Ngày kiểm phiếu 6/1 hứa hẹn nhiều kịch tính

Hàng chục thượng nghị sĩ và hàng trăm hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa đang ủng hộ những cáo buộc vô căn cứ của ông Trump về gian lận bầu cử và tuyên bố sẽ đứng ra thách thức kết quả kiểm phiếu đại cử tri ngày 6/1. 

Các nhà lập pháp tại Thượng viện và Hạ viện sẽ buộc phải bỏ phiếu để xác nhận phiếu bầu và phần thắng gần như chắc chắn vẫn sẽ thuộc về ông Biden.

Hàng chục tòa án các cấp đều gạt bỏ các vụ kiện của ông Trump và đồng minh vì thiếu căn cứ. Bộ trưởng Tư pháp William Barr - đồng minh thân cận của tổng thống Mỹ - cũng tuyên bố không có bằng chứng cho thấy có gian lận tràn lan. 

Cả ông Trump và các nghị sĩ dự định phản đối kết quả kiểm phiếu ngày 6/1 đều chưa đưa ra bằng chứng mới nào có sức thuyết phục hơn trước.

Phiên họp Quốc hội ngày 6/1 là bước cuối cùng trong quá trình xác nhận chiến thắng của ông Biden sau khi các đại cử tri bỏ phiếu ngày 14/12. Theo hãng tin AP, Hiến pháp Mỹ yêu cầu Quốc hội phải tổ chức phiên họp này và có quy định chi tiết từng bước thực hiện.

Điều gì sẽ diễn ra trong ngày 6/1?

Theo pháp luật liên bang, Quốc hội phải họp vào ngày 6/1 để mở các phiếu chứng nhận được niêm phong của mỗi bang, bên trong có ghi lại quyết định bầu cử của các đại cử tri. 

Các phiếu chứng nhận này được đưa vào phòng họp quốc hội trong một chiếc hòm làm bằng gỗ dái ngựa chuyên dùng cho dịp này.

Đại diện đến từ cả hai đảng và cả hai viện Quốc hội sẽ đọc to kết quả bầu cử trên mỗi phiếu và kiểm đếm số lượng. Chủ tịch Thượng viện kiêm Phó Tổng thống Mike Pence sẽ chủ trì buổi họp và tuyên bố người chiến thắng. Sự kiện bắt đầu vào lúc 13h chiều 6/1 giờ phía Đông nước Mỹ (tức khoảng 1h sáng ngày 7/1 theo giờ Việt Nam).

Ngoài kêu gọi các chính trị gia, Tổng thống Trump còn khuyến khích hàng nghìn người ủng hộ mình tham gia vào cuộc biểu tình ở thủ đô Washington với hy vọng Quốc hội sẽ khuất phục trước sức ép của đám đông và cho ông ở lại Nhà Trắng 4 năm nữa.

Quy định của Hiến pháp Mỹ

Hiến pháp yêu cầu Quốc hội họp và đếm số phiếu bầu đại cử tri, ứng viên nào được trên 270 phiếu sẽ trở thành tổng thống. Nếu hai ứng viên cùng được 270 phiếu đại cử tri, Hạ viện sẽ bầu tổng thống nhưng không phải mỗi hạ nghị sĩ một phiếu mà là mỗi bang một phiếu. 

Hiện nay Đảng Dân chủ đang nắm đa số hạ nghị sĩ nhưng Đảng Cộng hòa lại chiếm đa số bang ở Hạ viện. 

Tuy nhiên, kịch bản Hạ viện bầu tổng thống xảy ra gần đây nhất là vào năm 1837, tức từ gần 200 năm trước. Theo thống kê sơ bộ, ông Biden giành được tới 306 phiếu đại cử tri, bỏ xa ngưỡng 270 tối thiểu.

Cuộc kiểm phiếu sẽ diễn ra như thế nào?

Hai viện Quốc hội sẽ họp cùng nhau vào lúc 13h chiều 6/1 để kiểm phiếu. Nếu Chủ tịch Thượng viện không thể chủ trì thì trong quá khứ đã có trường hợp Chủ tịch Thượng viện tạm quyền hoặc nghị sĩ lâu năm nhất của đảng chiếm đa số điều hành phiên hợp. 

Hiện nay, Chủ tịch Thượng viện tạm quyền và Thượng nghị sĩ lâu năm nhất của Đảng Cộng hòa cùng là ông Chuck Grassley, bang Iowa.

Người điều hành phiên họp sẽ mở các giấy chứng nhận phiếu bầu đại cử tri của từng bang theo thứ tự bảng chữ cái. Đại diện hai đảng từ cả Thượng viện và Hạ viện sẽ đọc to giấy chứng nhận này và ghi lại kết quả. Cuối cùng, người điều hành phiên họp sẽ thông báo ai giành được chức tổng thống và phó tổng thống.

Nếu có nghị sĩ phản đối thì sao?

Sau khi đại diện của hai đảng đọc phiếu bầu đại cử tri của một bang, bất kì nghị sĩ nào cũng có thể đứng lên và tuyên bố phản đối vì bất cứ lý do gì. Tuy nhiên, người điều hành phiên họp sẽ chỉ xem nếu ý kiến phản đối đó được trình bày bằng văn bản và có chữ ký của một thượng nghị sĩ cùng một hạ nghị sĩ.

