Ngoại trưởng Mỹ tìm đường xây dựng liên minh đối đầu Trung Quốc

Vào ngày 6/10, nhóm Quad - tức "Bộ tứ kim cương" gồm Mỹ, Australia, Ấn Độ và Nhật Bản, dự kiến sẽ tổ chức cuộc họp cấp bộ trưởng lần thứ hai tại Tokyo. Sự kiện này có thể giúp củng cố sự hiện diện của Ấn Độ trong liên minh.

Theo Bloomberg, cuộc gặp mặt trực tiếp thể hiện tinh thần đoàn kết của "Bộ tứ kim cương" ngay tại thời điểm Trung Quốc đang đụng độ với ít nhất ba thành viên của nhóm: Australia, Mỹ và Ấn Độ.

Đối với người chủ trì - tân Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga, cuộc họp báo hiệu chính phủ Nhật Bản sẵn sàng tiếp tục một số dự án an ninh cứng rắn của người tiền nhiệm Shinzo Abe.

Trước đó, Trung Quốc đã bày tỏ lo ngại rằng "Sáng kiến Tứ giác" mà ông Abe lần đầu tiên đề xuất hơn một thập kỉ trước là một nỗ lực hình thành "nhóm liên kết độc quyền" và thổi bùng "Chiến tranh Lạnh mới".

Ông Kunihiko Miyake - cựu nhà ngoại giao kiêm giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ritsumeikan, nhận định: "Bộ tứ kim cương đang muốn gửi thông điệp tới phía Trung Quốc: Hợp tác quan trọng hơn độc đoán. Cuộc họp sắp tới không nhằm mục đích kiềm chế Trung Quốc. Không ai có thể kiềm chế Trung Quốc".

Chuyến thăm của ông Pompeo

Nhóm Quad được chú ý hơn khi Tổng thống Trump theo đuổi chiến lược đối đầu với Bắc Kinh và Ấn Độ ngày càng cảnh giác với ảnh hưởng kinh tế cũng như quân sự của Trung Quốc ở Nam Á.

Kể từ năm 2017, Mỹ đã tìm cách lôi kéo Ấn Độ vào nhóm thông qua Chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương mới, dù trong quá khứ New Delhi có chủ trương không liên kết với bất kì nước nào.

Khi Tổng thống Trump phải điều trị COVID-19 tại thủ đô Washington, việc cuộc họp của Quad diễn ra suôn sẻ đóng vai trò quan trọng với Mỹ. Ngoại trưởng Pompeo đã hủy bỏ các chuyến thăm tiếp theo đến Mông Cổ và Hàn Quốc ban đầu lên lịch vào cuối tuần này.

Tại Tokyo, ông Pompeo sẽ gặp người đồng cấp Marise Payne của Australia, Subrahmanyam Jaishankar của Ấn Độ và Toshimitsu Motegi của Nhật Bản.

Australia và Trung Quốc đụng độ về mặt ngoại giao sau khi chính phủ Australia ủng hộ tiến hành một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc của đại dịch COVID-19. Còn quân đội Ấn Độ và Trung Quốc đã bắt đầu hiềm khích với nhau sau cuộc đụng độ nghiêm trọng nhất trong hơn 4 thập kỉ tại biên giới chung.

Cuộc gặp ngày 6/10 cũng sẽ là sự kiện ngoại giao lớn đầu tiên của tân Thủ tướng Suga sau khi nhậm chức chưa đầy ba tuần và có rất ít kinh nghiệm về chính sách ngoại giao. Ông Suga sẽ phải cân bằng quan hệ với Trung Quốc (đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản) và Mỹ (đối tác quân sự duy nhất của Nhật Bản).

Mặt trận thống nhất

Theo Bloomberg, 4 bộ trưởng dự kiến sẽ thảo luận về đại dịch COVID-19 và tình hình khu vực, cũng như tầm quan trọng của việc hợp tác cùng các nước khác trong xây dựng "khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở".

Giới quan sát dự đoán sẽ không có tuyên bố chung nào được đưa ra sau cuộc họp. Giá trị của buổi gặp mặt này có thể mang tính biểu tượng hơn là cụ thể, dù Nhật Bản đang muốn biến cuộc họp thành một sự kiện thường niên.

Ấn Độ cũng dự kiến mời Australia tham gia một cuộc tập trận hải quân thường niên, mở rộng sự kiện ba bên với Mỹ và Nhật Bản.

Quad tổ chức cuộc họp cấp bộ trưởng chính thức đầu tiên cách đây khoảng một năm tại New York. Đây được cho là dấu hiệu cho thấy 4 nước này đang ngày càng bất bình trước chính sách đối ngoại hung hăng của ông Tập.

Cuộc họp chính thức năm ngoái cho thấy 4 nước đang củng cố khuôn chính sách không chính thức trước đây để cải thiện khả năng thu thập thông tin tình báo và thể hiện một mặt trận thống nhất về vấn đề an ninh khu vực.

Ngoài ra, cuộc họp ngày 6/10 còn diễn ra sau khi bộ trưởng thương mại của Australia, Ấn Độ và Nhật Bản vào tháng trước đã nhất trí hợp tác để phục hồi chuỗi cung ứng khu vực. Trước đó có một số báo cáo cho biết ba nước này đang muốn "bắt tay" chống lại ảnh hưởng thương mại của Trung Quốc.

Trợ lí Ngoại trưởng Mỹ David Stilwell cho hay: "Bộ tứ kim cương đang tìm cách thiết lập, thúc đẩy và bảo đảm thực thi các nguyên tắc để xây dựng khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở, đặc biệt là trước các chiến thuật, hành vi gây hấn và ép buộc ngày càng nghiêm trọng của Trung Quốc trong khu vực".