Nền kinh tế toàn cầu chuẩn bị cho 'cú sốc vĩ mô' hậu bầu cử Mỹ

Theo tờ Financial Times, chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ khiến cả châu Âu và châu Á lo ngại, khi các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp giờ đây phải đối mặt với sự chuyển dịch sang hướng bảo hộ thương mại do Mỹ dẫn đầu.

Các quốc gia xuất khẩu của châu Âu, dẫn đầu là Đức, sẽ chịu ảnh hưởng lớn nếu ông Trump thắt chặt các hạn chế thương mại như đã tuyên bố.

Chủ tịch Viện Kinh tế Thế giới Kiel (Đức), Moritz Schularick, mô tả nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump sẽ là "thời khắc kinh tế khó khăn nhất" trong lịch sử hậu chiến của Đức.

Ông cho rằng Đức đã không chuẩn bị để đối phó với những thách thức về chính sách thương mại mà nước này sẽ sớm phải đối mặt.

Tuy nhiên, những tác động đối với nền kinh tế toàn cầu không đến ngay lập tức và cũng không đơn giản.

Nhiều nhà phân tích kỳ vọng tuyên bố của ông Trump về việc giảm kéo dài vĩnh viễn Đạo luật Giảm thuế năm 2017 đối với các tập đoàn và người giàu sẽ thúc đẩy tăng trưởng.

Theo ông Innes McFee tại tổ chức nghiên cứu và dự báo kinh tế Oxford Economics (Anh), các biện pháp kích thích tài khóa có thể chiếm ưu thế và là một điểm tích cực nhỏ trong tương lai gần.

Thị trường chứng khoán Mỹ tăng vọt trong ngày sau chiến thắng quyết định của ông Trump khi các nhà đầu tư kỳ vọng vào triển vọng giảm thuế doanh nghiệp và bãi bỏ quy định.

Nếu ông Trump thực hiện kế hoạch áp mức thuế 20% đối với các nhà xuất khẩu ngoài Trung Quốc, quốc gia có thể bị áp mức thuế 60%, điều này sẽ làm tăng khả năng về các biện pháp thương mại đáp trả có thể làm chệch hướng thương mại. Tuy nhiên, sẽ mất nhiều tháng nữa trước khi các chi tiết về chính sách thương mại của ông Trump được công bố.

Ông McFee nhận định tác động tới phần còn lại của thế giới sẽ phụ thuộc vào quyết định cuối cùng về chế độ thuế quan của Mỹ.

Ông Peter Sand, nhà phân tích trưởng tại công ty phân tích dữ liệu vận chuyển Xeneta (Na Uy), nhận định giá cước vận chuyển sẽ tăng mạnh khi các công ty đổ xô gửi hàng đến Mỹ trước lễ nhậm chức tổng thống vào ngày 20/1.

Ông Sand cho biết phản ứng theo quán tính của các hãng vận chuyển Mỹ sẽ là nhập khẩu trước khi ông Trump áp mức thuế mới, nếu có kho bãi và hàng hóa để vận chuyển, từ đó quản lý rủi ro trong ngắn hạn.

Trong một dấu hiệu cho thấy áp lực dài hạn trước sự dịch chuyển sang hướng bảo hộ thương mại của Mỹ, cổ phiếu của các công ty vận chuyển toàn cầu đã giảm trong ngày 6/11.

Cổ phiếu của tập đoàn vận chuyển container lớn thứ hai thế giới, Maersk, giảm 7,6%, trong khi Hapag-Lloyd giảm 5,8%.

Các dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy nền kinh tế thế giới sẽ bị ảnh hưởng lớn quyết định về thuế của ông Trump nhằm vào một phần đáng kể thương mại toàn cầu.

Trong dự báo vào tháng trước, IMF cho biết thuế quan, cùng với phần còn lại của chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump, gồm việc thắt chặt các quy định về nhập cư, gia hạn cắt giảm thuế và tăng chi phí vay toàn cầu, sẽ khiến sản lượng kinh tế toàn cầu giảm 0,8% trong năm 2025 và 1,3% vào năm 2026.

