Hệ luỵ từ một kế hoạch lớn khác của ông Trump, GDP Mỹ có thể bốc hơi hơn 1.000 tỷ USD

Tổng thống đắc cử Donald Trump chiến thắng cuộc đua năm nay một phần là nhờ vào lời hứa sẽ kiểm soát vấn nạn nhập cư bất hợp pháp. Ông đe doạ sẽ trục xuất tội phạm về nước hoặc trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép.

Trên đường tranh cử, ông Trump (khi đó là ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hoà) còn cam kết sẽ chấm dứt Quy chế bảo vệ tạm thời (TPS) cho phép người lao động từ một số quốc gia nhất định được đến Mỹ làm việc.

Tại cuộc mít tinh ở Madison Square Garden thuộc thành phố New York ngay trước ngày bầu cử, ông Trump từng phát biểu: “Vào ngày đầu tiên nhậm chức, tôi sẽ khởi động chương trình trục xuất lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ để tống cổ bọn tội phạm về nước”.

Nếu chính quyền mới thực hiện các động thái lớn hơn như bãi bỏ TPS, các chuyên gia cảnh báo hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế Mỹ đều sẽ chịu ảnh hưởng.

“Sáng hôm sau cuộc bầu cử, chúng tôi đã ngồi lại và tìm hiểu xem chính sách của Tổng thống đắc cử sẽ tác động ra sao đến nguồn cung lao động”, ông Jason Leverant, COO công ty môi giới việc làm AtWork Group, chia sẻ.

Theo CNBC, Mỹ đang bị thiếu hụt lao động. Khi nền kinh tế bùng nổ hậu đại dịch, Mỹ từng trải qua một cuộc khủng hoảng lao động tồi tệ. Tuy nhiên, khó khăn đã qua và cung cầu lao động đã cân bằng trở lại trong những tháng gần đây.

Tuy nhiên, số lượng người lao động có thể lấp vào các vị trí trống trên khắp nền kinh tế vẫn là một con số đáng quan ngại. Giới chuyên gia cho biết việc trục xuất hàng loạt sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề kinh tế này.

“Nếu các chính sách nhập cư của ông Trump trở thành hiện thực, chúng có thể sẽ gây tác động lớn”, ông Leverant cảnh báo.

Có bao nhiêu người nhập cư trái phép làm việc tại Mỹ?

Mỹ có nhiều số liệu thống kê khác nhau về số dân nhập cư không có giấy tờ. Trung tâm thiên tả Center for American Progress ước tính con số vào khoảng 11,3 triệu người, trong đó 7 triệu người đang làm việc.

Nhóm vận động ủng hộ mở rộng chính sách nhập cư American Immigration Council cũng đưa ra con số khoảng 11 triệu. Viện nghiên cứu phi đảng phái Pew Research Center ước tính con số gần 8 triệu.  

“Có hàng triệu, hàng triệu người không có giấy tờ đang làm việc vì người Mỹ không làm những công việc đó”, ông Chad Prinkey, CEO công ty tư vấn việc làm trong lĩnh vực xây dựng Well Built Construction Consulting, nhấn mạnh.

“Chúng tôi cần những lao động này. Điều mà tất cả chúng tôi muốn là họ được cấp giấy tờ, chúng tôi muốn biết họ là ai, họ ở đâu và đảm bảo họ nộp thuế. Chúng tôi không muốn họ ra đi”, ông nói với CNBC.

Ông Leverant không lo ngại về khả năng mất bất kỳ ai trong khoảng 20.000 công nhân mà AtWork gửi đến các công trường trên khắp nước Mỹ vì họ kiểm tra hồ sơ rất nghiêm ngặt.

Tuy nhiên, nếu các công ty khác mất công nhân, họ sẽ phải phụ thuộc nhiều hơn vào những doanh nghiệp như AtWork. Và trong bối cảnh cung cầu quyết định chi phí nhân công, mức lương của người lao động sẽ phải tăng lên.

Một khi kịch bản đó diễn ra, tác động sẽ lan toả khắp chuỗi cung ứng đến tận các siêu thị hoặc cửa hàng bán đồ thể thao.  

Vị COO cảnh báo: “...mọi người đều sẽ cảm nhận được thiệt hại và chúng ta sẽ thấy tình trạng thiếu hụt, chậm trễ và trì hoãn trên mọi mặt trận”.

Thiệt hại cho lĩnh vực xây dựng, nông nghiệp

Giám đốc nghiên cứu Nan Wu của American Immigration Council đồng tình với lo ngại của những người khác rằng tình trạng hỗn loạn sẽ nghiêm trọng hơn nếu các vụ trục xuất tăng lên dưới thời ông Trump.

“Việc trục xuất hàng loạt sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động đang diễn ra tại Mỹ, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp phụ thuộc vào lao động nhập cư không có giấy tờ”, bà Wu nhấn mạnh.

Nghiên cứu của American Immigration Council cho thấy 14% công nhân xây dựng tại Mỹ là dân nhập cư không có giấy tờ và ngành này sẽ mất khoảng 12,5% công nhân nếu ông Trump ban hành chính sách như đã đe doạ.

“Trục xuất quá nhiều công nhân trong thời gian ngắn sẽ kéo chi phí xây dựng lên cao và dẫn đến sự chậm trễ trong quá trình xây dựng nhà mới, khiến người dân trên cả nước càng khó mua nhà hơn”, vị giám đốc lập luận.

Bà cho biết viễn cảnh tương tự cũng sẽ xảy ra đối với ngành nông nghiệp.

“Khoảng 25% công nhân nông trại tại Mỹ là dân nhập cư không có giấy tờ. Mất đi những công nhân trồng trọt, hái và đóng gói thực phẩm sẽ gây tổn hại đến sản lượng lương thực trong nước và làm tăng giá thực phẩm”, bà Wu nói.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, tỷ lệ công nhân nông trại không có giấy tờ vào năm 2018 (năm gần nhất có số liệu) là 41%. Trong đó, California là khu vực sử dụng nhiều lao động nhập cư trái phép nhất.

American Immigration Councile ước tính GDP của Mỹ sẽ giảm khoảng 1.100 đến 1.700 tỷ USD khi chính phủ tiến hành trục xuất hàng loạt lao động nhập cư không có giấy tờ.

Rủi ro cho lao động có tay nghề, lĩnh vực công nghệ

Giới chuyên gia cũng lo ngại chính sách nhập cư nghiêm ngặt hơn sẽ có tác động tiêu cực đến các lao động có tay nghề.

“Tác động không chỉ giới hạn ở lao động có tay nghề thấp mà còn có thể lan sang cả lao động và kỹ sư công nghệ. Chúng ta cũng không có đủ lao động có tay nghề để lấp vào các vị trí trống”, ông Leverant ý kiến.

COO của Atwork không cho rằng các bác sĩ và nhà khoa học sẽ bị bắt giữ và trục xuất, nhưng những hạn chế đối với thị thực H-1B và bầu không khí không chào đón có thể ngăn cản nhân tài đến Mỹ.

Bà Janeesa Hollingshead, Giám đốc cấp cao tại Uber Works, đồng tình rằng lĩnh vực công nghệ sẽ bị ảnh hưởng. “Ngành công nghệ phụ thuộc rất nhiều vào lao động nhập cư để lấp đầy các vị trí quan trọng, có tính kỹ thuật cao”, bà lưu ý.

Theo American Immigration Council, trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump, cơ quan di trú và nhập tịch Mỹ đã từ chối lượng lớn đơn xin cấp thị thực H-1B - tỷ lệ cao hơn so với 4 năm trước.