Nếu ý kiến phản đối đáp ứng yêu cầu trên, buổi họp chung sẽ tách ra thành hai cuộc họp riêng rẽ của Thượng viện và Hạ viện. Để ý kiến phản đối được chấp thuận, đa số ở cả hai viện Quốc hội phải đồng ý. Chỉ cần đa số ở một viện không đồng ý, kết quả phiếu bầu đại cử tri ban đầu sẽ được đếm vào kết quả cuối cùng, không có thay đổi gì.

Theo AP, trong lịch sử mới chỉ có hai lần lưỡng viện Quốc hội phải tách ra họp riêng vì có ý kiến phản đối, gần đây nhất là vào đầu năm 2005 theo yêu cầu của Thượng nghị sĩ Barbara Boxer bang California và Hạ nghị sĩ Stephanie Tubbs Jones của bang Ohio. Cả hai đều là đảng viên Dân chủ và đều cho rằng quy trình bầu cử có những điểm bất thường. 

Cả Thượng viện và Hạ viện khi đó đã thảo luận và dễ dàng bác bỏ ý kiến phản đối, Tổng thống George W. Bush đến từ Đảng Cộng hòa tái đắc cử. 

Ai sẽ lên tiếng phản đối trong phiên họp 6/1/2021?

Đã có hơn 10 thượng nghị sĩ cùng hàng trăm hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa tỏ ra không hài lòng với việc ông Biden thắng cử, nhiều người tuyên bố sẽ đứng lên phản đối kết quả bầu đại cử tri ở một số bang chiến địa như Pennsylvania, Wisconsin, Georgia, ...

Tổng thống Trump vẫn chưa thừa nhận thất bại và liên tục cáo buộc có gian lận bầu cử tràn lan tại những bang mà ông thua, mặc dù tòa án nhiều cấp và chính Bộ trưởng Tư pháp William Barr đã khẳng định không có bằng chứng về gian lận. 

Các nghị sĩ ủng hộ ông Trump cũng chưa đưa ra được bằng chứng nào thuyết phục hơn. Lá phiếu bầu tổng thống tháng 11 vừa qua cũng chính là lá phiếu bầu hơn 400 nghị sĩ quốc hội. Tuy nhiên, ông Trump chỉ phản đối và cáo buộc gian lận với kết quả bầu tổng thống, không đả động gì tới kết quả bầu nghị sĩ.

Ngày 5/1, ông Trump còn gây sức ép yêu cầu phó tướng Mike Pence loại bỏ các phiếu bầu đại cử tri mà tổng thống cho là gian lận, tuy nhiên Chủ tịch Thượng viện hay người điều hành phiên họp kiểm phiếu không có quyền đơn phương quyết định loại bỏ phiếu bầu.

Nhiều nghị sĩ Đảng Cộng hòa, trong đó có Lãnh đạo phe đa số ở Thượng viện Mitch McConnell, đã phớt lờ các cáo buộc của ông Trump và lên tiếng công nhận chiến thắng của ông Biden. Tranh chấp liên quan tới bầu cử đã gây ra mối chia rẽ sâu sắc trong nội bộ Đảng Cộng hòa. 

Thượng nghị sĩ Ben Sasse của bang Nebraska cho rằng nỗ lực lật ngược kết quả của ông Trump "gây tổn hại cho quốc gia và tổn hại cho chính Đảng Cộng hòa".

Vai trò của Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện Mike Pence

Theo AP, ông Pence chủ yếu làm một công việc mang tính hình thức và không có quyền lực để tác động đến kết quả. Vai trò của ông Pence trong cuộc kiểm phiếu có thể khiến ông khá khó sử vì người điều hành sẽ phải tuyên bố chiến thắng của đối thủ Joe Biden cũng như thất bại của chính bản thân mình.

Ông Pence không phải là người đầu tiên rơi vào hoàn cảnh trớ trêu này. Năm 2001, Phó Tổng thống Al Gore đã chủ trì phiên kiểm phiếu đại cử tri mà ông thua sát sao đối thủ George W. Bush của đảng Cộng hòa. Ông Gore đã phải gạt đi ý kiến phản đối của nhiều nghị sĩ Đảng Dân chủ.

Năm 2017, ông Biden - khi đó là Phó Tổng thống dưới quyền ông Obama - đã chủ trì cuộc họp tuyên bố ông Trump đắc cử. Ông Biden cũng gạt đi ý kiến phản đối của một số hạ nghị sĩ Đảng Dân chủ vì không có sự ủng hộ nào ở Thượng viện.

Kiểm phiếu xong rồi sao nữa?

Cuộc kiểm phiếu ngày 6/1 là mốc chính thức cuối cùng để phe ông Trump phản đối kết quả bầu cử. Tổng thống Mỹ vẫn có thể tiếp tục kiện cáo nhưng kết quả nhiều khả năng sẽ chỉ toàn thất bại như gần 60 vụ kiện thời gian qua. Trưa ngày 20/1/2021, ông Biden sẽ chính thức nhậm chức tổng thống Mỹ.

Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa John Cornyn nói vào tháng 12/2020: "Tôi nghĩ sẽ đến lúc tổng thống phải chấp nhận sự thật rằng tuy đã rất cố gắng nhưng ông ta vẫn thất bại".