Ông Krishna Guha, Phó Chủ tịch Evercore ISI (Mỹ), nhận định "cú sốc vĩ mô" đến từ chiến thắng của ông Trump sẽ có những tác động trái chiều mạnh mẽ đối với nền kinh tế toàn cầu, với việc Mỹ ghi nhận lạm phát và tăng trưởng cao hơn, trong khi các quốc gia khác chịu tình trạng giảm phát và sản lượng giảm.

Ông Hildegard Müller, người đứng đầu hiệp hội thương mại ôtô Đức, cho biết các nhà sản xuất đối mặt áp lực rất lớn phải di dời sản xuất từ châu Âu sang Mỹ.

Chủ tịch Viện nghiên cứu kinh tế Cologne, Michael Hüther, cảnh báo các công ty Đức cần chuẩn bị cho một cuộc chiến thương mại tốn kém ngay từ bây giờ.

Ireland, nơi các công ty công nghệ và dược phẩm lớn của Mỹ có những hoạt động quan trọng hoặc đặt trụ sở chính, cũng có mối quan hệ thương mại rất lớn với Mỹ.

Nhà kinh tế trưởng tại Viện Các vấn đề quốc tế và châu Âu, Dan O'Brien, cho biết đây thực sự là vấn đề lớn đối với nền kinh tế Ireland. Ông cho biết thêm việc áp thuế quan trên diện rộng là rủi ro lớn nhất trong ngắn hạn đối với nền kinh tế Ireland.

Theo số liệu của Cơ quan Thống kê Liên minh châu Âu (Eurostat), châu Âu dường như rất dễ bị tổn thương, khi Mỹ chiếm 1/5 tổng kim ngạch xuất khẩu của khối vào năm ngoái. Với 502 tỷ euro (538 tỷ USD), xuất khẩu của Liên minh châu Âu (EU) lớn hơn 46% so với lượng hàng hóa Mỹ nhập khẩu từ khu vực.

Các nhà kinh tế tại ngân hàng ABN Amro (Hà Lan) cảnh báo thuế quan mà ông Trump áp đặt sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone) vốn đã mong manh, với rủi ro tăng trưởng giảm và lạm phát tăng đáng kể.

Kết quả sẽ là lãi suất thấp hơn tại khu vực và chênh lệch lãi suất giữa EU và Mỹ sẽ lớn hơn.

Trong khi hầu hết các cổ phiếu của các doanh nghiệp châu Âu đều mất giá, giá cổ phiếu của Raiffeisen Bank International (Áo), ngân hàng phương Tây lớn nhất vẫn đang hoạt động tại Nga, vượt trội trong chỉ số ngân hàng Euro Stoxx, khi tăng hơn 6%.

Trong suốt chiến dịch tranh cử, ông Trump liên tục tuyên bố ông có thể nhanh chóng chấm dứt xung đột tại Ukraine.

Những tác động ở những nơi khác sẽ phụ thuộc vào mức độ ông Trump theo đuổi chương trình nghị sự chống toàn cầu hóa của mình.

Các nhà xuất khẩu châu Á phải chịu nhiều rào cản thương mại hơn, trong khi nền kinh tế vốn đã yếu của Trung Quốc sẽ phải chịu tổn thất nghiêm trọng nếu ông Trump tiếp tục kế hoạch áp thuế 60% đối với tất cả hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ.

Các nhà phân tích tại Citigroup lập luận cảnh báo áp thuế 60% đối với Trung Quốc giống như một "con bài mặc cả" hơn là một rủi ro thực sự.

Mexico, quốc gia đã vượt Trung Quốc để trở thành nước xuất khẩu lớn nhất sang Mỹ, cũng dễ bị tổn thương mặc dù đã ký một thỏa thuận thương mại tự do với Mỹ và Canada trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump.

Ông Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế, gồm mức thuế 200% đối với ôtô nhập khẩu từ Mexico, trừ phi nước láng giềng phía nam hạn chế dòng người di cư qua biên giới.

Nhà sản xuất ôtô Nhật Bản Honda ngày 6/11 cảnh báo về tác động cực kỳ lớn đến hoạt động xuất khẩu của họ sang Mỹ từ các nhà máy ở Mexico nếu ông Trump thực hiện cam kết trên.

Đối với các đối tác thương mại của Mỹ, viễn cảnh trước mắt là một đợt bất ổn gia tăng kéo dài khi nền kinh tế quan trọng nhất thế giới trải qua sự thay đổi mang tính lịch sử.