca dựa trên kết quả nghiên cứu từng phần cho thấy vắc xin có hiệu quả khoảng 70%. Nhưng kết quả này chưa thực sự chính xác do một sai sót trong khâu sản xuất đã dẫn đến một số người tham gia chỉ nhận được nửa liều trong mũi tiêm đầu tiên - một lỗi mà các nhà nghiên cứu đã không thừa nhận ngay. 

Khi được đề nghị cấp phép cho vắc xin này, EMA ước tính hiệu quả của vắc xin là khoảng 60%. Dữ liệu về hiệu quả của vắc xin với người lớn tuổi cũng chưa đầy đủ đã dẫn đến một số nước châu Âu ban đầu từ chối việc chủng ngừa cho người già.

Tiến sĩ Paul Hunter, giáo sư y khoa tại Đại học East Anglia, Anh cho biết: "Tất cả dữ liệu về vắc xin AstraZeneca cho thấy chúng rất an toàn và đang cứu người khỏi cái chết vì COVID-19. Đây có thể là vấn đề về nhận thức nhiều hơn vì mỗi khi có vấn đề về vắc xin, chúng ta lại nghe thấy cái tên AstraZeneca.".

WHO và EMA, cũng như các cơ quan quản lý ở một số quốc gia khuyến nghị mọi người nên tiếp tục tiêm chủng. "Sự an toàn của người dân sẽ luôn được đặt lên hàng đầu. Mọi người vẫn nên đi tiêm vắc xin COVID-19 khi được yêu cầu.", cơ quan quản lý dược phẩm của Anh cho biết.